Ορθοδοντικός Δώρα Μπαρτζιώκα

Euromedica

euromedica ygeia

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ (1924-1990)

Το Εθνικό Οικοτροφείο Αρρένων Γρεβενών ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1924 με το Π. Διάταγμα της 30.9.1924 και υπαγόταν στο Υπουργείο Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως. Σκοπός της ίδρυσης ήταν να φιλοξενήσει και μορφώσει τα ορφανά και άπορα παιδιά, με προτεραιότητα αυτά της περιοχής, καθώς και εκείνα των προσφύγων που έφθασαν στην επαρχία  Γρεβενών μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Εγκαταστάθηκε σε ένα μεγάλο διώροφο κτήριο στα ανατολικά της πόλης, το οποίο πριν την απελευθέρωση ήταν στρατιωτικό τουρκικό νοσοκομείο. Στο κτήριο αυτό, πριν εγκατασταθεί το Οικοτροφείο, λειτουργούσαν  το Δημοτικό και το Γυμνάσιο Γρεβενών, τα οποία  μεταφέρθηκαν σε ενοικιαζόμενα οικήματα μέσα στην πόλη.

Εθνικό Οικοτροφείο Αρρένων Γρεβενών  1924-1944

Γεωργική Σχολή Γρεβενών

Το σχολικό έτος 1931 -1932 λειτούργησε για πρώτη φορά στα Γρεβενά διτάξια κατώτερη Γεωργική Σχολή, αρμοδιότητας των Υπουργείων Γεωργίας και Πρόνοιας. Στην πρώτη τάξη γράφηκαν 63 παιδιά, τα περισσότερα από την επαρχία Γρεβενών. Η Σχολή αυτή στεγαζόταν στο κτήριο του Οικοτροφείου.  Οι μαθητές της Σχολής, ηλικίας 12-23 ετών, ήταν τρόφιμοι του Οικοτροφείου και κατάγονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Μετά το δεύτερο χρόνο λειτουργίας της Σχολής οι μαθητές που προσήλθαν από την περιφέρεια Γρεβενών ήταν ελάχιστοι και, για να συμπληρωθούν τα κενά, το αρμόδιο Υπουργείο έφερε παιδιά από άλλες περιοχές, ακόμη και από νησιά του Αιγαίου, όπως τη Νάξο, την Πάρο κ.λπ. Οι περισσότεροι από τους μαθητές ήταν ορφανοί. Το σχολικό έτος 1937-38 ήταν το τελευταίο λειτουργίας της Γεωργικής Σχολής Γρεβενών και μετά καταργήθηκε. Η τελευταία τάξη είχε 14 μαθητές οι οποίοι αποφοίτησαν τον Ιούνιο του 1938.

Οι απόφοιτοι της παραπάνω Γεωργικής Σχολής, αν ήθελαν να συνεχίσουν τις σπουδές τουςμετέβαιναν με έξοδα του κράτους στην ανώτερης βαθμίδας  Γ΄ Γεωργική Σχολή Σερρών ή στο Παπάφειο Οικοτροφείο Θεσσαλονίκης, εφόσον προτιμούσαν την τεχνική κατάρτιση.

Τα χρόνια λειτουργίας της Σχολής το Οικοτροφείο εκμεταλλευόταν την έκτασή του (200 περίπου στρέμματα, τα οποία μεταπολεμικά με τις επιτάξεις και παραχωρήσεις έγιναν 45) με την καλλιέργεια αμπελώνων, οπωρώνων, λαχανόκηπων και σιτηρών. Στο ένα τμήμα της περιοχής αυτής φυτεύτηκαν κατά περιόδους καλλωπιστικά και οπωροφόρα δένδρα, ενώ τρία στρέμματα έγιναν αμπέλι   και το υπόλοιπο καλλιεργούνταν με δημητριακά. Στην πλαγιά, νοτίως του κτηρίου και μέχρι το δρόμο Γρεβενών – Κοζάνης, είχαν φυτευτεί αμυγδαλιές. Επίσης υπήρχαν εγκαταστάσεις πτηνοτροφείου, χοιροτροφείου και κυψελών μελισσών.

