Ορθοδοντικός Δώρα Μπαρτζιώκα

Euromedica

euromedica ygeia

ΣΠΗΛΑΙΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ – ΣΤΙΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΟΡΛΙΑΚΑ. Κείμενο-Φωτογραφίες: Λία Μάγειρα

Κείμενο-Φωτογραφίες: Λία Μάγειρα
«Βάστα, καημένε Όρλιακα, βάστα καλά την καταχνιά.
Βάστα καλά την καταχνιά ν’ ώσπου να διάβει η βλαχιά.»
 
Ακολουθώντας το στενό ασφαλτόδρομο προς το χωριό Σπήλαιο, αντικρίζουμε τους πελώριους ασβεστολιθικούς βράχους να στέκουν σύριζα στο δρόμο. Σε αυτήν την περιοχή, αιώνες τώρα οι τσοπαναραίοι ακολουθούν τα κοπάδια τους, και οι ράχες αντιλαλούν από τα σφυρίγματα και τα βελάσματα.
 
granitenioi vraxoi sto dromo spilaioΓρανιτένιοι βράχοι  στο δρόμο……
 
Έλατα, μαυρόπευκα, δρύες, σφεδάμια, αποτελούν τα πυκνά δάση του ‘Όρλιακα. Το βουνό έχει χαρακτηριστεί σαν Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, ενώ περιλαμβάνεται και στις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας. Από τα πιο σπάνια πουλιά του Όρλιακα είναι ο μαυροπελαργός, το βραχοκιρκίνεζο, το χρυσογέρακο, ο ασπροπάρης, ο χρυσαετός και η γιδοβυζάχτρα. Στα κάθετα βράχια φιάχνουν τις φωλιές τους οι μπούφοι, τα αγριοπερίστερα, οι τοιχοδρόμοι, τα βραχοχελίδονα, οι βουνοσταχτάρες, τα σπιτοχελίδονα και τα μιλτοχελίδονα. Πανέμορφα αγριολούλουδα φυτρώνουν γύρω.
 
agrioloulouda orliakas
 αγριολούλουδα του Όρλιακα
 
Φτάνοντας στο χωριό, σταματάμε να θαυμάσουμε το άγριο φαράγγι. Στη βραχώδη προεξοχή του βουνού, η θέα στις δασωμένες πλαγιές προκαλεί δέος. Μια άγρια ομορφιά απλώνεται μπροστά μας. Θαυμάζουμε το φοβερό πετρώδες ύψωμα με την αδιάβατη χαράδρα, ύψους-βάθους 300 μέτρων περίπου, στην οποία κυλά το ποτάμι ανήσυχο και ορμητικό. Οι πλαγιές του Όρλιακα και των απέναντι βουνών «γκρεμίζονται» ως την κοίτη του Βενέτικου ποταμού, ο οποίος στριμώχνεται μέσα σε ένα επιβλητικό στενό φαράγγι.
 
xaradra venetikosη χαράδρα του Βενέτικου
 
 Το Σπήλαιο είναι κτισμένο στα 1000 μέτρα υψόμετρο, κάτω από τους γρανιτένιους  γκρεμούς του βουνού. Αυτά τα ειδυλλιακά τοπία κάποτε άστραφταν από τη φωτιά και τον πόλεμο και οι Σπηλαιώτες ήταν πάντα μπροστά.
 
vraxodeis proeksoxi Βραχώδης προεξοχή
 
«Mπαρούτι δεν έχω, σπυρί δε μου΄ μεινε, ουδέ βόλι,
και χίλια γυναικόπαιδα κρεμιούνται στο λαιμό μου.»
 
Έτσι ιστορεί η δημοτική μούσα το αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκε ο οπλαρχηγός Θεόδωρος Ζιάκας, στο Σπήλαιο, όπου 12.000 Τούρκοι χτυπούσαν τους 1000 πολιορκημένους Έλληνες.
 Από το Σπήλαιο ήταν και ο μακεδονομάχος οπλαρχηγός καπεταν-Κόκκινος, (Διαμαντής Μάνος), ο οποίος συνεργάστηκε με τα σώματα του Παύλου Μελά.
 
protomi kapetan kokkinouΚαπετάν Κόκκινος
 
Μέσα σε ένα άλσος με μαυρόπευκα δεσπόζει η Μονή της Παναγίας Σπηλιώτισσας, ένα κομψοτέχνημα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής. Στη θέση που βρίσκεται το σημερινό μοναστήρι, υπήρχε ένα πολύ παλαιότερο, αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία, το οποίο κτίστηκε όταν αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός (6oς αιώνας), όπως μαρτυρά μια εντοιχισμένη επιγραφή που βρίσκεται σε εξωτερική κόγχη στο καθολικό της μονής.
 
