Ορθοδοντικός Δώρα Μπαρτζιώκα

Euromedica

euromedica ygeia

Η πόλη των γρεβενών

Στην πόλη των Γρεβενών κατοικεί το 26% του πληθυσμού (13.137 -απογραφή 2011) και η περιοχή θεωρείται ημιαστική. Ο αγροτικός πληθυσμός φτάνει το 61,2%. Ο συνολικός πληθυσμός του νομού παρουσίασε αύξηση της τάξης του 6,15% στη εικοσαετία 1971-91. Ο νομός είναι στο μεγαλύτερο βαθμό αγροτικός.

Τα Γρεβενά ακολουθούν πορεία ανάπτυξης κόντρα στην αστυφιλία και τη μετανάστευση. Γεωργική και κτηνοτροφική περιοχή, αντικρίζει…

τα πρώτα έργα υποδομής (Οδοποιία -Αρδευτικά κ.λπ.). Προσβλέπει όμως περισσότερο στην Τουριστική αξιοποίηση με ελπίδα την πανέμορφη αλπική φύση και την αρχαιολογική έρευνα.

 

Επιστημονικό δυναμικό διασκορπισμένο σε κάθε άκρη της γης, αφουγκράζεται και αναζητά λόγους επιστροφής και τρόπους αξιοποίησης. Φιλόξενος και παραδοσιακός ο τρόπος ζωής προκαλεί και προσκαλεί τον περιηγητή, το χιονοδρόμο, τον τουρίστα, τον παραθεριστή. Τα Γρεβενά βρίσκονται στο κέντρο σχεδόν του νομού και έχουν ακτινωτούς οδικούς άξονες επικοινωνίας με Κοζάνη, Λάρισα, Τρίκαλα και Γιάννενα.

 Μια μικρή περιοχή της Μακεδονίας με μεγάλη ιστορία. Ένας φτωχότοπος με πλούσια παρουσία, παράδοση, αγώνες και προσφορά. Χωρίς φανταχτερές ταμπέλες, χωρίς προσπάθεια υπερβολής και χωρίς διάθεση υπερ-προβολής, χαράζει αιώνες τώρα τη δική του πορεία στο χρόνο.

Χιλιετηρίδες ζωής για τα Γρεβενά. Κομμάτι της αρχαίας Ελίμειας και κοιτίδα των Δωριέων η περιοχή, διέγραψε δημιουργική πορεία έντονης πολιτιστικής, κοινωνικής και ιστορικής ζωής. Αρχαιολογικά ευρήματα, ιστορικά πρόσωπα και μνημεία διάσπαρτα σε ολόκληρη την περιοχή, που στέκονται σιωπηλά, όχι μακριά από τους σημερινούς οικισμούς, καθώς και σημαντικά γεγονότα, δίνουν το στίγμα της πολύπλευρης προσφοράς και συμμετοχής στον ελληνικό πολιτισμό. Περήφανοι και σκληροί ορεσίβιοι οι κάτοικοι, αντιμετώπισαν τον κάθε είδους κατακτητή και αντιστάθηκαν πεισματικά στις ξένες επιρροές, διατηρώντας παράδοση, θρησκεία και Ελληνικότητα.


 

Όνομα

Από το πρωτοεμφανιζόμενο Γριβαvά σε γραπτά του Κων/νου Πορφυρογέννητου (905-953) μέχρι το Γκερεμπέvε του Γάλλου περιηγητή Πουκεβίλ (1806), το όνομα Γρεβενά συναντιέται σε γραπτές και προφορικές μαρτυρίες με διάφορες παραλλαγές. ‘Έτσι βρίσκουμε κατά καιρούς: «Γραιβιvό», «Γρεβεvός», «Γρεβυvόv», «Γκρεμπεvίτζ», «Γρεβαιvά», «Γραιβεvό» κ.λπ.

