Σεβασμιότατε, κυρία εκπρόσωπε της κυβέρνησης, κ. Βουλευτή, κ. Περιφερειάρχη, κ. Δήμαρχε, κ. Διοικητή της 15^ης Ταξιαρχίας, κ. Γενικέ Αστυνομικέ Διευθυντή, κ. Αντιπεριφεριάρχη, λοιπές αρχές του τόπου, αιδεσιμότατοι, κυρίες και κύριοι…

Γιορτάζουμε σήμερα όλες οι Γρεβενιώτισσες και όλοι οι Γρεβενιώτες, την απελευθέρωση των Γρεβενών από τους Τούρκους. Γιορτάζουμε τα 100 χρόνια ελεύθερα Γρεβενά. Ένας αιώνας ελευθερίας ενός τόπου…

μαρτυρικού, ενός τόπου ηρωικού, μετά από πέντε  αιώνες περίπου δυσβάσταχτης σκλαβιάς.

Γύρω στα 1430 η ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Ακολούθησαν 500 περίπου χρόνια σκλαβιάς, βόγκου, θανάτου, μαρτυρίων, ταπεινώσεων και εξευτελισμών.

Ωστόσο ο πόθος για τη λευτεριά υπήρχε πάντα, δημιουργώντας στους Γρεβενιώτες το συναίσθημα ότι αργά ή γρήγορα θα ελευθερωθούν για να μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια. Την εθνική τους συνείδηση κατόρθωσαν να αφυπνίσουν και να ενεργοποιήσουν η  εκκλησία μας, η ισχυρή πολιτιστική παράδοση, τα ήθη και έθιμα, μαζί με τις διαχρονικές αξίες του έθνους μας.

Όλα αυτά τα 500 περίπου χρόνια σκλαβιάς έγιναν πολλά επαναστατικά κινήματα, αλλά όλα απέτυχαν. Στα απάτητα βουνά της περιοχής μας, μερικοί αποφασισμένοι άντρες κρατούσαν όρθιο το φρόνημα των κατοίκων. Κορυφαία μορφή αυτού του αγώνα ήταν ο Θεόδωρος Ζιάκας.

Με την επανάσταση του 1821 απελευθερώνεται ένα μεγάλο τμήμα της χώρας μας. Όχι όμως η περιοχή μας και έτσι ο αγώνας για ελευθερία συνεχίζεται κάτω από νέες συνθήκες. Ο αγώνας αυτός κορυφώνεται στις αρχές του 19ου αιώνα με το Μακεδονικό Αγώνα, επικεφαλής του οποίου υπήρξε ο Παύλος Μελάς και στον οποίο πήραν μέρος πολλοί Γρεβενιώτες. Τον Οκτώβριο του 1911 δολοφονείται ο εθνομάρτυρας Μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός Λαζαρίδης από όργανα των Νεότουρκων και των Ρουμανόφιλων. Το γεγονός αυτό συγκλονίζει από άκρο εις άκρο όλον τον ελληνισμό και απλώνει τη θλίψη στους απανταχού Γρεβενιώτες προξενώντας την οργή για τον άδικο θάνατό του. Το ίδιο διάστημα στα χωριά οι κληρικοί και οι λιγοστοί μορφωμένοι λαϊκοί δεν έπαυαν ούτε στιγμή να ξεσηκώνουν το λαό. Έτσι προετοιμάστηκε η απελευθέρωση των Γρεβενών.

Την απελευθέρωση των Γρεβενών, της Πίνδου και όλης της Μακεδονίας από τον Τουρκικό ζυγό έφεραν οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912. Τα τέσσερα Βαλκανικά κράτη, Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο κατόπιν συμμαχίας, με την έμπνευση του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Τουρκίας.

Από την 5η Οκτωβρίου άρχισαν οι επιχειρήσεις. H Ελλάδα εισέβαλε στην Μακεδονία από την Θεσσαλία και μάλιστα από την περιοχή της Ελασσόνας. Στα στενά του  Σαρανταπόρου στις 9 Οκτωβρίου δόθηκε η πιο αποφασιστική μάχη για την έκβαση του πολέμου. Στη μάχη αυτή νίκησαν οι Έλληνες και έτσι αναπτερώθηκε το ηθικό των Ελλήνων μετά την ήττα του 1897. Η μάχη του Σαρανταπόρου μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ήταν καθοριστική για την απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας.

Παράλληλα εθελοντικά σώματα Κρητών, με επικεφαλής το Λοχαγό του πεζικού και Μακεδονομάχο Γεώργιο Κατεχάκη, ορμώμενα από την περιοχή των Τρικάλων επιτίθονταν  ταυτόχρονα εναντίον του τούρκικου στρατού.  Οι τουρκικές δυνάμεις αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από στρατιώτες που δεν είχαν τη διάθεση να πολεμήσουν. Εύκολα και γρήγορα τα εθελοντικά σώματα καταλάμβαναν τους πρώτους τουρκικούς σταθμούς στη ελληνοτουρκική μεθόριο. Στις 7 Οκτωβρίου 1912 γίνεται ελληνική επίθεση στη Δεσκάτη η οποία απελευθερώνεται. Στη συνέχεια στην περιοχή νότια των Γρεβενών το ένα χωριό μετά το άλλο λευτερώνονταν σταδιακά.

Ο στρατός των Τούρκων με επικεφαλής τον Μπεκήρ αγά, εγκαταλείπει την πόλη των Γρεβενών και οχυρώνεται στο Τσούρχλι (Άγιος Γεώργιος).

