Φωτό από το αντάρτικο του Πόντου…
Πάνω στο άλογο, ο προπάππους του πρώην Νομάρχη Γρεβενών Δημοσθένη Κουπτσίδη, Γεώργιος Κιουπτσιδης (Σεκηρ Εφεντης)… 

 

 O επιχειρηματίας και χρηματοδότης του ποντιακού αντάρτικου  Γεώργιος Kιουπτζίδης (ΠANΩ ΣTO AΛOΓO) του  X”Iσαακ και της  Μαρίας, γνωστός ως ”Σακίρ-αγας” ή ”Σεκιρ-εφέντης’’, περιστοιχιζόμενος από νεαρά παλληκάρια , από εκείνα  που ήταν επιφορτισμένα να προστατεύουν τους ομογενείς από τις κάθε είδους  επιθέσεις πλιατσικολόγων , Τσέτων ασύντακτων στρατοχορωφυλάκων αλλά και Κεμαλικών σατραπίσκων.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΑΔΕΝ –ΚΑΤΟΙΚΟΙ

Η πόλη κτίστηκε πάνω σ’ ένα χείμαρρο που με τον ποταμίσκο του Εζέρ στο σημείο του «Ισταμπόλογλου το μύλο» ή «της Παραστατίνας η χαμελέτα» και με τα νερά του ποταμού του Καράπιρ στο σημείο Ιμπραιμ-Οβά, Β.Α. του Κοντελέ, κάτω από το Κιουλή-ποναρ, σχηματίζουν τον ποταμό Τσεκερεκ, που κι αυτός είναι παραπόταμος του Ίριδος ποταμού (Γιασίλ-Ιρμάκ) που εκβάλλει στον Εύξεινο Πόντο.

Η περιοχή περιβάλλεται από κατάφυτους λόγους με πεύκα, έλατα, βαλανιδιές προπάντων η Νοτιο-Ανατολική μεριά.

Το Ακ-Δαγ-Μαδέν έγινε το πνευματικό κι εμπορικό κέντρο της περιοχής με 7 – 8 χιλιάδες κατοίκους, από τους οποίους οι 5 χιλιάδες ήταν Έλληνες, έμποροι, κτηματίες, καταστηματάρχες, βιοτέχνες, σιδηρουργοί, αμαξοποιοί. Ολόκληρη η εμπορική κίνηση βρισκόταν στα χέρια των Ελλήνων.

Τα σιδηρουργεία, τα αμαξοποιεία εξυπηρετούσαν τις ανάγκες πάνω από 180 χωριών Ελληνικών και Τουρκικών. Γι’ αυτό όταν έφυγαν οι Έλληνες είχαν νεκρωθεί τα πάντα.

O Γεώργιος Kιουπτζίδης, ήταν ο χορηγός των σχολείων της εκκλησίας και της  κοινότητας. O πατέρας του Γ Κιουπτζίδη, X”Iσαακ Kιουπτζίδης ήταν αυτός που έβαλε σε νέες βάσεις, την σχολική παιδεία στο Ακ-Δαγ-Μαδέν. Tο 1890  που τότε ήταν  Έξαρχος του Μητροπολίτη Χαλδίας , προσέλαβε τον απόφοιτο του φροντιστηρίου Αργυρουπόλεως ιερέα Κύριλλό Καρατζά, ο οποίος με την εποπτεία του X”Iσαακ συγκρότησε το πρώτο οργανωμένο σχολείο του μεταλλείου. H Ελληνική μεταλλουργική κοινότητα των  30 οικισμών, οφείλει πολλά στον  X”Iσαάκ Kιουπτζίδη. O Γ.Kιουπτζίδης με καταγωγή από το Σταυρίν  ήταν πεθερός  του  Nικ.Mουρατίδη και  απαγχονίστηκε στην Αμάσεια 23 Σεπτεμβρίου 1921.
Eνας άλλος ευεργέτης του Ακνταγ Μαντέν ήταν και ο  Nικόλαος Kιουπτζίδης του Hλία, πρωτοξάδελφος του Γ.Kιουπτζίδη που με δική του πρωτοβουλία σχεδιασμό και δαπάνη εξ ολοκλήρου έφερε από το βουνό το νερό στην κεντρική αγορά του Aκντάγ Mαντέν.

Στη μεγάλη πείνα του 1916 – 17, ο Γεώργιος Κιουπτσίδης (Σεκήρ εφέντης) όπως και ο  Νικολάφεντης, άνοιξαν  τις τεράστιες αποθήκες τους και, αφού μοίρασαν όλον τον καρπό, στο τέλος μοίρασαν και τη ζάχαρη και τη σταφίδα που είχαν εναποθηκευμένη.

Λένε, ότι κατά τη διανομή χρεώνανε τυπικά την αξία των τροφίμων για να μη ζητήσουν και οι Τούρκοι. Και πραγματικά, η αξία αυτών των τροφίμων ποτέ δεν εισπράχθηκε.

Τον ίδιο χειμώνα, η σύζυγος του Νικολάφεντη, κόρη του ανωτέρω μεγαλέμπορου Γεωργίου Κιουπτσίδου, μετέτρεψε τον κλίβανο των λουτρού της σε μαγειρείο. Όλο τον χειμώνα με τις υπηρέτριες της, παρασκεύαζε τραχανά, σούπα τανωμένη , και ψωμί και έτσι έσωσε πολύ κόσμο από το θάνατο. Δυστυχώς πέθανε σε νεαρά ηλικία, μόλις 32 ετών.