Ούτε στο ετυμολογικό λεξικό ούτε στη γραμματική της ελληνικής γλώσσας υπάρχει λέξη ή ρίζα τέτοιας λέξης. Η εκδοχή της σύνθετης λέξης Γραία Αιανά = Γρεβενά, συναντάται στη μυθολογία . Το πιθανότερο είναι η τοπωνυμία να είναι Λατινικής ή Σλαβικής προέλευσης:

α) Στη Λατινική γλώσσα υπάρχει η λέξη gravis= δυσχερής, απότομος, τραχύς και το επίρρημα grave με παραπλήσιες έννοιες.

β) Στα Σλάβικα υπάρχουν οι λέξεις greban (γκρέμπαν) που σημαίνει τον τραχύ και απότομο τόπο (πάλι η ρίζα είναι Λατινική) και greben (γκρέμπεν) που σημαίνει αυτό που οδηγεί τα χτένια του αργαλειού, με τα οποία ύφαιναν τα χονδρά μάλλινα υφάσματα που λέγονταν και γράβανα ή γραβάνια.

Η μορφολογία και η γεωφυσική σύσταση του εδάφους τόσο της πόλης όσο και της περιοχής, «αποδίδουν» κατά τον καλύτερο τρόπο το περιεχόμενο των ξενόγλωσσων λέξεων.Η εκδοχή της λατινικής προέλευσης είναι πιο κοντά, επειδή υπάρχουν παραπλήσιες ονοματολογίες σε πολλά μέρη της Ελλάδας αλλά και σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Στη Δαλματία υπήρχε σταθμός ονομαζόμενος «Greveni Station Dalmatiae». Στη Γαλλία, πλατεία κοντά στο Σηκουάνα λέγεται Greve (Γρέβη). Στη Γερμανία υπάρχει πόλη Greven (Γρέβεν).

Στην Ελλάδα συναντούμε «Γρεβινόν»-κορυφογραμμή της Οίτης, «Γρεβενό» -χωριό των Πατρών, «Γρεβενίτι» -χωριό του Ζαγοριού της Ηπείρου κ.λπ. ‘Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στο ότι η λέξη Γρεβενά είναι Λατινική ή Λατινικής προέλευσης και καταρρίπτει την εκδοχή της σλαβικής επίδρασης, αφού είναι αδύνατο να δεχθούμε την επιρροή αυτή σε τέτοια έκταση αλλά και σε τόση πανσπερμία ελληνικών περιοχών και Ευρωπαϊκών κρατών .

 


 

Ιστορία

Ενώ η ζωή στην ευρύτερη περιοχή του νομού ανιχνεύεται από αρχαιοτάτων χρόνων, παραμένει άγνωστο πότε και πώς ιδρύθηκε η πόλη των Γρεβενών και ποια ακριβώς πορεία και εξέλιξη είχε στο πέρασμα των αιώνων.

Είχε την ατυχία, από την αρχαιότητα ακόμη η πόλη αυτή να αποτελεί το αναγκαστικό πέρασμα φιλικών και μη στρατευμάτων από την Κάτω Μακεδονία και Ορεστιάδα προς ‘Ήπειρο και Θεσσαλία και αντίστροφα. Το γεγονός αυτό, πέρα από τις απερίγραπτες δοκιμασίες, είχε σαν συνέπεια τις συνεχείς καταστροφές, με αποτέλεσμα για ολόκληρους αιώνες να μην συναντά κανείς ούτε απλή αναφορά του ονόματος της πόλης αυτής.

