Ο Μουσολίνι μετά την αποτυχία στον πόλεμο εναντίον της Ελλάδος 1940-1941 τον Μάρτιο του 1941 αποφασίζει την Εαρινή Επίθεση η Επιχείρηση Πριμαβέρα.
Στις 9 Μαρτίου και ώρα 6:30 το πρωί ξεκινάει Εαρινή Επίθεση σε όλο το ελληνοιταλικό μέτωπο, στα υψώματα 717 και 731 ο Ελληνικός Στρατός γράφει ένα καινούργιο Έπος και στις 25 Μαρτίου τελειώνει η αποτυχημένη Εαρινή Επίθεση.
Μετά αυτήν αποτυχημένη επίθεση, ο Χίτλερ αποφασίζει να αναλάβει δράση στην Βαλκανική.
Με την βοήθεια των συμμάχων τους των Βούλγαρων και την ανοχή των Τούρκων, το πρωί τις 6ης Απριλίου 1941 ξεκινάει η επίθεση των Γερμανών στα οχυρά του Ρούπελ, ένα νέο ΟΧΙ του Ελληνικού Στρατού. Μετά από τρεις ημέρες αντίσταση, το πρωί της 9ης Απριλίου 1941 τα Γερμανικά στρατεύματα εισέρχονται στην Θεσσαλονίκη.

Τα Ελληνικά στρατεύματα από την Αλβανία υποχωρούν επίσης και τα στρατεύματα των συμμάχων Βρετανών και Νεοζηλανδών οπισθοχωρούν προς την Δυτική Μακεδονία με σκοπό την μετάβαση τους προς Καλαμπάκα- Θεσσαλία μέσω Γρεβενών.
Πρό της τακτικής αυτής καταστάσεως ο διοικητής ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας αποκρυσταλλώσας εζήτησε περί την 23:00 της 14ης Απριλίου να επικοινωνήσει τηλεφωνικώς με τα εις Γρεβενά ΣΔ Στρατιωτικό Διοικητή του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας του οποίου είχε υπαχθή από της ιδίας ημέρας. Ο διοικητής όμως του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας απουσίαζεν αναχωρήσας προ τινών ωρών δια Καλαμπάκαν ένθα είχε ορισθεί ο νέος ΣΔ Στρατιωτικός Διοικητής.

Αι εντός της ζώνης του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας επί του Αλιάκμωνος γέφυραι εξ ων θα ήτο αδύνατο να διαπερεωθή εις την δεξιάν όχθη ήσαν. Η γέφυρα του Γιάγκοβου (Γέφυρατου Πασά) επί της οδού Κοζάνης Γρεβενών, εις το 30ον χιλιόμετρον από Κοζάνης έχουσα μήκος εννενήκοντα μέτρων και πλάτος 2,40 με ένδεκα τόξα εξ ων τέσσερα μήκους δέκα μέτρων, τέσσερα μήκους εννέα μέτρων, εν μήκους έξι μέτρων και δύο μήκους τεσσάρων μέτρων. Είχε βάθρα λίθινα και φορέα εκ σιδηροδοκών με κατάστρωμα ξύλινον. Η νοτιοανατολικώς Νεαπόλεως γέφυρα επί της οδού Κοζάνης-Νεαπόλεως-Καστοριάς εις το τεσσαρακοστόν χιλιόμετρον από Κοζάνης, έχουσα μήκος εβδομήκοντα μέτρων. Είχε τρία ανοίγματα εκ των οποίων το εν μήκους τεσσαράκοντα εν μήκους δέκα μέτρων και εν μήκους πέντε. Είχε βάθρα εκ λιθοδομής. Το άνοιγμα των τεσσαράκοντα μέτρων ήτο κατασκευασμένο με τρισαρθωτόν τόξον εξ ωπλισμένου σκυροδέματος. Τα ανοίγματα των δέκα και των πέντε είχον πλακοδοκούς εξ ωπλισμένου σκυροδέματος. Η γέφυρα Καφτάν Αγά βορειοανατολικώς Νεαπόλεως της οδού Κοζάνης-Νεαπόλεως-Καστοριάς εις το πεντηκοστόν χιλιόμετρο από Κοζάνη, έχουσα μήκος εννενήκονα πέντε μέτρα και πλάτος πέντε μέτρα. Είχε τρία ανοίγματα έκαστον μήκους τριάκοντα μέτρων. Τα βάθρα ήσαν εξ οπλισμένου σκυροδέματος οι φορείς εξ οπλισμένου σκυροδέματος μεθ’ελκυστήρος. Παραπλεύρως ταύτης υφίστατο παλαιά ξύλινη γέφυρα.