Η λειτουργία του Οικοτροφείου από της ιδρύσεώς του  έως το 1990

Όταν ιδρύθηκε το Οικοτροφείο το 1924, επικρατούσε η άποψη ότι αυτό έγινε σε  αντιπερισπασμό του ρουμανικού τοιούτου που είχε λειτουργήσει την ίδια χρονιά. Η άποψη αυτή δεν ευσταθεί, διότι μέχρι το έτος 1929 το Εθνικό Οικοτροφείο δεν είχε  προσλάβει ούτε ένα παιδί από τα βλαχόφωνα χωριά της περιοχής, όπως αναφέρει ο Π.Ξ. Ζαφιρόπουλος, ο οποίος έκανε ειδική έρευνα για το ζήτημα της ρουμανικής προπαγάνδας, θέλοντας να τονίσει ότι είχαν απομονωθεί οι βλαχόφωνοι από τα κρατικά ιδρύματα, οπότε δικαιολογημένα πήγαιναν στο αντίστοιχο ρουμανικό των Γρεβενών (εφ. «Φως» Θεσσαλονίκης 25.05.1929).

Ίδρυση Οικοτροφείου στα Γρεβενά θα γινόταν οπωσδήποτε, διότι υπήρχαν οι προϋποθέσεις και το επέτρεπαν οι αντικειμενικές συνθήκες, λόγω των ορφανών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (η Ελλάδα πολέμησε  στο πλευρό της Entente στο Μακεδονικό Μέτωπο) και της Μικρασιατικής καταστροφής, αλλά και επειδή είχε αρχίσει η ίδρυση και άλλων τοιούτων σε πόλεις της Δ. Μακεδονίας, όπως της Πτολεμαΐδας την άνοιξη του 1924.  Εκείνο το οποίο μπορούμε να δεχθούμε  είναι ότι ενδεχομένως η λειτουργία του ρουμανικού Οικοτροφείου να συνετέλεσε στην επίσπευση του χρόνου ίδρυσης  και του ελληνικού στην πόλη. Εξάλλου το ρουμανικό Οικοτροφείο είχε άλλη αποστολή και στέγαζε παιδιά των βλαχόφωνων οικογενειών της Μακεδονίας και της Ηπείρου που ήθελαν να σπουδάσουν στο Ρουμανικό Γυμνάσιο Γρεβενών, χωρίς την προϋπόθεση να είναι ορφανά.

Για τη λειτουργία του Εθνικού Οικοτροφείου Αρρένων Γρεβενών προβλεπόταν η ύπαρξη Διοικητικής Επιτροπής την οποία αποτελούσαν: 1) Μητροπολίτης Γρεβενών, ως πρόεδρος, 2)  Έπαρχος Γρεβενών, 3)  Πρόεδρος Πρωτοδικών, 4)  Εισαγγελέας Πρωτοδικών, 5)  Οικονομικός Έφορος, 6) Ταμίας, 7) Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαιδεύσεως Γρεβενών, 8) τέσσερις ιδιώτες ως μέλη, διοριζόμενοι με απόφαση του Υπουργού Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως. Η Επιτροπή αυτή ήταν υπεύθυνη για την καλή διαβίωση και εκπαίδευση των οικότροφων, τη διενέργεια δημοπρασιών για είδη διατροφής, ένδυσης, υπόδησης κ.λπ. Όταν τα Γρεβενά έγιναν Νομός (Οκτώβριο 1964), τη θέση του Έπαρχου την κατέλαβε ο Νομάρχης.

Η σύνθεση της ανωτέρω Επιτροπής άλλαξε τελείως το έτος 1982 και έγινε πενταμελής και ως πρόεδροι στη θέση  του μητροπολίτη ορίστηκαν μέχρι της κατάργησης του Ιδρύματος οι παρακάτω:

1982-1984: ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Κοντογιάννης.

1984-1987: ο δικηγόρος Δημήτριος Νασίκας.

1987-1991: ο δήμαρχος Κρέων Τσιαρσιώτης.

1991-1992: Ο προϊστάμενος του Τμήματος Υγείας της Νομαρχίας Γρεβενών Κυριάκος Κατσώρας.

Αντιπρόεδρος της Επιτροπής συνήθως ήταν ο εκάστοτε προϊστάμενος του Τμήματος Κοινωνικής Πρόνοιας της Νομαρχίας, μέλη δύο πολίτες της πόλης οποιουδήποτε επαγγέλματος και γραμματέας ο διαχειριστής του Ιδρύματος Στέργιος Ποράβας.