Όταν ο γυιός της Ισαάκ (αργότερα ιερομόναχος Ισίδωρος έκλαιγε, μια γυναίκα του είπε: «Παιδί μου, δεν ήταν μόνο μητέρα δική σου ήταν η φτωχομάνα όλων μας!».

Το δεξί της χέρι άθικτο αποκόπηκε και μεταφέρθηκε στην Ελλάδα. Τώρα αναπαύεται πίσω στο ιερό του Αγ. Χαραλάμπους Κερατσινίου Πειραιώς, όπου τάφηκε με επίσημη τελετή.

Επίσης, η Παρασκευή Κιουπτσίδου (Κιουλσέν-χανούμ). σύζυγος του Ν. Κιουπτσίδη, εκτός από σιτάρι, μοίρασε και ρουχισμό. Όλοι γενικά πρόσφεραν λίγα ή πολλά, ανάλογα με την οικονομική τους αντοχή.

Η κοινωνική αλληλεγγύη, ήταν πολύ ανεπτυγμένη. Γιατί γνωρίζομε, ότι ένα υπόδουλο γένος πάντα κατέχεται από φόβο, μήπως απολέσει τα ήθη και έθιμα του, τη θρησκεία του, τις προγονικές του παραδόσεις, τα ιδανικά του  και γι’ αυτό τα κρατά σχολαστικά, γαντζώνεται πάνω σ’ αυτά, συσπειρώνεται γύρω από τους προύχοντας του, γύρω από το ιερατείο, για να επιβίωση.

Μετά την ανακωχή του 1918, την απόβαση των Ελλήνων στην Σμύρνη, τον Μάιο του 1919, και την εμφάνιση του Κεμάλ στην στρατιωτικοπολιτική σκηνή και την διακοπή της επαφής με την Κωνσταντινούπολη, η βοήθεια από το Πατριαρχείο κόπηκε και οι πόροι περιορίστηκαν στους τοπικούς εράνους.

Η Επιτροπή έστελνε αντιπροσώπους στα χωριά και συνεκέντρωνε τρόφιμα και ιματισμό, προπάντων από τους εύπορους. Και οι έρανοι μέσα στο Μαδέν έπαιρναν πανηγυρικό χαρακτήρα. Φαίνεται, όλοι αντιλαμβάνονταν τον κίνδυνο αφανισμού των Ελλήνων και αυθόρμητα πρόσφεραν από το υστέρημα τους για να σώσουν τα ορφανά.

Μετά την καταστολή των αντικεμαλικών κινημάτων, συνελήφθησαν τον Μάιο του 1921 οι πρόκριτοι: 1) Παπαδόπουλος παπα-Γιώργης, αρχ. επίτροπος, 2) Παπαδόπουλος Ιωακείμ, αδελφός του, 3) Μουρατίδης Νικόλαος (Νικολάφεντης), 4) Κιουπτσίδης Γεώργιος, 5) Τοσουνίδης Σωκράτης, 6 Αδαμόπουλος Λεωνίδας, 7) Χαμαλίδης Ιωάννης, 8) Κεμεντσετζίδης Παύλος, από το Γαρέτσιορεν, 9) Μαραντίδης Γ., παλαιστής, από το Πασ-Τσατάχ, 10) Αμπατζιάδης Ηλίας, από το ηρωϊκό Τοχούζ, 11)Τζάτσος Χαρ., 12) Παπα-δάκης Σοφοκλής, 13) Παπαδάκης Θεολόγος, διδάσκαλος, 14) Καραχισαρίδης Παντελής, 15)Σαρασίτης Ιωάννης, 16) Γιουματζίδης Βασιλ., 17) Καλαϊτζίδης Λάζαρος, 18) Γαβρεηλίδης Χαράλ., 19) Ιωσηφίδης Αναστάσιος, 20)Τσοσουνίδης Χαρ. 21) Τοσουνίδης Θεόδ., 22) Κιουπτσίδης Ηλίας, 23)Φελέκης Βα¬σίλειος, ιεροδιάκονος, 24) Κοσμίδης Κοσμάς, 25) Εφραιμίδης Μιχαήλ, 26) Περπερίδης Ηλίας, και 27) Καχριμανίδης Αγαθάγγελος, και φυλακίστηκαν στις φυλακές του Μαντέν, με τις κατηγορίες:

1.- Ότι με το πρόσχημα της συντήρησης Ορφανοτροφείου συλλέ-γουν χρήματα για την ανεξαρτησία του Πόντου. (Βλ. σχετικό κεφάλαιο).

2.- Ότι υποστήριξαν το αντικεμαλικό κίνημα και φιλοξένησαν τον Ναζήμ-Βεη.

3.- Ότι εξόπλισαν ανταρτικά σώματα εναντίον του Κεμάλ.

Επίσης κατηγόρησαν τους κρατουμένους και μ’ άλλες κατηγορίες, όπως π.χ. για τον Νικολαφεντη, ότι έβαψε την πρόσοψη της οικίας του με τα χρώματα της ελληνικής σημαίας, κ.λπ.

 

πληροφ. απο το βιβλιο του Γεωργιου Φωτιαδη – ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟΝ ΑΚ-ΔΑΓ (AK-DAG-MADENI)