Του Φώτη Σιούμπουρα

Aνείπωτη η τραγωδία με τους μετανάστες. Σκόρπισε δέος και θρήνο στη χώρα μας, στην Ευρώπη, σε όλο τον κόσμο. Για όλους σιωπηλές η ευαισθησία, η λύπη, η συντριβή. Σε κάποιους όμως, εδώ στη χώρα μας, έδωσε την ευκαιρία και για εργαλειοποίησή της, προκειμένου να προωθηθούν κομματικές ατζέντες. Κατηγόρησαν μάλιστα, πριν ακόμη γίνουν γνωστές οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε το πολύνεκρο ναυάγιο, το ίδιο το κράτος, ως υπεύθυνο για την τραγωδία. Μάλιστα μερικοί δεν δίστασαν να πουν πως το ίδιο το κράτος την προκάλεσε. (Κι ύστερα αναρωτιόμαστε γιατί κάτι τέτοια λέει και ο Ερντογάν). Στην αρχή είπαν ότι το έγκλημα διεπράχθη επειδή το Λιμενικό δεν πήγε να προσφέρει βοήθεια. Μετά υποστήριξαν ότι το έγκλημα έγινε επειδή το Λιμενικό έριξε σχοινιά για να κάνει «επιθετική ρυμούλκηση». Δεν εξήγησαν βέβαια πώς γίνεται να ρυμουλκήσεις τέτοιο σκάφος, που βρίσκεται στα χωρικά ύδατα, χωρίς τη συνεργασία του κυβερνήτη του. Και πού να το ρυμουλκήσουν; Στην Ελλάδα; Αφού ήταν σε διεθνή ύδατα και πήγαινε Ιταλία. Και μετά βρήκαν και τους πολιτικούς ηθικούς αυτουργούς γι αυτή την ανείπωτη τραγωδία. Ευρωβουλευτής, γνωστός για τις ευαισθησίες του περί προσφύγων-μεταναστών, αλλά και τις συχνές καταγγελίες του κατά της «ανάλγητης ελληνικής κυβέρνησης», είχε έτοιμη την ανακοίνωση – καταγγελία κατά των λιμενικών «που έπνιξαν τους μετανάστες». Και αρχηγός κόμματος εξηγούσε πως μπορούσε να γίνει επέμβαση στο πλοίο, που βρισκόταν σε χωρικά ύδατα, άφηνε αιχμές κατά του Λιμενικού Σώματος και τα έβαζε με τον αρμόδιο υπηρεσιακό πρωθυπουργό.

Αλλά και στα social media και στις τηλεοράσεις ξάφνου όλοι έγιναν γνώστες του Διεθνούς Πρωτοκόλλου για την Ασφάλεια Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS). Πρώην αρχηγοί Λιμενικού που δεν βρίσκονταν επί του πεδίου και που δεν είναι σίγουρο ότι γνώριζαν αυτή την πτυχή του Δικαίου της θάλασσας, δικηγόροι ειδικευμένοι σε άλλα θέματα, όπως στο ποινικό δίκαιο, χαρτογιακάδες της Διεθνούς Αρμοστείας που ψωμίζονται χάριν μεταναστευτικού, καθηγητές της ευκολίας που αγωνιούν να επιδείξουν την ανθρωπιστική τους ταυτότητα και κομματικά στελέχη της (πρώην) αντιπολίτευσης εξέφραζαν άποψη για τo φρικώδες που συνετελέσθη νύχτα στη θάλασσα, δεκάδες μίλια μακράν των ακτών της χώρας, χωρίς να γνωρίζουν όλα τα δεδομένα της υπόθεσης, ξεσκόνιζαν τις παλιές κατηγορίες περί φασιστών, ρατσιστών και υπανθρώπων, για όποιον είχε την παραμικρή αμφιβολία για την «αλήθεια» των καταγγελιών τους και εξέδιδαν καταγγελτικά φιρμάνια. Δεν παρέλειπαν βεβαίως να κατηγορήσουν για το ναυάγιο ευθέως την κυβέρνηση του Μητσοτάκη κι ας έχουμε τώρα υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Για ποιο λόγο όμως αυτή η αντανακλαστική τους αντίδραση; Αυτή η επίθεση προς τις αρμόδιες υπηρεσίες της χώρας; Τι οφέλη προσδοκούν από αυτή τη στάση; Τι κερδίζουν αποδίδοντας, χωρίς στοιχεία, ευθύνες στην ίδια τους τη χώρα, όπως ακριβώς έχει κάνει, σε ανάλογες περιπτώσεις και ο τούρκος πρόεδρος; (σ.σ γνωρίζουμε σε γενικές γραμμές, βάσει των επισήμων ανακοινώσεων, τις συνθήκες και κάποιες λεπτομέρειες κάτω από τις οποίες σημειώθηκε η ανείπωτη τραγωδία, αλλά μέχρι αυτή την ώρα δεν έχουν ολοκληρωθεί οι ανακρίσεις για τα ακριβή αίτια).