Η ζωή και η δραστηριότητα των παιδιών του Οικοτροφείου τελούσε υπό την άμεση εποπτεία του διευθυντή, του παιδαγωγού και του διαχειριστή, οι οποίοι με στοργή μελετούσαν, οργάνωναν και παρακολουθούσαν όλες τις λεπτομέρειες με βάση καθορισμένο πρόγραμμα. Πολύτιμη ήταν και η συμπαράσταση του βοηθητικού προσωπικού, το οποίο μεριμνούσε για την τήρηση της καθαριότητας, την παρασκευή φαγητού κ.λπ.

Κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής στα Γρεβενά και συγκεκριμένα από το Σεπτέμβριο του 1941 και μέχρι το Μάρτιο του 1943 στο κτήριο του Οικοτροφείου είχε εγκατασταθεί ένας ιταλικός λόχος του εδρεύοντος στην πόλη ιταλικού Τάγματος. Τότε τα παιδιά του Οικοτροφείου μεταφέρθηκαν προσωρινά στη Σιάτιστα σε κρατικά ιδρύματα και στη συνέχεια άλλα από αυτά μεταφέρθηκαν στα Εθνικά Οικοτροφεία Έδεσσας και Φλώρινας και άλλα μετέβησαν πλησίον των συγγενών τους. Μετά την κατάληψη των Γρεβενών από τους Ελασίτες (24 Μαρτίου 1943) και την απομάκρυνση των Ιταλών και σε χρόνο άγνωστο, λόγω έλλειψης αξιόπιστων στοιχείων, το ΕΑΜ συγκέντρωσε έναν αριθμό από ορφανά και άπορα παιδιά (άρρενα και θήλεα) από την πόλη και τα χωριά των Γρεβενών, τα οποία στέγασε στο κτήριο του Οικοτροφείου, με απώτερο σκοπό να τα εκπαιδεύσει κατάλληλα σύμφωνα με την  ιδεολογία του. Την τροφοδοσία αυτών την είχε αναλάβει  ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός, λόγω κατοχής. Με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών, τον Ιούλιο του 1944, το κτήριο αυτό πυρπολήθηκε (12 Ιουλίου 1944). Όλα τα υλικά του Οικοτροφείου (κλινοσκεπάσματα, κλίνες, καθίσματα, τραπέζια εστιατορίου, μαγειρικά σκεύη κ.λπ.) κάηκαν. Τότε τα ορφανά μεταφέρθηκαν μέσα στην πόλη σε οίκημα ιδιοκτησίας της Ουρανίας Νασίκα, χήρα Αποστόλου, απέναντι από το ΚΤΕΛ. Στο κτήριο αυτό από το 1924-1931 λειτουργούσε το Ρουμανικό Γυμνάσιο Γρεβενών.

Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945) το ΕΑΜ παρέδωσε την εξουσία στη νόμιμη κυβέρνηση των Αθηνών και τα ορφανά παρελήφθησαν από τη Μητρόπολη Γρεβενών. Μητροπολίτης ήταν τότε ο Θεόκλητος Σφήνας και αρχιμανδρίτης ο Αυγουστίνος Καντιώτης (μετέπειτα Μητροπολίτης Φλώρινας), οι οποίοι προσπάθησαν με τα πενιχρά μέσα που διέθεταν και με συσσίτια που χορηγούσε η UNRRA να τα κρατήσουν προσωρινά στο ίδιο κτήριο που διέμεναν μέχρι τότε, το οποίο ονόμασαν «Παιδικό Σταθμό». Η UNRRA = UnitedNationsReliefandRehabilitationAdministration (Υπηρεσία Περιθάλψεως και Επανορθώσεως των Ηνωμένων Εθνών) ήταν Οργανισμός που συστάθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου για την παροχή βοήθειας στους Έλληνες σε τρόφιμα, ιματισμό και λοιπά εφόδια.

Παράλληλα έγιναν οι προβλεπόμενες ενέργειες από τη Μητρόπολη και τους λοιπούς φορείς της επαρχίας Γρεβενών και της Νομαρχίας Κοζάνης  προκειμένου το επίσημο κράτος να αποφασίσει για την εκ νέου λειτουργία του Οικοτροφείου. 

