Ο καταναλωτισμός
Γράφει ο Βαγγέλης Μπάκας
Την δεκαετία του ’70 τα μπακάλικα αύξησαν τα ράφια λόγω κατανάλωσης. Οι ρέγκες αντικαταστάθηκαν, άρδην, από τα κατεψυγμένα ψάρια και τα κοτόπουλα. Κι αφού τα νωπά προϊόντα χρειάστηκαν ψυγείο, τότε άλλαξε η φίρμα του καταστήματος και η νέα ταμπέλα έγραφε: Μίνι μάρκετ!…
Όταν κατά τη δεκαετία του ’80 τα Μίνι μάρκετ μετακόμισαν σε μεγαλύτερους χώρους, κάνανε διαδρόμους, βάλανε ταμειακές μηχανές, καρότσια κλπ, η νέα ταμπέλα έγραφε: Σούπερ μάρκετ!…
Δυστυχώς, όμως, τα κέρδη των καταστημάτων αυτών τα οσμίστηκαν αμέσως τα πολυκαταστήματα του κέντρου, και έσπευσαν να επωφεληθούν δεόντως. Κι αφού υπήρχε τόση μάσα, πρώτος και καλύτερος ο Μασούτης!
Όταν μπήκαμε στο ευρώ, κι εμφανίστηκαν τα μεγάλα πολυεθνικά καταστήματα, όλοι οι προηγούμενοι τα είδαν σαν να είχαν μπει καρχαρίες στο ενυδρείο τους. Και πριν αντιληφθούν τον κίνδυνο τους κάνανε μια χαψιά…
«Το μεγάλο το ψάρι τρώει το μικρό!» λέει συχνά ο Κουτσούμπας και απορεί. Τι πιο φυσικό! Είναι δυνατόν να φάει η μαριδούλα τον καρχαρία! Κι αν το προτιμάτε σε έλλογα όντα, να φάει ο φτωχούλης του Θεού τον Μητσοτάκη του διαβόλου!…
Ο καταναλωτισμός στην εποχή μας έχει πάρει φοβερές διαστάσεις. Η δίψα για αγορά έχει καταντήσει αυτοσκοπός. Σ’ αυτήν την δίψα, η οποία ενίοτε αγγίζει τα όρια της υστερίας, κάποια από τα γνωστά κέντρα του Μαμωνά χρησιμοποίησαν όλη τους την εμπορική ιδιοφυΐα για να εκμεταλλευτούν την κατάσταση.
Πρόσφορο λειτουργικό και αρκετά γόνιμο έδαφος βρήκαν σε κάποιες χέρσες απλωσιές, έξω από τις διάφορες επαρχιακές πόλεις. Εκεί χτίσανε λοιπόν τα τεράστια πολυκαταστήματα και από την ημέρα των εγκαινίων αρχίσανε κιόλας οι προσφορές.
Η λίστα των εμπορευμάτων σε έναν πίνακα ανακοινώσεων, κάπου κοντά στην είσοδο, είναι το ευαγγέλιο για κάθε πελάτη. Όλοι γράφουν το είδος αριστερά και την τιμή δεξιά. Αυτή η εικόνα μου θυμίζει τους γονείς που αντιγράφουν την βαθμολογία των πανελληνίων εξετάσεων από τους πίνακες των σχολείων.
Όμως, για μερικούς καταναλωτές, προέκυψε κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Πώς να γράφανε τόσο πολλά είδη! Άλλοι δεν είχαν χαρτί. Άλλοι μολύβι. Κι άλλοι εγγράμματη μόρφωση!…
Οι σοφοί της Σιών… δώσανε αμέσως την λύση. Τα φυλλάδια των προσφορών, και τα οποία εκτύπωσαν αμέσως, μοιράστηκαν σε κάθε οικοδομή και σε κάθε σπίτι. Οπότε η νοικοκυρά δεν έχει παρά να τα συμβουλευτεί και να κανονίσει το πρόγραμμά της. Τα απαραίτητα ψώνια της! Δυστυχώς όμως κάποιες την έχουν ψωνίσει και παίρνουν άλλα αντ’ άλλων! Να και οι προσφορές πλην πρόσφορα!…
«…Από την Δευτέρα, 4 Ιουνίου, υπάρχουν οι παρακάτω προσφορές: Ανδρικά παπούτσια, 24,90ε!…».