Οι Βρετανοί ηξιώσαν επιμόνως την καταστροφήν των γεφυρών τούτων μετά την την αποχώρησιν της Ι Βρετανικής Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας, κατόπιν όμως δραστήριας επεμβάσεως του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας, απεσοβήθη η ανατίναξις αύτη ήτις θα είχε ως συνέπειαν την παγίδευσην ολοκλήρου της δυνάμεως του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας εντός του θύλακος του Αλιάκμονος και διετάχθη η υπό του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας, φρούρησης τούτων με ρητήν εντολήν χρησιμοποιήσεως και όπλων ακόμη εν περιπτώσει απόπειρας ανατινάξεως αυτών υπό των Βρετανών.
Η διάβασης του Αλιάκμονος εγένετο άνευ παρενοχλήσεως εκ μέρους των Γερμανών. Τα τελευταία τμήματα της Μεραχίας διήλθον την γέφυρα του Γιάγκοβου την 07:45 της 15ης Απριλίου. Περί την 08:00 η γέφυρα αύτη κειμένη επί της οδού Κοζάνης-Γρεβενών, ανετινάχθη παρά του μηχανικού της Μεραρχίας καταστραφείσα ολοσχερώς. Η νοτιοανατολικώς της Νεαπόλεως γέφυρα ανετινάχθη την ίδια περίπου ώρα αχρηστευθέντος τμήματος αυτής μήκους πεντήκοντα μέτρων.

Ολίγον μετά την διέλευσιν της Μεραρχίας και την ανατίναξιν αυτών των γεφυρών, ενεφανήσθησαν Γερμανικά άρματα σπεύδοντα να προλάβουν την καταστροφήν των γεφυρών αλλά ήταν πλέον αργά. Τα προς την γέφυραν του Γιάγκοβου σπεύδοντα έφθασαν ολίγα μόνον στιγμάς προ της ανατινάξεως.
Ο διοικητής του 82ου Συντάγματός παρανοήσας την διαταγήν της μεραρχίας αφού διέβη την γέφυρα του Γιάγκοβου με τα λείψανα του συντάγματος του, εστάθμεσεν ολίγα χιλιόμετρα νοτίως ταύτης ένθα τα τμήματα διελύθησαν με τας πρώτας βολάς του εχθρικού πυροβολικού και υπό την επίδρασιν των χαμηλά ιπταμένων αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως και διέρευσαν προς Γρεβενά.

Το 84ον Σύνταγμα με τα εναπομείναντα τμήματα του Συντάγματος μόλις εβλήθησαν υπό του πυροβολικού διελύθησαν και ετράπησαν άνευ οργανικών δεσμών προς Γρεβενά.
Περί 14:00 της 15ης Απριλίου άπασαι αι υπηρεσίαι του σρατηγείου της μεραρχίας κατευθύνθησαν προς Γρεβενά και περι την 15:45 ανεχώρησε και ο Μέραχος με το επιτελείο του.

Το ηθικόν των ανδρών είχε υποστεί ανεπανόρθωτον πλήγμα και πάσαι αι προσπάθειαι των διοικήσεων των μικρών και τον μεγάλων μονάδων προς ανασυγκρότηση των τμημάτων απέβαινον άκαρποι.
Την κατ’ουσίαν διάλυσιν ταύτην του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας, ήρχετο να συπληρώση η όλη εικών ήτις διεδραματίζετο εν τη περιοχή του και ιδίως κατά μήκος της οδού Γρεβενών-Καλαμπάκας.
Μετά την κατάληψιν της Νεαπόλεως, το στρατηγείον του ΤΣΚΜ Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας εκινήθη προς Καλαμπάκα περί την 10:00 της 16ης Απριλίου εις σιδηροδρομικών σταθμόν Κερατιάς.