Το κτήριο Νασίκα το οποίο στέγασε  το Οικοτροφείο από το 1945-1955.

oikotrofio grevena 3 

Το κτήριο Μάμαλη, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για κοιτώνες των οικοτρόφων και διαμονή του διευθυντή από το 1945-1955.

Από τον Οκτώβριο του 1945 άρχισε να λειτουργεί  το Ίδρυμα του Οικοτροφείου σε δύο διώροφα κτήρια που είχαν επιταχθεί μέσα στην πόλη, στη συνοικία «Σελιό», και τα παιδιά που φρόντιζε μέχρι τότε η Μητρόπολη προσλήφθηκαν από το επανιδρυθέν Εθνικό Οικοτροφείο Αρρένων Γρεβενών. Πέραν από το αμέριστο και στοργικό ενδιαφέρον του κράτους μεγάλη βοήθεια προσφέρθηκε στο Οικοτροφείο και εκ μέρους των φίλων και συμμάχων κρατών, τα οποία με την UNRRA τροφοδότησαν το Ίδρυμα με όλα τα απαραίτητα είδη. Εκτός από τα τρόφιμα απεστάλη άφθονο υλικό σε είδη ένδυσης, υπόδησης, κλινοστρωμνής, μαγειρικών σκευών και επίπλων. Τα είδη αυτά απεστάλησαν με την ευγενή φροντίδα των αντιπροσώπων του εν λόγω Οργανισμού Γρηγορίου Σλόφσκυ και της  συζύγου του Σέλλια.

Το ένα από τα κτήρια ήταν το προαναφερόμενο της Ουρανίας Νασίκα, το οποίο κάλυπτε τις ανάγκες των αιθουσών διδασκαλίας και εστιατορίου, ενώ το άλλο, σε απόσταση περίπου 150 μέτρων δυτικά αυτού, χρησιμοποιούνταν για τους κοιτώνες των παιδιών και τη διαμονή του διευθυντή (σε ξεχωριστό διαμέρισμα). Στο κτήριο αυτό, ιδιοκτησίας Ολυμπιάδας Μάμαλη,  στεγαζόταν παλαιότερα το ρουμανικό οικοτροφείο.

Πρώτος διευθυντής του Οικοτροφείου τοποθετήθηκε τον Αύγουστο του 1945 ο Αναστάσιος Ιωαννίδης και το Νοέμβριο του ίδιου έτους ο Γεώργιος Αρχόπουλος. Και οι δύο είχαν χρηματίσει προπολεμικά  διευθυντές του ίδιου Οικοτροφείου, ο μεν πρώτος από το 1938-1940, ο δε δεύτερος κατά το 1932.  Επειδή τα ανωτέρω ενοικιαζόμενα κτήρια ήταν μικρά και δεν επέτρεπαν την εύρυθμη λειτουργία του Ιδρύματος έγιναν ενέργειες προς το Υπουργείο Πρόνοιας με σκοπό να κτισθεί ένα νέο κτήριο στη θέση του πυρποληθέντος παλαιού. Η προσπάθεια αυτή είχε θετική έκβαση, οπότε άρχισε  το 1951 η ανέγερση ενός μεγάλου  τριώροφου κτηρίου των τριών πτερύγων με σύγχρονες προδιαγραφές. Το κτήριο αυτό είχε σχεδιαστεί για να φιλοξενήσει 120 παιδιά.

oikotrofio grevena 4

Τα εγκαίνια του νέου κτηρίου του Οικοτροφείου Γρεβενών στις 8 Ιουλίου 1956

oikotrofio grevena 5

Το κτήριο του Οικοτροφείου ολοκληρωμένο με τελειωμένες τις τρεις πτέρυγες (ανατολική, κεντρική και δυτική) και το κλειστό Γυμναστήριο το έτος 1973. Βόρεια και ανατολικά αυτού διακρίνονται οι εγκαταστάσεις του «Στρατοπέδου Λοχαγού Καραχάλιου».