Τα Γρεβενά αναφέρονται για πρώτη φορά σε κείμενο με το όνομα Γριβάνα από τον Κων/νο Πορφυρογέννητο (905-953), όπως αναγράφεται παραπάνω. Σε Βυζαντινά χειρόγραφα του 10ου αιώνα, ο Επίσκοπος Γρεβενών τοποθετείται 6ος στη σειρά ή τάξη, σε σύνολο 16 Επισκόπων της Αρχιεπισκοπής Αχριδών, δείγμα της κοινωνικής, πολιτικής και πληθυσμιακής υπεροχής. Το 13ο αιώνα ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιωάννης Απόπαυκος, σε τμήμα της αλληλογραφίας του περιγράφει ως εξής την πόλη: «Γρεβενά, πόλις αξιόλογος, έχουσα κλήρον ευπαίδευτον και πάν ό,τι ηδύνατο να θέλγει την ψυχήν».

Στο διάστημα 1600-1800 για την ίδια πόλη διατηρούνται δύο ονόματα, άλλοτε σαν σύνθετη ονομασία «ΓρεβενάΑυλαίς» και άλλοτε σαν επεξήγηση «Γρεβενά – Αυλαίς, κοινώς λεγόμενα». ‘Έτσι εξηγούνται τόσο κάποιες πληροφορίες ηλικιωμένων που έλεγαν ότι η πόλη ήταν χτισμένη πιο ψηλά στις Αυλές (σήμερα περιοχή εργατικών κατοικιών), όσο και κάποια συμπεράσματα νεότερων ερευνητών που θέλουν σαν πρώτη ονομασία των Γρεβενών το όνομα Αυλαίς. Το 1806 ο Γάλλος περιηγητής Φραγκίσκος Πουκεβίλ ευρισκόμενος στα Γρεβενά γράφει: «το Γρεβενό το ίδρυσε μια ομάδα αποίκων που ξεπετάχτηκαν από το κάστρο της Βουχαλίτσας. Αυτή πάλι είναι μια πόλη που βρίσκεται στον όχτο του Βενέτικου και πιστεύουν πως είναι ο Εύρωπος των αρχαίων. Το Γρεβενό οι Τούρκοι κάτοικοι το λένε Guerebene και είναι ένα κεφαλοχώρι με 150 σπίτια χωρισμένα σε δύο μαχαλάδες, σκόρπιους στους όχτους ενός ξεροπόταμου. Πριν 25 χρόνια λογάριαζαν πως είχε περισσότερες από 2.000 φαμίλιες, που χάθηκαν στις εμφύλιες φαγωμάρες τους…»

Σε κατάσταση της Μητρόπολης Γρεβενών με ημερομηνία 22/7/1858, στα Γρεβενά φαίνεται να κατοικούν 92 χριστιανικές οικογένειες. Στις 13/10/1912 τα Γρεβενά απελευθερώνονται από τον Τούρκικο ζυγό. Το 1964 (Ν.Δ. 4398) η πόλη των Γρεβενών γίνεται πρωτεύουσα του νεοϊδρυθέντος νομού.


 

Τα Γρεβενά σήμερα

Το παρελθόν βγαλμένο απ’ την ιστορία, δείχνει ότι η πόλη των Γρεβενών γνώρισε καταστροφές και αναγεννήσεις στη μακραίωνη πορεία της.

Ο καταστροφικός σεισμός του 1995, αν και «ακούμπησε» ελαφρά την πόλη, κατάφερε να της στερήσει τα τελευταία παραδοσιακά της κτίρια. ‘Έτσι το σήμερα φωτογραφίζει τα Γρεβενά σαν μια σύγχρονη πόλη με ομορφιές και ασχήμιες, με υποδομές και ελλείψεις, με παρόν, παρελθόν και μέλλον.

Μια όμορφη πεζοδρομημένη και πλακοστρωμένη πλατεία, η πλατεία Αιμιλιανού, με απλωμένα γύρω της παραδοσιακά και σύγχρονα φαγάδικα (ψησταριές, πιτσαρίες, ουζερί κ.λ.π.), υποδέχεται τον επισκέπτη «νόστιμα, υγιεινά και φθηνά» με γεύσεις και εικόνες ξεχασμένες στο χρόνο.