Η θέσις της 1ης Βρετανικής Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας περί τα Γρεβενά δεν προσεφέρετο μετά την εξέλιξη της καταστάσεως, ώστε ο Στρατηγός Ουιλσον διέταξε την αποχώρησιν και εγκατάστασιν της επί της γραμμής του ποταμού Βενέτικου. Η αποχώρησις θα ήρχιζε τo μεσονύχτιο της 14/15 Απριλίου.
Η από Γρεβενών προς Καλαμπάκα οδός, διέρχεται διά μιάς βαθείας γραμμής νοτοανατολικώς των Γρεβενών, η οποία εντός ολίγου υπό των υποχωρούντων τμημάτων αναμεμιγμένων με πρόσφυγας Έλληνας και Γιουγκοσλαύους, αγωνιώντας να απομακρυνθώσιν από τους επερχόμενους Γερμανούς και μη αποδίδοντας ουδεμίαν σημασίαν εις τους κανόνες κυκλοφορίας εντός της σκοτεινής νυκτός. Πολλαί γραμμαί οχημάτων κατάλαβον την οδόν. Η κεφαλή της φάλλαγος της Βρετανικής Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας ήτις αποτελειτο μόνον πειθαρχημένον τμήμα, δειυσδύσα εντός της μάζης ταυτης, ευθύς ως διέσχισε την πόλιν, ηναγκάσθη προς στιγμήν να σταματήση την κινησίν της.

Τόσος ο συνωστισμός εντός της χαράδρος και τόσο στενή έξοδος ώστε μόλις την πρωίαν η κεφαλή της φάλλαγος εξήλθε της χαράδρος διανύουσα δέκα χιλόμετρα εντός πέντε ωρών. Πλήρης ανάμειξης Ελλήνων, Γιουγκοσλάβων και Βρετανών στρατιωτών και ιδιωτών προσφύγων, αυτοκινήτων ,διτρόχων και βοϊδοαμαξών, φύρδην μίγδην επί δύο σειρών όπου επέτρεπε το πλάτος της οδού. Τρομερά εικών, μάλιστα αν αναλογισθή τις ότι εντός ολίγου θα κατέφθανεν η Γερμανική Αεροπορία. Αύτη ενεφανίσθη πολύ βραδύτερον, και όταν έφθασε προσειλκύσθη κατά αρχάς υπό του συνωστισμού όστις είχε εις την γέφυρα του Βενέτικου. Εάν οι Γερμανοί κατόρθωναν να αποκλείσουν η να καταστρέψουν την ταύτην, άπαντα τα βορείως αύτης στρατεύματα θα επαγιδεύοντο. Ευτυχώς η βαθειά και ελικοειδής χαράδρα εντός της οποίας ευρίσκετο η γέφυρα καθιστά δύσκολον τον ακριβή βοβαρδισμόν.

Στις 15 Απριλίου 1941 τα Γρεβενά περιέρχονται σε Γερμανική κατοχή και στις 4 Ιουνίου 1941 που παραδίδονται στους Ιταλούς και αρχίζει μια νέα κατοχή.

Μετά από δύο χρόνια περίπου Ιταλικής κατοχής, τα Γρεβενά απελευθερώνονται και στις 24 Μαρτίου εισέρχεται ο ΕΛΑΣ και αφου είχαν προηγηθεί πολλές ήττες των Ιταλών, με κύριες την μάχη του Σνιχόβου στις 8 Φεβρουαρίου 1943 και την μάχη του Φαρδυκάμπου στις 4 Μαρτίου 1943 και ετσι είναι πια η πρώτη ελεύθερη πόλη. Οι Γερμανοί παραμένουν στην Κοζάνη και συνεχίζουν να διάφορες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με την τελευταία στις 3-14 Ιουλίου 1944 που είναι ίσως η πιο φονική και καταστροφική. Τον Οκτώβριο του 1944 οι Γερμανοί αποχωρούν και η Ελλάδα είναι πάλι ελεύθερη.  

απο τα αρχεια της Διευθυνσης Ιστορίας Στρατού

Επιμέλεια Σάκης Πέτρου