Το 1956 ολοκληρώθηκε η κατασκευή των δύο πτερύγων (ανατολικής και δυτικής) και τα παιδιά μεταφέρθηκαν εκεί. Τα εγκαίνια, στα οποία χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Γρεβενών Φίλιππος, έγιναν στις 8 Ιουλίου 1956. Στην τελετή παρέστησαν ο Μητροπολίτης Ελασσόνας Ιάκωβος, η Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας Λίνα Τσαλδάρη, ο Υφυπουργός Γεωργίας και βουλευτής Κοζάνης Διονύσιος Μανέντης, ο Νομάρχης Κοζάνης Παϊτάκης, οι βουλευτές των Γρεβενών Αλέκος Λαδάς, Θωμάς Μπάρμπας και Κώστας Ταλιαδούρης, οι αρχές της πόλεως και πλήθος κόσμου. Η τελετή έγινε στο μισοκατασκευασμένο κεντρικό μέρος του κτηρίου. Μετά τον αγιασμό μίλησε η Υπουργός Λίνα Τσαλδάρη, η οποία εξέφρασε τη χαρά της για το έργο που συντελέστηκε και διαβεβαίωσε ότι θα καταβάλει κάθε προσπάθεια για την αποπεράτωση του κτηρίου, ώστε να είναι μεγαλύτερη η περίθαλψη προς τα ορφανά παιδιά.

Το 1973 ολοκληρώθηκε και το κεντρικό τμήμα του κτηρίου, οπότε το Ίδρυμα  είχε όλες τις δυνατότητες να λειτουργήσει σύμφωνα με την αρχική σχεδίαση, χωρίς προβλήματα. 

Διευθυντές του Οικοτροφείου μεταπολεμικά (1946-1992)

Μεταπολεμικά και μέχρι της αναστολής λειτουργίας του Οικοτροφείου διετέλεσαν διευθυντές αυτού οι παρακάτω:

1946-1950: Γεώργιος Αρχόπουλος. Είχε σύζυγο την Πηνελόπη, το γένος Στεργίου Νασίκα, από τη Σμίξη.

1950-1953: δάσκαλος Ηλίας Φάσσας

1953-1958: δάσκαλος Γεώργιος Βλαχάβας.

1958-1967: ο μέχρι τότε διαχειριστής Παναγιώτης Πάπιστας.

1968-1989: δάσκαλος Ιωάννης Ρομπόλης.

1990-1991: δάσκαλος Ιωάννης Τολίκας.

1991-1992: ο διαχειριστής του Ιδρύματος Στέργιος Ποράβας.

Εκπαίδευση

Μόλις ιδρύθηκε το Οικοτροφείο Γρεβενών, έφθασαν στα Γρεβενά μέσω Κοζάνης, στις 13 Δεκεμβρίου 1924, είκοσι πέντε (25) ορφανά, συνοδευόμενα από τον πρώτο διευθυντή του Ιδρύματος Χρυσόστομο Τσακαρίδη. Το Οικοτροφείο φιλοξενούσε ορφανά ή άπορα παιδιά από όλη την Ελλάδα. Προσπαθούσε να μεταδώσει σε αυτά  εθνική και χριστιανική αγωγή και να αποδώσει στην ελληνική κοινωνία υγιή άτομα εμφορούμενα από αισιοδοξία για τη ζωή και αγάπη για την πατρίδα και τους συνανθρώπους.

 oikotrofio grevena 6

Καθιστοί: από αριστερά ο δάσκαλος Ι. Τόσκας, στη μέση ο διευθυντής Π. Πάπιστας και δεξιά ο διαχειριστής του Ιδρύματος Στ. Ποράβας, περιστοιχιζόμενοι από παιδιά του Οικοτροφείου