Τα καταστήματα ρούχων, υποδημάτων, τροφίμων και καθετί που έχει σχέση με παροχή υπηρεσιών, είναι τόσο προσεγμένα που δεν έχουν να ζηλέψουν το παραμικρό από τα αντίστοιχα των μεγαλουπόλεων .

Τέλος οι πολιτιστικές εκδηλώσεις στη διάρκεια του καλοκαιριού στο υπαίθριο θέατρο, οι θρησκευτικές τελετές (Ανάσταση, Επιτάφιος, Λιτανεία κ.λπ.), καθώς και τα ήθη και έθιμα που μόνον εδώ συναντιούνται (Πανηγύρια, Γκαμήλα και κέδρινοι Φανοί στις Απόκριες, Ανακατωσάρια κ.λπ.), συνηγορούν σε μια ευχάριστη αλλά και ενδιαφέρουσα επίσκεψη και διαμονή στην πόλη.

 


 

Το Ρολόι

Το Ρολόι της πόλης των Γρεβενών, μαζί με το Μύλο του Μπούσιου και το κτίριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου, συνθέτουν τη μοναδική πολιτιστική κληρονομιά της πρωτεύουσας του νομού.

Είναι χτισμένο στην πλατεία Ελευθερίας (Λαχαναγορά) στο κέντρο της πόλης και απέναντι ακριβώς από το Νομαρχιακό κατάστημα και το Δημαρχείο Το Ρολόι είναι ένα κτίσμα πεντάγωνο, με μήκος κάθε πλευράς 2 μέτρα, ενώ το συνολικό του ύψος ξεπερνά τα 20 μέτρα. Στο εσωτερικό του, που είναι κενό, υπάρχει κυκλική σκάλα, η οποία οδηγεί σε περιμετρική βεράντα λίγο πριν την κορυφή. Μετά τη βεράντα υψώνονται καμάρες που στηρίζουν έναν κωνικό τρούλο, στη βάση του οποίου είναι ενσωματωμένες μεγάλες πλάκες ρολογιού, συνδεδεμένες με μια καμπάνα.

Σε εντοιχισμένη επιγραφή διαβάζουμε: «Εκτίσθη το 1906, ανεκαινίσθη το 1969». Η ανακαίνιση για την οποία γίνεται λόγος, βοήθησε σίγουρα στη συντήρηση του κτιρίου, αλλά άλλαξε ολοκληρωτικά την αρχική μορφή με την επικάλυψη της πέτρας και τη χρήση σύγχρονων και ξένων προς το κτίσμα υλικών. Σαν κτίσμα είναι από τα λίγα εναπομείναντα στην πόλη από την εποχή της Τουρκοκρατίας και πριν την απελευθέρωση λειτουργούσε σαν τμήμα Τούρκικου Τζαμιού. Λόγω της θέσης του, του χρόνου κατασκευής αλλά και της τεχνοτροπίας του, αποτελεί το σήμα κατατεθέν της πόλης και «κουβαλάει» μνήμες και αναμνήσεις περασμένων ετών, δεμένες συναισθηματικά με τον κάθε Γρεβενιώτη.

 


Ο Μύλος του Μπούσιου

Στα δυτικά της πόλης, εκεί που λέγεται ότι υπήρχε ο παλιός οικισμός Αυλαίς και σήμερα είναι ο συνοικισμός των Εργατικών κατοικιών, βρίσκεται ο Μύλος του Μπούσιου.

Κτίσμα του περασμένου αιώνα, αποτελεί τη μοναδική μαρτυρία βιομηχανικού κτιρίου της περιοχής και είναι δείγμα σπάνιας αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για έναν προηγμένης τεχνολογίας για την εποχή του αλευρόμυλο, που λειτούργησε ασταμάτητα για έναν αιώνα περίπου και η δραστηριότητά του ξεπερνούσε τα όρια της Τουρκικής επικράτειας (Μασσαλία, Προύσα, Βομβάη, Λονδίνο).

