Το πέτρινο γεφύρι του ‘‘Κουρμπέτα’’ μέσα στα Γρεβενά

Στο υψηλής ποιότητας και θεματολογίας Περιοδικό ”Δίαυλος” που εκδίδει ο Ελευθέριος Τζιόλας και κυκλοφορεί στο Διαδύκτιο, στο 11ο τεύχος (Νοέμβριος 2018) υπάρχει ένα πολύ σημαντικό άρθρο του κ. Σπύρου Μαντά, από τους εγκυρότερους και σημαντικότερους ιστορικούς ερευνητές στον τομέα των γεφυριών στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη γεωγραφική περιοχή της Ηπείρου, της Β. Ηπείρου και της Δυτ. Μακεδονίας.

Στο άρθρο του αυτό (”Δίαυλος”, 11ο τχ.) ο κ. Σπ.Μαντάς αξιοποιώντας πρωτογενές φωτογραφικό υλικό των συμπατριωτών μας αδελφών Μανάκια, το οποίο έφερε σε φως για πρώτη φορά, μετά από έρευνες του, ο Αλέξανδρος Τζιόλας, καθώς και σχετικό πίνακα ζωγραφικής που παρουσίασε ο Βαγγέλης Νικόπουλος, τεκμηριώνει σε συνδυασμό και με άλλες ιστορικές πληροφορίες την ύπαρξη τρίτοξου γεφυριού στον Γρεβενίτη ποταμό που, δυστυχώς, κατεδαφίσθηκε, στον στη θέση της σημερινής απλής γέφυρας, όπυ μάλιστα προς 40ετίας υπήρχε μια άλλη ξύλινη.

Αναδημοσιεύουμε με την άδεια του φίλου και συμπατριώτη μας Ελευθερίου Τζιόλα από τον ”Δίαυλο” (11ο τεύχος) το σχετικό άρθρο.

Λύθηκε επιτέλους στις μέρες μας το μυστήριο -απασχολούσε για καιρό αρκετούς ερευνητές- της ύπαρξης ή μη πέτρινου γεφυριού μέσα στην πόλη των Γρεβενών.

Έγγραφη νύξη για τέτοια κατασκευή γινόταν από τον Ηπειρώτη ιστορικό Ιωάννη Λαμπρίδη ήδη από το 1880, αλλά η πληροφορία, ελλείψει μνήμης από τους ντόπιους, παρέμενε στον αέρα, ατεκμηρίωτη.

Η θέαση μάλιστα ξύλινου γεφυριού σε κάποιες σκηνές του γνωστού ντοκιμαντέρ των Μανάκια από την κηδεία του Μητροπολίτη Αιμιλιανού, δημιουργούσε περαιτέρω αμφιβολίες και επιφυλάξεις.

Σήμερα μπορούμε πια να δώσουμε την απάντηση με σιγουριά…

Πέτρινο γεφύρι, και μάλιστα μεγάλο, βρισκόταν μέσα στα Γρεβενά, επικοινωνώντας την κυρίως πόλη με τις συνοικίες Σουλιό, Αλώνια και Βαρόσι.

Γεφύρωνε τον Γρεβενίτη ποταμό (αλλιώς σήμερα και ρέμα της Κυρακαλής), που παρακάτω, δεχόμενος και τον Δοξανίτη (δεύτερος κλάδος του), δυναμώνει αρκετά.

Δεν υπάρχει πια.

Πρώτος μας μίλησε για αυτό -οι ντόπιοι όπως είπαμε δεν είχαν μνήμη του- ο πανταχού παρών Ιωάννης Λαμπρίδης.

Έγραφε ήδη από το 1880: «Εις μεν το τμήμα Βλαχ υπάγεται η μεταξύ των δύο συνοικιών της πόλεως Γρεβενών γέφυρα, ην έκτισεν ο εξ Αιγύπτου Οθωμανός Κουρμπέτας».[1]

Ωστόσο, αν και ο Ζαγορίσιος ιατρός και ιστορικός δεν συμπεριλαμβάνει στις καταγραφές του ξύλινα γεφύρια, μέχρι πρόσφατα υπήρχε αμφιβολία μήπως επρόκειτο για τέτοια κατασκευή -πουθενά στη βιβλιογραφία περί Γρεβενών δεν συναντάται σχετική αναφορά.

Ευτυχώς την απάντηση -απόλυτα τεκμηριωμένη- έδωσε πρόσφατα ο ντόπιος ερευνητής Αλέξανδρος Τζιόλας, αφού εντόπισε -έχει στην κατοχή του- φωτογραφία των αδερφών Μανάκια, περί το 1906, όπου σε γενική άποψη της πόλης διακρίνεται και η φιγούρα του γεφυριού. Μάλιστα, αν και συνιστά μακρινή λεπτομέρεια και δεν φαίνεται ολόκληρο, γίνεται εύκολα αντιληπτή η μορφή του. [2]

Πρόκειται λοιπόν για χαμηλό τρίτοξο γεφύρι, με κύρια στο μέσο του μεγάλη καμάρα και από μία λίγο μικρότερη προς την κάθε όχθη τού Γρεβενίτη.

Πάνω, ο διάδρομος διάβασης κορυφώνει ελαφρά, κατά το σύνηθες στο κέντρο του μεγάλου τόξου -μικρές οι κλίσεις.

Τον προφυλάσσουν μικρά, μάλλον ξύλινα κάγκελα.

Με άλλα λόγια έχουμε να κάνουμε με μια απόλυτα συμμετρική κατασκευή.

Εξ άλλου, δύο ακόμη, πρόσθετα στοιχεία επιβεβαιώνουν πως, πράγματι, μέσα στα Γρεβενά υπήρχε πέτρινο γεφύρι -αλλά και δεύτερο, ξύλινο, γεγονός που ενίσχυε τα έως τώρα ερωτηματικά μεγεθύνοντας τη σύγχυση.

Τα στοιχεία αντλούνται από τα πρακτικά της Μητρόπολης Γρεβενών…

Από τη μία εγγραφή -πρακτικά συνεδρίας …..