O διαιτολόγος στη διαδικασία διατροφικής φροντίδας: ικανός βοηθός και προπονητής
Αναφορικά με τη διαδικασία της διατροφικής φροντίδας, ο διαιτολόγος αποτελεί βασικό πρόσωπο αυτής: συντονίζει και επιβλέπει την ανίχνευση του διατροφικού κινδύνου και προωθεί τις διαδικασίες για την εφαρμογή της διατροφικής παρέμβασης, όπου κρίνεται απαραίτητη (Lacey & Pritchett, 2003). Έχει τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να αξιολογήσει τη διατροφική κατάσταση του ασθενούς, να προσδιορίσει τις ανάγκες του σε θρεπτικά συστατικά, να κάνει την κατάλληλη διατροφική διάγνωση, να καθορίσει τους στόχους και να διαμορφώσει τα συστατικά της διατροφικής παρέμβασης, να εκπαιδεύσει και να καθοδηγήσει τον ασθενή και να τον επαναξιολογήσει, όπως και να αξιολογήσει όλη τη διαδικασία διατροφικής φροντίδας.
Πολλοί ρόλοι έχουν προταθεί για τον διαιτολόγο στις διατροφικές παρεμβάσεις:
Να εκπαιδεύει τον ασθενή (ρόλος εκπαιδευτή – educator).
Να οργανώνει και να κατευθύνει τον ασθενή (manager).
Να δίνει συμβουλές (advisor).
Να είναι σύμβουλος (counselor), δηλαδή, να προχωρά πέρα από την απλή παροχή οδηγιών και να μιλά και για τις διαδικασίες.
Να καθοδηγεί και να συντονίζει τον ασθενή, όπως ο προπονητής τον αθλητή του (coach).
Να είναι ικανός βοηθός (skilled helper), δηλαδή, το άτομο που έχει τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να βοηθήσει τον ασθενή να κάνει την αλλαγή.
Στην πράξη, ο διαιτολόγος θα χρειαστεί να εφαρμόζει κατά περίπτωση όλα τα παραπάνω. Η σύγχρονη τάση είναι να διευρύνει όλο και περισσότερο τον παραδοσιακό του ρόλο και να είναι, πέρα από εκπαιδευτής, συντονιστής της προσπάθειας του ασθενούς να αλλάξει τις διαιτητικές του συνήθειες και συμπεριφορές: ένας «ικανός βοηθός» και «προπονητής».
Προφανώς, αυτός ο ρόλος έχει δυσκολίες, μιας και οι ασθενείς αντιδρούν με ποικίλους τρόπους σε προτεινόμενες διαιτητικές παρεμβάσεις. Άρα, και ο διαιτολόγος καλείται να αντιμετωπίσει τους λόγους που οδηγούν έναν ασθενή να μην αλλάξει τη διαιτητική του συμπεριφορά, να αντιμετωπίσει την αμφιταλάντευσή του και την άμεση ή έμμεση άρνηση να κάνει τις αλλαγές που του προτείνονται. Μέθοδοι και διαδικασίες μπορεί να υπάρξουν πολλές. Η σύγχρονη προσέγγιση είναι να εφαρμόσει ο διαιτολόγος μια ασθενοκεντρική πρακτική, δηλαδή, να αναζητήσει περισσότερο την προσκόλληση και τη συνεργασία του ασθενούς και λιγότερο τη συμμόρφωση
Η διαφοροποίηση των ποικίλων μεθόδων επικοινωνίας σχετίζεται, κυρίως, με τον βαθμό ελέγχου που έχει ο διαιτολόγος. Η μέχρι πριν από μερικά χρόνια εκπαίδευση των διαιτολόγων περιλάμβανε μεθόδους επικοινωνίας με υψηλό βαθμό ελέγχου από τη μεριά τους, όπως μεταφορά γνώσεων, προτάσεις και ιδέες για αλλαγές στη δίαιτα. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η σύγχρονη προοπτική, και σε εναρμόνιση με την έννοια της προσκόλλησης, καλεί τον διαιτολόγο να χρησιμοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό, και ανάλογα με την περίπτωση του ασθενούς, προσεγγίσεις στις οποίες ασκεί μικρότερο έλεγχο, αλλά, κυρίως, βοηθά και υποστηρίζει τον ασθενή στην προσπάθειά του. Τελικά, αλλάζει συνολικά η προσέγγιση στην παρέμβαση του διαιτολόγου σε όλα τα στάδια, από την αξιολόγηση (εντάσσοντας την αξιολόγηση της ετοιμότητας του ασθενούς αλλά και του συστήματος υποστήριξής του) μέχρι την ενεργή παρακολούθησή του μετά το τέλος της εντατικής παρέμβασης
Παραδοσιακή διατροφική εκπαίδευση | Σύγχρονη, επικεντρωμένη στον ασθενή, διατροφική παρέμβαση |
Η επικοινωνία μεταξύ διαιτολόγου και ασθενούς είναι μονόδρομη και περιορισμένη. | Αναπτύσσεται θεραπευτική σχέση και συνεργασία μεταξύ διαιτολόγου και ασθενούς. |
Θεωρείται ότι ο ασθενής είναι έτοιμος για αλλαγή. | Αξιολογείται η ετοιμότητα του ασθενούς και τροποποιείται η παρέμβαση με ανάλογο τρόπο. |
Ο χρόνος είναι περιορισμένος τόσο για την αξιολόγηση όσο και για την «εκπαίδευση» του ασθενούς στις νέες τεχνικές. | Αφιερώνεται επαρκής χρόνος στον ασθενή |
Η διατροφική παρέμβαση στηρίζεται αποκλειστικά στη συνταγογράφηση διαιτολογικού προγράμματος. | Η διατροφική παρέμβαση μπορεί να πάρει και άλλες μορφές, πέρα από τη συνταγογράφηση διαιτολογικού προγράμματος. |
Δίνεται λίστα με «επιτρέπεται» και «απαγορεύεται» | Ενισχύεται η προσωπική επιλογή μεταξύ διάφορων εναλλακτικών. |
Ο διαιτολόγος έχει την «εξουσία» («αυθεντία») και ο ασθενής εξαρτάται από τον διαιτολόγο. | Διαιτολόγος και ασθενής είναι συνεργάτες. |
Η παρακολούθηση είναι περιορισμένη ή αποσπασματική. | Η παρακολούθηση αποτελεί τμήμα της διατροφικής παρέμβασης. |
Η συνεργασία με άλλες ειδικότητες είναι μικρή. | Δίνεται έμφαση στην αξιολόγηση και αντιμετώπιση από ομάδα ειδικών. Προωθείται η συνεργασία με άλλους επιστήμονες υγείας και γίνεται παραπομπή, όποτε απαιτείται |
Πίνακας: Παραδοσιακή και σύγχρονη προσέγγιση στην παρέμβαση του διαιτολόγου
Πηγή: Διατροφική Συμβουλευτική και Συμπεριφορά, Μαίρη Γιαννακούλια-Ευαγγελία Φάππα
Για εξειδικευμένες διατροφικές παρεμβάσεις κάλεσε στο:
Τηλ 2462087555
Σοφία Μπάμπου
Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Κ.Ταλιαδούρη 12, Γρεβενά
Δ. Μονάχου 1, Σιάτιστα