Το έθιμο της “Χάσκας” και “τα Σγχωρέματα” στο Σπήλαιο Γρεβενών.
Το έθιμο της χάσκας που οργάνωσε ο Σύλλογος Σπηλαιωτών Θεσσαλονίκης στην πλατεία του χωριού την Κυριακή της αποκριάς πρόσφερε χαρά σε μικρούς και μεγάλους. Τα γέλια και οι παιδικές φωνές ξεσήκωσαν την πλατεία του χωριού. Πρόκειται για ένα αποκριάτικο έθιμο που τηρείται κυρίως στην περιοχή της Μακεδονίας και σηματοδοτεί την έναρξη της σαρακοστής. Η παράδοση λέει ότι: “με αυγό κλείνει το στόμα το βράδυ της αποκριάς και με αυγό ανοίγει πάλι το βράδυ της Ανάστασης”, υπενθυμίζοντας τη νηστεία που πρέπει να τηρηθεί στο μεσοδιάστημα.
Σύμφωνα με το έθιμο, το βράδυ της Κυριακής της αποκριάς κάποιος απ’ τους ηλικιωμένους της οικογένειας, άλλοι θυμούνται τον παππού άλλοι τη γιαγιά ή κάποιον θείο, δένει στην άκρη μιας ξύλινης βέργας ένα σπάγκο στην άκρη του οποίου είναι δεμένο ένα βρασμένο, καθαρισμένο αυγό. Παλιότερα χρησιμοποιούσαν συνήθως τον κλώστη, που αποτελούσε καθημερινό εργαλείο και υπήρχε σε κάθε σπίτι. Τα νεαρότερα μέλη της οικογένειας κυρίως τα παιδιά, ενίοτε σχηματίζοντας κύκλο γύρω απ’ τον ηλικιωμένο, προσπαθούν να πιάσουν το αυγό χωρίς τη βοήθεια των χεριών. Η δυσκολία να το πετύχει κανείς με την πρώτη, οι γκριμάτσες των παιδιών και τα ανοιχτά στόματα προκαλούν γέλιο, πειράγματα και γενικά εύθυμη ατμόσφαιρα. Όσοι καταφέρουν να πιάσουν με το στόμα τους το αυγό θεωρούνται τυχεροί και συνήθως τους προσφέρεται κάποιο γλυκό ή ακόμη και χρήματα.
Ένα άλλο έθιμο του Σπηλαίου…
Στην περιοχή του Σπηλαίου Γρεβενών είθισται το βράδυ της Κυριακή της αποκριάς να συγκεντρώνονται στο σπίτι όλα τα μέλη της οικογένειας και να “σχωρνιούνται”. Συνήθως οι νεότεροι προσέρχονται στους πιο ηλικιωμένους για να πουν “σχωρεμένα”. Κατά την παράδοση “σχωρνιούνται” με τη σειρά όλα τα μέλη της οικογένειας μεταξύ τους, δηλώνοντας έτσι τη μεταμέλεια και προσφέροντας παράλληλα συγχώρεση για λογομαχίες, διαμάχες, τσακωμούς ή παρεξηγήσεις που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε. Με την ενέργεια αυτή ό,τι κακό προκλήθηκε εκούσια ή ακούσια παραγράφεται, καθώς δηλώνεται ενώπιον όλων η συγχώρεση για παραπτώματα ή σφάλματα που υπέπεσαν τα μέλη της οικογένειας. Πρόκειται για πράξη εξαγνισμού της συνείδησης, έτσι ώστε να επέλθει η “κάθαρση” της ψυχής και το άτομο με “καθάριο πνεύμα” να προχωρήσει στη νηστεία της σαρακοστής, η οποία θα οδηγήσει και στην “κάθαρση” του σώματος. Συνηθίζεται, αφού “σχωρεθούν”, οι ηλικιωμένοι να προσφέρουν χρήματα στα παιδιά και στα εγγόνια.
Επιμέλεια: Τσιαρτσιάνης Ζήσης – syllogos-spilaioton.blogspot.gr