Για τη στοιχειώδη εκπαίδευση το Οικοτροφείο έστελνε τα παιδιά να παρακολουθήσουν μαθήματα στο 2ο Δημοτικό Σχολείο (Κούρβουλο). Το σχολικό έτος 1938-39 λειτούργησε για πρώτη φορά στον πρώτο όροφο του κτηρίου του Ιδρύματος μονοτάξιο δημοτικό, το οποίο το έτος 1940 προήχθη σε διτάξιο. Μία αίθουσα στέγαζε τους μαθητές των τεσσάρων πρώτων τάξεων και μία άλλη τις δύο τελευταίες τάξεις (5η και 6η). Το έτος 1960 το σχολείο του Οικοτροφείου προήχθη σε τριτάξιο και μέχρι το σχολικό έτος 1964-65 λειτουργούσε σε τρεις βοηθητικές  αίθουσες του κτηρίου του Ιδρύματος.  Επειδή οι ιθύνοντες του Οικοτροφείου και η Διοικητική Επιτροπή ήθελαν τα παιδιά να ξεφύγουν από την απομόνωση και να έχουν επαφή με τον κοινωνικό ιστό της πόλης, με τελική  επιδίωξη την ομαλή εξέλιξη της προσωπικότητας αυτών, πρότειναν αρμοδίως να λειτουργήσει το τριτάξιο δημοτικό μέσα στην πόλη, με την ονομασία 4ο Δημοτικό, δεδομένου ότι λειτουργούσαν τότε τρία Δημοτικά του Δημοσίου, τα 1ο, 2ο και 3ο. Το σχολικό έτος 1965-1966  το  σχολείο του Οικοτροφείου με ονομασία 4ο Δημοτικό, με διαταγή του Νομάρχη, μεταφέρθηκε μέσα στην πόλη σε διώροφο κτήριο, στο οποίο προηγουμένως στεγαζόταν η Αγροτική Μεταβατική Οικοκυρική Σχολή Γρεβενών, η οποία μετακόμισε στη Δεσκάτη. Κάποιος συνόδευε τα παιδιά από το Οικοτροφείο μέχρι το σχολείο και, όταν τελείωνε το μάθημα, ο ίδιος τα οδηγούσε πίσω στο Ίδρυμα. Στο κτήριο του 4ου Δημοτικού μαζί με τους οικότροφους φοιτούσαν και παιδιά (αγόρια και κορίτσια) των οικογενειών της πόλης. Η θέση του ήταν επί της οδού Θεοδώρου Ζιάκα 20 (σήμερα στο οικόπεδο αυτό υπάρχει το 1ο διθέσιο  Νηπιαγωγείο Γρεβενών).

oikotrofio grevena 7

Παιδιά  του Οικοτροφείου παρελαύνουν στην Κεντρική Πλατεία

oikotrofio grevena 8

Μαθητές  του Οικοτροφείου στην παρέλαση της 25 Μαρτίου 1960

Στο Οικοτροφείο δίδασκε μουσική από το έτος 1925 ο δάσκαλος μουσικής Αθανάσιος Λεώνης από την Κέρκυρα, ο οποίος είχε διοριστεί στη θέση αυτή τον Οκτώβριο του 1925. Ο Λεώνης είχε ιδρύσει και μια φιλαρμονική από τα παιδιά του Οικοτροφείου στην οποία προστέθηκαν αργότερα (1931) και μαθητές  της Γεωργικής Σχολής. Επίσης στο Οικοτροφείο την εποχή εκείνη καταρτίστηκαν και δύο ομάδες προσκόπων, που είχαν αρχηγό τον Σωτήρη Ζούμπο και υπαρχηγούς τον Πρόδρομο Αγγελίδη και τον Κυριάκο Καλιαρίδη.

Το 1926 υπήρχαν 196 οικότροφοι από τους οποίους έξι (6) εστάλησαν στη Στρατιωτική Σχολή Θεσσαλονίκης και άλλοι έξι (6) στη Στρατιωτική Σχολή Κερκύρας. 

Μια από τις δραστηριότητες του Οικοτροφείου προπολεμικά ήταν η θεατρική παράσταση που έδωσε το βράδυ της Κυριακής 12 Φεβρουαρίου 1933 με την κωμωδία  «Δεν είμαι εγώ». Έκτακτος απεσταλμένος μετέβη στη Φλώρινα για να φέρει ειδικό καλλιτέχνη για την όσο το δυνατόν καλύτερη εμφάνιση των σκηνικών. Το εισιτήριο το οικογενειακό με 3 άτομα είχε οριστεί σε 20 δραχμές, ενώ το ατομικό 10 και το μαθητικό 5.

Μετά το 1950 υπήρχαν μερικά έτη κατά τα οποία περιορισμένος αριθμός αποφοίτων του Δημοτικού προτεινόταν από το Οικοτροφείο για  μεταγραφή σε Βιοτεχνικά και Αγροτικά Ιδρύματα. Από το έτος 1963 και μετά επετράπη στο Οικοτροφείο να φιλοξενεί και τα παιδιά  εκείνα που ήθελαν μετά το δημοτικό να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Γυμνάσιο Γρεβενών, παρέχοντας σ’ αυτά στέγη και τροφή. Επίσης δόθηκε η δυνατότητα με έξοδα του Ιδρύματος να στέλνονται οι απόφοιτοι Γυμνασίου για σπουδές στα Πανεπιστήμια της χώρας. Το έτος 1968 φοιτούσαν 39 οικότροφοι στο Γυμνάσιο Γρεβενών.