Την παραμονή της εισόδου του τακτικού στρατού στα Γρεβενά, είχαν μπει σ’ αυτά Σώματα εθελοντών Κρητών, τα οποία υποδέχθηκαν οι κάτοικοι με σημαίες και τραγούδια. 

Το πρωί της 15^ης Οκτωβρίου οι μονάδες του ελληνικού τακτικού στρατού, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη του Μηχανικού Στέφανο Γεννάδη, μπαίνουν στην πόλη των Γρεβενών. Τους υποδέχονται η προσωρινή Διοικητική Επιτροπή με επικεφαλής τον μητροπολίτη Αιμιλιανό Δάγγουλα και πλήθος κόσμου, Έλληνες και Οθωμανούς, οι οποίοι επευφημούν και ζητωκραυγάζουν τον ελληνικό στρατό.

Την 17η Οκτωβρίου το 1ο τάγμα Ευζώνων διατάχθηκε να καταλάβει το Τσούρχλι (Άγιος Γεώργιος), όπου είχε οχυρωθεί Μπεκήρ-αγάς με 800 περίπου στρατιώτες οι οποίοι προέρχονταν,κυρίως,  από τους Βαλαάδες της περιοχής.

Το τάγμα έφθασε στο Τσούρχλι στις 5.00 μ.μ., ενώ τα εθελοντικά σώματα βρίσκονταν ήδη σε μάχη με τις δυνάμεις του  Μπεκήρ-αγά. Η μάχη έληξε νικηφόρα για τους Έλληνες και το χωριό απελευθερώθηκε την 18η Οκτωβρίου, ενώ ο τουρκικός στρατός υποχώρησε  προς  την Ανασέλιτσα (Νεάπολη). Έτσι απελευθερώθηκε η περιοχή των Γρεβενών από τους Τούρκους μετά από περίπου 500 χρόνια σκλαβιάς.

Μετά από εκατό χρόνια η σημερινή επέτειος πρέπει να είναι αφορμή για να βγάλουμε μερικά χρήσιμα συμπεράσματα που θα μας οδηγούν, θα μας εμπνέουν στο δρόμο για ένα καλύτερο μέλλον  ή ακόμα θα μας αποτρέπουν από πράξεις που υποσκάπτουν την ύπαρξή μας.

Οι πρόμαχοι της Ελευθερίας μας παρέδωσαν ένα συμβόλαιο γραμμένο με το αίμα τους. Που λέει ότι η ελευθερία είναι πράξη ζωής, διαρκής αγώνας. Δεν είναι προσκέφαλο για ξεκούραση. Είναι μετερίζι για νέους αγώνες.

Η απελευθέρωση του τόπου μας από τους Τούρκους, πριν εκατό χρόνια,  αποτελεί κορυφαία στιγμή της τοπικής μας ιστορίας, γι’ αυτό και γιορτάζεται σήμερα. Αναπολεί τις δάφνες, τις δόξες των προγόνων μας, αφιερώνει τη σκέψη  στη μνήμη των αγωνιστών του τόπου μας και γονατίζει με ευλάβεια σε όλους εκείνους, που με τους αγώνες, το αίμα και την θυσία τους μας χάρισαν το πολύτιμο αγαθό της λευτεριάς.

Την ελευθερία την κερδίζει όποιος είναι έτοιμος να βάλει για αντίβαρο τη ζωή του. Και βέβαια αυτές οι υποθήκες  δεν βρίσκουν απήχηση μόνο σε καταστάσεις παρόμοιες της εποχής εκείνης. Σε καιρό ειρήνης όπως σήμερα το πνεύμα αυτό, μπορεί και πρέπει να μας εμπνέει. Γιατί, για την ελευθερία πασχίζουμε όταν ανυψώνουμε την πνευματική και υλική στάθμη μας. «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία» λέει ο Κάλβος.

Ο επετειακός εορτασμός του γεγονότος των 100 ελεύθερων χρόνων του τόπου  μας, συμπίπτει με τη χρονική στιγμή που θα μείνει στον  εθνικό μας βίο ως «εποχή των Μνημονίων». Πολλά από τα δεδομένα μας θα χαθούν, πολλά αυτονόητα θα λείψουν από τον τόπο μας για δεκαετίες και πολλά καινούργια βιώματα θα’ ρθουν  και θα μας ξαφνιάσουν. Θα χρειαστεί προσωπικός κόπος, συλλογική προσπάθεια, εθνική ενότητα, αυτοθυσία, αλληλεγγύη, ανιδιοτέλεια,  αντοχή, επιμονή και πληρέστερη οργάνωση, ώστε οι Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες να μην μας συνθλίψουν.

Κλείνοντας θα ήθελα να απευθύνω ένα μήνυμα, κυρίως προς τους πιο νέους.  Σήμερα τιμούμε όλους όσους αγωνίστηκαν για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι. Εκείνοι, όταν κλήθηκαν, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της πατρίδας και ακολούθησαν τον δρόμο του  νυν υπέρ πάντων αγώνα. Υποχρέωση δική μας, σήμερα και στο μέλλον, είναι να τους τιμούμε και με λόγια, αλλά κυρίως με έργα στο δρόμο που εκείνοι  χάραξαν, αλλά και να διατηρήσουμε ανέγγιχτα την ιστορία μας, τα ήθη και έθιμα, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις μας.. Να δώσουμε όλοι μια υπόσχεση πως αν στο μέλλον  η πατρίδα απευθύνει το ίδιο κάλεσμα σε μας και εμείς με τη σειρά μας θα σταθούμε αντάξιοι των προγόνων μας.

Ζήτω τα 100 χρόνια ελεύθερα Γρεβενά