Βασική κινητήρια δύναμή του ήταν το νερό, που υπήρχε άφθονο το χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι χρησιμοποιούνταν η δυτικοευρωπαϊκής προέλευσης ατμομηχανή.

Το κτίριο του Μύλου είναι παρεμφερές των Ευρωπαϊκών της β’ φάσης της Εκβιομηχάνισης, επηρεασμένο από την αισθητική του εκλεκτικισμού. Ήταν τριώροφο και τα υλικά κατασκευής του ήταν πέτρα, συμπαγείς πλίνθοι, ξύλο, χυτοσίδηρος και βυζαντινά κεραμίδια. Σήμερα σώζεται μόνο το διώροφο νότιο τμήμα του, που αποτελούσε και τη θερινή κατοικία των ιδιοκτητών του. Ανήκε στην οικογένεια του Γ. Μπούσιου, από την οποία κράτησε το όνομά του, ενώ σήμερα έχει περιέλθει στην κυριότητα του Δήμου Γρεβενών, ο οποίος έχει αναλάβει και τη συντήρηση και ανακαίνισή του.

 


 

Η Λαϊκή αγορά και τα παζάρια

Στο κέντρο της πόλης γίνεται κάθε Παρασκευή η Λαϊκή αγορά της πόλης και του Νομού. Λόγω της μεγάλης έκτασης του χώρου αλλά και της συμμετοχής εμπόρων και καταναλωτών από τα Γρεβενά και τις γύρω περιοχές, η Λαϊκή αγορά είναι ένα ξεχωριστό γεγονός.

Η διατήρηση μέρους της παράδοσης με ηλικιωμένους-ες από τα γύρω χωριά να πουλούν γνήσια και νόστιμα προϊόντα (αυγά, φασόλια, καρύδια, μέλι, κεράσια, αχλάδια κ.λπ.) αποτελεί πάντα πρόκληση-πρόσκληση για ερασιτέχνες και επαγγελματίες φωτογράφους και «ξαφνιάζει» ευχάριστα περαστικούς και τουρίστες που ζουν σήμερα στην ψυχρή ατμόσφαιρα των σούπερ-μάρκετ και της τυποποίησης.

Στην πόλη των Γρεβενών δύο φορές το χρόνο γίνονται εμποροπανηγύρεις, τα γνωστά παζάρια, εκ των οποίων το πρώτο και μεγαλύτερο διεξάγεται στο πρώτο 10ήμερο του Ιουνίου και ονομάζεται «Αχίλλης» ή «παζάρι του Αχίλλη», από το όνομα του πολιούχου της πόλης Αγίου Αχίλλειου, κρατάει μία εβδομάδα και έχει τις ρίζες του στο γνωστό από την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους, παζάρι του Μαυρονόρους.

Το παζάρι αυτό μεταφέρθηκε στα Γρεβενά στη δεκαετία 1840-1850 και από τότε μέχρι σήμερα γίνεται στη συνοικία «Μεράς», γνωστή και σαν περιοχή «Αχίλλης». Στις αρχές Οκτωβρίου, στον ίδιο χώρο και το ίδιο χρονικό διάστημα γίνεται το δεύτερο παζάρι, γνωστό και σαν «παζαρούλι» ή «χινοπωρινό παζάρι». Αυτό έχει τις ρίζες του στο γνωστό επίσης «Κοτζά παζάρ», που γινόταν επί Τουρκοκρατίας στο χωριό Βέντζι (σήμερα Κέντρο), για να εξυπηρετεί τους Τούρκους της περιοχής. Μεταφέρθηκε στα Γρεβενά το 1928 και διεξάγεται κάθε χρόνο στην ίδια περιοχή, που βρίσκεται στην είσοδο της πόλης από Κοζάνη.