Εύκολες βέβαια οι καταγγελίες κατά του κράτους -γενικώς- και κατά της κυβέρνησης – όχι της υπηρεσιακής. Εύκολες και οι καταγγελίες για τη μη ύπαρξη μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας σου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καταγγέλλοντας -και μόνον- μοστράρουμε για ανθρωπιστές, προοδευτικοί, αλληλέγγυοι και χτίζουμε καριέρες. Για όλους αυτούς φταίει η Ελλάδα, φταίνε τα κράτη που δεν ανοίγουν τα σύνορα. Αυτή είναι η μοναδική λύση, λένε. Λες και αν άνοιγαν τα σύνορα και ελευθέρως έμπαιναν τα εκατοντάδες εκατομμύρια του Τρίτου Κόσμου θα μπορούσε η Ευρώπη να αντέξει το ατελείωτο ανθρωπομάνι, που θα εισέρρεε. Το πρόβλημα όμως των προσφύγων – μεταναστών δεν λύνεται ανοίγοντας και μόνον τα σύνορα. Για το τι θα πρέπει να κάνουμε όμως, ποια πολιτική θα πρέπει να ακολουθήσουμε, ως χώρα, στο μέγα αυτό πρόβλημα, ποια θα πρέπει να είναι η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική, δεν άκουσα κάτι ουσιαστικό από όλους αυτούς τους μονίμως καταγγέλοντες.

Το πρόβλημα θα ήταν ίσως απλούστερο στη λύση του αν η παγκόσμια κοινότητα και όχι μόνον η Ευρώπη ή η Δύση, στην οποία επιθυμούν όλοι αυτοί οι κατατρεγμένοι να μεταβούν για μια καλύτερη ζωή, αντιδρούσε και συμφωνούσε σε ένα κοινό πλαίσιο. Αν δεν υπάρξει μια παγκόσμια συμφωνία για το Μεταναστευτικό, με αποφασιστικές παρεμβάσεις ακόμη και στις εστίες του προβλήματος, τίποτα δεν θα αλλάξει. Και σε αυτή τη συμφωνία, για ισομερή κατανομή των προσφύγων στις χώρες της Δύσης, διευκόλυνση των διαδικασιών για άφιξη μεταναστών, που επιθυμούν να εργαστούν για ορισμένο -έστω- χρονικό διάστημα σε χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων βεβαίως και η Ελλάδα, και αναγνώριση των ανθρωπιστικών τους δικαιωμάτων πράγματι, θα μπορούσαν να συζητηθούν μέτρα ελεγχόμενης μετανάστευσης.

Και δεν μπορεί να συζητάμε μόνο για ανοιχτά, ορθάνοιχτα, σύνορα, ως τη μόνη λύση για το πρόβλημα. Δεν μπορεί να συμβεί, ιδιαίτερα στη χώρα μας, κάτι τέτοιο για λόγους που όλοι αντιλαμβανόμαστε, ασχέτως αν συμφωνούμε ή όχι. Και φράχτες θα υπάρχουν. Και όχι, δεν είναι οι κυβερνήσεις της Ευρώπης που υψώνουν τους φράχτες. Είναι οι ίδιες οι κοινωνίες, οι λαοί της Ευρώπης. Το βλέπουμε στις αντιδράσεις τους, στις αποφάσεις τους. Και οι κυβερνήσεις πράττουν αυτό που, ενστικτωδώς θα έκανε κάθε οργανισμός όταν αισθάνεται ότι απειλείται. Από τι απειλείται (αν απειλείται) η κάθε χώρα είναι θέμα του πώς και οι λαοί το αντιλαμβάνονται. Ούτως ή άλλως, αν κοιτάξεις βαθιά στο μέλλον θα δεις ότι η αύξηση των μεταναστευτικών ροών είχε αναμφίβολα θετικές επιδράσεις στις χώρες υποδοχής. Όμως είχαμε και κάποιες επιδράσεις που θεωρήθηκαν αρνητικές και υπάρχει η αίσθηση σε πολλούς ότι το μεταναστευτικό κύμα θα επιδράσει καθοριστικά και στην ευρωπαϊκή ταυτότητα, κάτι που φοβάται ίσως η πλειοψηφία των λαών των χωρών της Δύσης.(Προσωπικά δεν ανησυχώ για κάτι τέτοιο). Αλλά πολλές κυβερνήσεις δεν θέλουν να αγνοήσουν τις θέσεις των πολιτών τους και δεν δέχονται ανοιχτά σύνορα, χωρίς ελέγχους, με νόμιμες διαδικασίες, όσων προσφύγων εισέλθουν στη χώρα. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας το εξήγησε απλά στα ευαίσθητα παιδιά που την κατηγόρησαν για τον φράχτη στον Έβρο. «Ο φράχτης προστατεύει την πατρίδα μου», τους είπε. Απάντησαν φωνάζοντας «ντροπή». Έτσι όμως δεν λύνεται το μεταναστευτικό.