Τζάμπα, πού τα βρίσκεις! Για τράβα να τα πάρεις απ’ έξω!
«Παντόφλες 14,99!… Ούτε δεκαπέντε!».
Το δεύτερο σοβαρό πρόβλημα για τον καταναλωτή δεν είναι, το τι ακριβώς θα ψωνίσει, αλλά εάν θα προλάβει να το πάρει. Οι σοφοί της Σιών… έχουν κάνει τόση προσφορά, και σε τόσο μικρή ποσότητα, ώστε να μην επαρκεί για όλους. Οπότε, κάθε πρωί στην είσοδο του Σούπερ μάρκετ σχηματίζεται μια τεράστια ουρά, η οποία θυμίζει την διανομή τροφίμων σε σεισμόπληκτη περιοχή.
Αφού οι άπληστοι πελάτες γεμίσανε τα σπίτια με είδη ένδυσης, υπόδησης και διαφόρων άλλων μικροσυσκευών και εργαλείων, οι σοφοί της Σιών… σκέφτηκαν κι την αποθήκευσή τους. Διαφορετικά, δεν θα παίρνανε άλλα λόγω έλλειψης χώρου.
Μεταξύ των προσφορών υπάρχουν κάτι ωραίες πτυσσόμενες ντουλάπες στην εξευτελιστική τιμή των 20ε!…
Με το που άνοιξε το πολυκατάστημα έγινε το έλα να δεις και εάν προλάβεις πάρε! Την τελευταία ντουλάπα, από το πολύ τράβηγμα, την μοιράστηκαν έξι άτομα, κι ο πιο άτυχος από όλους πήρε μόνο ένα πόμολο! Όσο για τη ζημιά, μηδαμινή! Όταν ο υπάλληλος, ο οποίος την είχε χρεωμένη, ανέφερε τη ζημιά στη διεύθυνση εισέπραξε ένα: Δεν πειράζει!… Προφανώς ήταν προβληματική!
Τα έκτακτα έξοδα έβγαλαν αρκετές οικογένειες από το μηνιαίο οικονομικό προϋπολογισμό τους και άρχισε η γκρίνια.
Παραθέτω μια από τις κλασικές στιχομυθίες ανδρόγυνου, μετά την επιστροφή της συζύγου από το Σούπερ Μάρκετ:
«Αυτό εδώ τι το ήθελες βρε γυναίκα! Εκείνο γιατί το πήρες; Ετούτο είναι παραπανίσιο! Το άλλο είναι άχρηστο! Αυτά εδώ, δεν το ξέρεις πως είναι γι αυτούς που έχουν αυτοκίνητο! Πήρες και πατάκια! Ετούτο γι αυτούς που έχουν δικό τους σπίτι! Ενώ η ομπρέλα, είναι γι αυτούς που πηγαίνουν διακοπές στη θάλασσα, κλπ…».
Η απάντηση του θύματος ήταν τόσο αφελής, που δεν έπεισε ούτε τον εαυτό του:
«Όταν θα πάρουμε αυτοκίνητο και σπίτι, πού θα τα βρούμε τόσο φθηνά;…Κι ύστερα, αν δεν πάμε στη θάλασσα, τη βάζουμε και στη βεράντα την ομπρέλα. Αντί να μου πεις ένα μεγάλο μπράβο που πρόλαβα και την πήρα… ζητάς και τα ρέστα!».
«Πώς να τα ζητήσω, αφού σου έμεινε άδειο το πορτοφόλι! Για δείξε το μου;».
Κι όταν πλέον η κουβέντα έφτασε στις τιμές, η απάντηση της συζύγου ήταν για όσκαρ αγαθότητας και αφέλειας, όταν είπε στον σύζυγο:
«Μα αφού τα είχαν τζάμπα!… Παίρνεις χαλί με εκατό δραχμές!…».
«Αμ δεν έχει εκατό δραχμές γυναίκα! Αν είχε τόσο, θα σου έλεγα να πάμε να πάρουμε κι άλλο!… Έχει εκατό ευρώ!…».