Η μορφή και η σημασία των παζαριών αυτών έχει φυσικά αλλάξει σε σύγκριση με τα παλιά χρόνια. Παραμένουν όμως και σήμερα σημείο αναφοράς στην παράδοση, την αφθονία εμπορευμάτων και προϊόντων και «μεταμορφώνουν» κυριολεκτικά πόλη και νομό στο διάστημα που γίνονται.

 


 

Αθλητισμός – Εγκαταστάσεις

Τα Γρεβενά μπορούν και πρέπει να αισθάνονται περήφανα γιατί είχαν στις τάξεις των αθλητών τους τη χρυσή Ολυμπιονίκη Β. Πατουλίδου (αθλήτρια του Γ.Σ. Γρεβενών πριν μεταγραφεί στον Ηρακλή Θεσ/νίκης). Περήφανα ακόμη που είναι πατρίδα του γνωστού καλαθοσφαιριστή και βουλευτή Π. Φασούλα και έδρα των γνωστών ανά το πανελλήνιο ομάδων Πυρσός (Ποδόσφαιρο), Γυμναστικός (Βόλεϊ – Στίβoς), Πρωτέας (Μπάσκετ), που διέπρεψαν και διαπρέπουν στις κατηγορίες Α2, Β’ και Γ’ Εθνικής των Πανελληνίων Πρωταθλημάτων και στήριξαν κατά καιρούς με παίχτες-παίχτριες όλα τα κλιμάκια των Εθνικών μας ομάδων.Φυσικά εκτός των ομάδων αυτών υπάρχουν και άλλες πολλές ομάδες διαφόρων αθλημάτων.

Από πλευράς αθλητικών εγκαταστάσεων, στη δυτική πλευρά της πόλης λειτουργούν Κλειστό Κολυμβητήριο Ευρωπαϊκών προδιαγραφών, σύγχρονο Κλειστό Γυμναστήριο και γήπεδο ποδοσφαίρου με χλοοτάπητα, 2.400 θέσεων. ‘Όλα αυτά είναι πλαισιωμένα από ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ και Βόλεϊ και από τους αθλητικούς χώρους του 1ου Γυμνασίου-Λυκείου και του 3ου Δημοτικού Σχολείου, που είναι δίπλα τους. Στην αντίθετη ακριβώς πλευρά (είσοδος από Κοζάνη), δίπλα στο 2ο Γυμνάσιο-Λύκειο και το 4ο Δημοτικό Σχολείο, είναι το Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο «Αλφόνσος Μιγδάνης».

 


Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Στα Γρεβενά εκδίδονται οι καθημερινές εφημερίδες: Ενημέρωση (από το 1984), Ημερήσιος Λόγος (1991 ), Πρωινή (1991 ) και Ζιάκας, που είναι η αρχαιότερη εφημερίδα η οποία τυπώνεται και διανέμεται «παραδοσιακά». Εκδίδονται ακόμα: Η εβδομαδιαία Φωνή των Γρεβενών (από το 1978) τα Χρονικά Δυτικής Μακεδονιας και οι 15ήμερες Ελεύθερος Λόγος (1985), Πανγρεβενιώτικος Αγώνας και τα Νέα των Γρεβενών. Για κάποια διαστήματα κυκλοφόρησαν και άλλες εφημερίδες καθώς και περιοδικά (Grevenanet-Γρεβενά κ.λπ.).

Δύο τηλεοπτικοί σταθμοί, το Super 28 και το ΤΡΜ, τοπικού κυρίως περιεχομένου, εκπέμπουν από την πόλη και καλύπτουν το νομό και αρκετές γειτονικές περιοχές. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί Radio Γρεβενά, Μακεδονία, Αντέννα και Star fm, καλύπτουν την ενημέρωση, την ψυχαγωγία και τη διαφήμιση σε επίπεδο πόλης και νομού.

(ΠΗΓΗ : ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ Ν.Α. ΓΡΕΒΕΝΩΝ & Τ.Δ.Ε.Κ.)

Δείτε ακόμα