Διδακτικό προσωπικό του Οικοτροφείου

από της ιδρύσεως σε αυτό Δημοτικού Σχολείου

Το Δημοτικό Σχολείο του Εθνικού Οικοτροφείου Αρρένων Γρεβενών ιδρύθηκε για πρώτη φορά ως μονοτάξιο με το Β.Δ. της 30 Σεπτεμβρίου 1938 και λειτούργησε μέσα στο Ίδρυμα. Τον Ιανουάριο του 1939 τοποθετήθηκε δάσκαλος ο Μιχαήλ Χατζής. Ο Χατζής κατά τη διάρκεια της Κατοχής ήταν σημαίνον στέλεχος  του ΚΚΕ στα Γρεβενά και μετά το 1950 συνέχισε με ζήλο την κομματική του δραστηριότητα στη Θεσσαλονίκη ως στέλεχος της ΕΔΑ και πρόεδρος του Ελληνο-Σοβιετικού Συνδέσμου. Για να τοποθετηθεί στο Οικοτροφείο το 1939, και μάλιστα επί κυβερνήσεως Μεταξά, φαίνεται ότι δεν είχε εκδηλώσει καθόλου μέχρι τότε τις πολιτικές του πεποιθήσεις.

Με το Β.Δ. της 26.10.1940 το Σχολείο του Οικοτροφείου προήχθη σε διτάξιο. Επικράτησε στη συνέχεια η Κατοχή και το Ίδρυμα έπαψε να λειτουργεί, διότι το κτήριο κατελήφθη από τους Ιταλούς. Μετά την  απελευθέρωση και συγκεκριμένα στις 11 Οκτωβρίου 1946 τοποθετήθηκε στο διτάξιο Δημοτικό Σχολείο του Οικοτροφείου ο διευθυντής του 1ου  Δημοτικού Σχολείου Γρεβενών Ιωάννης Παπαναστασίου, ο οποίος υπέβαλε αναφορά παραπόνων προς την προϊσταμένη του αρχή ζητώντας ανάκληση της διαταγής, διότι από διευθυντής του 1ου εξαταξίου Δημοτικού Σχολείου Γρεβενών επί σειρά ετών υποβιβάστηκε σε δάσκαλο διτάξιου δημοτικού σχολείου και μάλιστα προς το τέλος της σταδιοδρομίας  του, καθώς πλησίαζε η συνταξιοδότησή του. Ο Παπαναστασίου ήταν απόφοιτος γυμνασίου και πτυχιούχος του πενταταξίου Μαρασλείου Διδασκαλείου  Αθηνών και από το 1905 δίδασκε στα Γρεβενά (επί 41 έτη), από την τουρκοκρατία ακόμη. Στην αναφορά που υπέβαλε αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι κατά το διάστημα της υπηρεσίας του προσέφερε πολυτιμότατες υπηρεσίες στην Πατρίδα επί τουρκοκρατίας και ιδίως αντέδρασε κατά της ρουμανικής προπαγάνδας και ότι η εν γένει διδασκαλική του υπηρεσία υπήρξε λευκή. Το αίτημά του, όμως, δεν ικανοποιήθηκε, με την αιτιολογία ότι έπρεπε να προωθηθούν σε θέσεις διευθυντή και άλλοι νεότεροι, οπότε αναγκάστηκε να υπηρετήσει στο Ίδρυμα μέχρι το 1951 που συνταξιοδοτήθηκε. Ο δεύτερος δάσκαλος που μετατέθηκε στο Οικοτροφείο το 1946 από το Δημοτικό Σχολείο Ελάτου ήταν ο Σπυρίδων Ντίνος, ο οποίος παραιτήθηκε από την υπηρεσία το Δεκέμβριο του 1958. Μετά τη συνταξιοδότηση του Παπαναστασίου μετατέθηκε στο Οικοτροφείο από το Σχολείο Καλαμιτσίου ο δάσκαλος Ιωάννης Τόσκας.