panagia spiliotissa
Παναγία Σπηλαιώτισσα
 
 Το τωρινό μοναστήρι κτίστηκε πριν το 1633, με τις αγιογραφίες του να χρονολογούνται στα 1640-1658. Τα μικρά αψιδωτά παράθυρα έχουν τη μορφή της πολεμίστρας, αντικατοπτρίζοντας τους κινδύνους της εποχής, αλλά και τις δύσκολες συνθήκες του άγριου χειμώνα.
 
panagia spiliotissa3
 
Συνδέθηκε άμεσα με τους Εθνικούς αγώνες καθώς αποτελούσε ένα από τα ορμητήρια και κρησφύγετα των κλεφταρματολών της Πίνδου. Οι αγωνιστές της ελευθερίας επικαλούνταν τη βοήθεια της Παναγίας της Σπηλιώτισσας και το δημοτικό τραγούδι λέγει:
 
Βόηθα Αϊ- Λια, από το Βιτσκό κι Αϊ- Λιά από τη Σαμαρίνα,
βόηθα Κυρά και Παναγιά από το Μέγα Σπήλιο,
Θα φκιάσω στις εικόνες σας καντήλες ασημένιες.
 
alsos monis
 Στο άλσος της Μονής
 
Κατά τον 18ο αιώνα στη μονή λειτουργούσε βιβλιοθήκη, ενώ από τις αρχές του 17ου αιώνα στο Σπήλαιο λειτούργησε σχολείο με χρηματοδότηση της μονής. Ίσως να ήταν το πρώτο σχολείο που λειτούργησε στην περιοχή των Γρεβενών.
 
 
antanaklaseis sta parathyraΑντανακλάσεις
 
 Ρωτώντας στο καφενείο της πλατείας, βρίσκουμε το παλιό πετρόχτιστο σχολείο. Το όμορφο αναπαλαιωμένο οικοδόμημα κτίστηκε μεταξύ των ετών 1930 και 1935 από τεχνίτες της πέτρας, από το χωριό Χρυσαυγή Βοΐου.
 
 
sto petrino dimotikoΣτο πέτρινο δημοτικό
 
-Μικρός ο τόπος, δάσκαλε,
δυσκολεύεται να στέρξει
τις μεγάλες ψυχές
των φτερών το πέταγμα
του νου το εκτόπισμα.
-Μικρός ο τόπος, αϊτέ μου
πνιγμένος στην ανάγκη της κάθε μέρας
στης Ιστορίας το σταυροδρόμι ματωμένος
δυσκολεύεται να στέρξει
την ίδια του την ομορφιά
και να τον συμπαθάς …
Στέργιος Πολύζος
 
psaxnontas to parelthonΨάχνοντας το παρελθόν
 
(Στη μνήμη του παππού μου Θωμά Αντωνόπουλου από τις Κυδωνιές, που δίδαξε στο Δημοτικό Σχολείο Σπηλαίου κάπου ανάμεσα στα 1935 με 1940).
 
ΠΗΓΕΣ
Η ΠΙΝΔΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ Χρήστου Ενισλείδου, έκδοση ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ.
ΚΟΖΑΝΗ ΚΑΙ ΓΡΕΒΕΝΑ, έκδοση UNIVERSITY STUDIO PRESS
ΤΑ ΓΡΕΒΕΝΑ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ, Βασίλης Συκάς,  έκδοση Χείμαρρος
ΑΝΕΞΕΡΕΥΝΗΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Αντώνης Ιορδάνογλου, εκδόσεις ROAD.
ΝΟΜΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, εκδόσεις ΔΟΜΗ.
ΠΙΝΔΟΣ-ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ-ΓΡΕΒΕΝΑ-ΚΟΖΑΝΗ έκδοση ΤΑ ΝΕΑ
Wikipedeia
http://odysseus.culture.gr
 

lia mageira* Η Λία Μάγειρα είναι ταξιδιωτική φωτογράφος με καταγωγή από τις Κυδωνιές Γρεβενών.
Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε Φυσικοθεραπεία στο ΤΕΙ Αθήνας.
Έχει πραγματοποιήσει δύο ατομικές εκθέσεις Φωτογραφίας και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Φωτογραφίες της έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά και εφημερίδες, έντυπα και ηλεκτρονικά: Καθημερινή-Ταξίδια, Εφημερίδα Ανατολή, DRIFT Travel Magazine, Edge of Humanity Magazine, National Geographic Your Shot, Frsthand HORIZONS Magazine, καθώς και σε πολλές τοπικές ηλεκτρονικές εκδόσεις.

https://liamageiraphotostories.smugmug.com/