«Και πόσες παράδες μας κάνουν τα εκατό ευρώ;».
«34.075 δραχμές!…».
«Θα το πάω πίσω άμα είναι έτσι. Ο τσιγγάνος, το ίδιο ακριβώς, ίσως και μεγαλύτερο, μου το έδινε πενήντα ευρώ και δεν είχε σταματήσει να το κατεβάζει».
«Άλλο να σε πιάσει τον κώλο ο τσιγγάνος με το παλιό Ντάτσουν γυναίκα, κι άλλο ο κομψότατος νεαρός του πολυτελέστατου καταστήματος. Καλά βρε Πανάγιω, εκείνο το μπουτόν πεζοπορίας τι το ήθελες δε μου λες!».
«Μπαστόν… πεζοπορίας το λένε αμόρφωτε… Προέρχεται, ως φαίνεται, από το μπαστούνι. Για σένα, που περπατάς, είναι ένα κι ένα! Είδες πως σε προσέχω;».
«Να και μια μορφωμένη. Περίμενε μια στιγμή για να δούμε το φυλλάδιο. Να το! Ούτε μπουτόν, αλλά ούτε και μπαστόν… Μπατόν λέγεται!… Αλλά και δεκανίκι να το πεις, δεν μας έρχεται φθηνότερα. Έτσι μου έρχεται να το πιάσω και να σε στρώσω στο ξύλο μ’ αυτό!».
«Καλέ, διάβασες τι γράφει;… Φέρε το πάλι το χαρτί! Άκου! Έχει ειδικό σύστημα για την εξασθένηση των κραδασμών στα χέρια. Είναι φτιαγμένο από σατινέ αλουμίνιο και είναι πάρα πολύ ελαφρύ. Έχει εργονομική λαβή. Μύτη από σκληρό μέταλλο… Ρύθμιση μήκους… Τι άλλο θέλεις!…».
«Λες να διαμαρτυρηθούν τα σκυλιά επειδή η μαγκούρα που έχω στερείται εργονομικής λαβής; Όλα τα χαζά εσύ θα τα μαζέψεις! Για να δούμε πόση σαβούρα θα πάμε ακόμα στο χωριό μας. Παίρνεις όλες τις χαζομάρες χωρίς καν να το σκεφτείς, και ύστερα μου τα φορτώνεις για το χωριό…».
«Τι έδωσα καημένε και το συζητάς… Ούτε είκοσι ευρώ!… Να, κοίτα την τιμή άμα δεν με πιστεύεις. 19,99 ε!…».
«Τις μπότες τι τις ήθελες δε μου λες; Θα πας για ψάρεμα;».
«Για ψάρεμα είναι αυτές οι μπότες; Δεν το κατάλαβα Μήτσο μου!».
«Εμ για τι νόμισες; Για να τις φοράς και να πηγαίνεις στο ιχθυοπωλείο;».
«Συγγνώμη! Είδα τους άλλους να παίρνουν και είπα, ας πάρω κι εγώ. Και για να σου πω την πάσα αλήθεια Μήτσο μου, δεν θα τις έπαιρνα εάν δεν είχε μείνει μόνο ένα ζευγάρι… Αυτές όμως θα τις πάω πίσω στο σούπερ… για να μη με φας με την γκρίνια…».
«Μόνο αυτές θέλουν επιστροφή; Μόνο αυτά που πήρες όλες τις προηγούμενες μέρες; Κι εσύ χρειάζεσαι επιστροφή Πανάγιω! Έτσι μου έρχεται να σε πάω πίσω στη μάνα σου και να της πω: Πεθερά! Πάρ’ την πίσω την κόρη σου! Δε μου κάνει!… Μου έρχεται αρκετά μπόλικη!…».
«Τι περιμένεις βρε Μήτσο; Να είμαι παρθένα; Εφτά παιδιά σε έκαμα!…».
«Βάζεις και τα κοπέλια για δικά μου κυρά Πανάγιω”;
Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί κληρονονήσωσι την γην: Ιησούς Χριστός.
Αμακάριστοι, οι λατρεύοντες τον πλούτον, την δόξαν, την αδικίαν και τον Μαμωνάν, ότι αυτοί ντερλικωθήσονται!