Κατά το σχολικό έτος  1958-1959 υπηρέτησε στο σχολείο του Οικοτροφείου ως αποσπασμένη η δασκάλα Ελένη Καλοτύχου. Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1959 ανέλαβε υπηρεσία ως προσωρινώς αποσπασθείσα η νηπιαγωγός Ιουλία Βουλγαρίδου. Τον Οκτώβριο του 1959 τοποθετήθηκε στο Οικοτροφείο ο δάσκαλος Τσιουμπλέκος Αθανάσιος, ο οποίος υπηρέτησε σε αυτό μέχρι τέλους Ιουνίου του 1960 που μετατέθηκε στην Αθήνα. Τον Οκτώβριο του 1960 ανέλαβαν υπηρεσία  ο δάσκαλος Αντώνιος Νικολόπουλος, μετατεθείς από το Σχολείο του Σύδενδρου και  η δασκάλα Φωτεινή Σκριβάνου, αποσπασθείσα για ένα έτος από το 2ο  Δημοτικό Σχολείο Γρεβενών. Το Σεπτέμβριο του 1961 μετατέθηκε από το δημοτικό του Μεγάλου Σειρηνίου ο δάσκαλος Νικόλαος Μήτσιου.

Αναστολή λειτουργίας του Οικοτροφείου Γρεβενών

Το Μάρτιο του 1973 τα Εθνικά Οικοτροφεία της χώρας μετονομάστηκαν Κέντρα Παιδικής Μέριμνας. Τον Οκτώβριο του 1990, με απόφαση  του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ανεστάλη η λειτουργία του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας Γρεβενών, λόγω ελλείψεως παιδιών. Παραθέτουμε ενδεικτικά τη δύναμη των μαθητών που είχε το Οικοτροφείο μερικά έτη της δεκαετίας του 1960 και του 1980. Στη δεκαετία του 1980 παρατηρούμε την κατ’ έτος σταδιακή μείωση του αριθμού των μαθητών, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να ανασταλεί η λειτουργία του το 1990, διότι το έτος αυτό είχαν απομείνει στο Ίδρυμα μόνο  11 παιδιά, τα οποία μεταφέρθηκαν στο Οικοτροφείο Πτολεμαΐδας.

Α/Α Έτος Δύναμη Α/Α Έτος Δύναμη
1 1967 130 5 1983 76
2 1968 130 6 1984 69
3 1969 130 7 1985 68
4 1970 120 8 1986 43

Το Ίδρυμα περιήλθε σε κατάσταση αναστολής (δηλαδή έπαψε να έχει παιδιά) τον Οκτώβριο του 1990 και η κατάργησή του έγινε τον Ιούνιο του 1992, με το Π. Διάταγμα υπ’ αριθ. 220/8-6-1992. Η χρονική διάρκεια που μεσολάβησε μεταξύ αναστολής και κατάργησης οφείλεται στο γεγονός ότι η Διοικητική Επιτροπή μαζί με τον διαχειριστή του Ιδρύματος έπρεπε να υλοποιήσουν τις διαταγές του Υπουργείου και της Νομαρχίας σχετικά με την παράδοση των αναλωσίμων και μη υλικών (τρόφιμα, είδη γραφείου, κρεβάτια, στρώματα, κουβέρτες, σεντόνια κ.λπ.)  σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα των Γρεβενών (Α΄ Παιδικό Σταθμό, Γηροκομείο, Νοσοκομείο, παιδικές κατασκηνώσεις Φιλιππαίων κ.ο.κ.), καθώς και των εγκαταστάσεων με το μεγαλύτερο μέρος των μη αναλωσίμων υλικών (κρεβάτια, στρώματα, καθίσματα,  μεταλλικά γραφεία, τραπέζια, μαγειρεία, πλυντήρια, ψυγεία, είδη εστίασης κ.λπ.)  στη Σχολή Αστυφυλάκων. Εκτός τούτου έπρεπε να τακτοποιηθεί και το θέμα μετάθεσης του προσωπικού του Ιδρύματος.

Οι κτηριακές εγκαταστάσεις και η οικοπεδική έκταση του Ιδρύματος παραχωρήθηκαν στο Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, για να λειτουργήσει εκεί το νεοσύστατο Παράρτημα της Σχολής Αστυφυλάκων Γρεβενών.     

Χρήστος Δ. Βήττος

Υποστράτηγος ε.α. – Συγγραφέας

επιμέλεια: ΣΑΚΗΣ ΠΕΤΡΟΥ