Η ΣHMAΣΙΑ της Λίμνης Ιλαρίωνα.

Το 2012 δημιουργήθηκε στο νότιο τμήμα των Γρεβενών η Τεχνητή Λίμνη του Ιλαρίωνα.

Έχει μήκος 35 χιλιόμετρα!

Η μικτή ιδιομορφία της είναι ότι, έχει στενή γεωμορφολογία, εκεί όπου ο Αλιάκμονας έχει έντονες κλίσεις στις πλαγιές του, αλλά και πεδινή/αγροτική μορφολογία όταν βρίσκεται κανείς στην αρχή της, στα πεδινά των Γρεβενών.

Η επιφάνεια του ταμιευτήρα στην ανώτερη στάθμη του νερού είναι 21,9 τετραγωνικά χιλιόμετρα (Km2). Ο Υδροηλεκτρικός (ΥΗ) Σταθμός περιλαμβάνει δύο μονάδες με στροβίλους, ισχύος 78,5 MW ο καθένας, δηλαδή η συνολική ισχύς του σταθμού είναι 157 MW. Το εργοστάσιο παράγει 410 GWh ετησίως (ακαθάριστα παραγόμενα έσοδα ~25 εκ. €).

Το φράγμα της ΔΕΗ διαμορφώνει την ανώτατη στάθμη της λίμνης στα + 403 μ. από το +296 μ. που ήταν το αρχικό υψόμετρο της κοίτης, ενώ το υψόμετρο του δαπέδου της Ι.Μ. Νικάνορα είναι στο +650 μ από την στάθμη της θάλασσας!

Το τοπίο σε αφοπλίζει.

Στην σπάνια περίπτωση που βρεθείς με βάρκα μέσα στην λίμνη νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε fjord στη Νορβηγία!

Αυτό το απολαμβάνουν μόνο οι παράνομοι και οι φανατικοί.

Το λιμναίο σύστημα έχει ένα τμήμα του στην Κοζάνη, ένα τμήμα του είναι κοινό καθότι το όριο Γρεβενών/Κοζάνης είναι στο μέσον της στενής (σε εκείνο το σημείο) λίμνης και ένα μεγάλο τμήμα του (η ουρά του) εκτείνεται στα εσωτερικά πεδινά των Γρεβενών.

Σήμερα η στάθμη της λίμνης είναι μεταβλητή. Αυξομειώνεται ανάλογα με την χρήση των νερών από την ΔΕΗ. Έτσι, από εκεί, που στις υψηλότερες στάθμες η λίμνη εκτείνεται πανέμορφη κατά μήκος της κοίτης του Αλιάκμονα που έχει πολλές φορές χαρακτηριστικά χαράδρας με εικόνες άγριας ομορφιάς, όταν βρίσκεται στις χαμηλότερες στάθμες αποκαλύπτει μία σειρά προβλήματα μόνο στην πλευρά των πεδινών εκτάσεων των Γρεβενών.

Δεν γίνεται το ίδιο από την πλευρά της λίμνης Πολυφύτου.

Εκεί τα πράγματα είναι ελεγχόμενα και η λίμνη έχει αναπτυχθεί πλήρως, με υποδομές, ενώ φιλοξενεί πλήθος δραστηριοτήτων, με αξιόλογα οικονομικά αποτελέσματα.

Ο Δήμος Σερβίων, ο Ναυτικός Όμιλος Κοζάνης, το Επιμελητήριο, ο σύνδεσμος Αλιέων & Ιχθυοπαραγωγών, ο Δήμος Κοζάνης, οι κάτοικοι, όλοι φροντίζουν ‘‘το κόσμημά-τους’’.

Από την Γρεβενιώτικη πλευρά η εικόνα είναι τελείως διαφορετική.

Ο πρωτοπόρος Πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Γρεβενών Κώστας Γκούτας μας διηγήθηκε ιστορίας απείρου κάλους. Ζώντας, μας λέει, χρόνια στην περιοχή, περνώντας και ταξιδεύοντας πολλές φορές μέσω των παράκτιων οδών της λίμνης Πολυφύτου έβλεπε την οργάνωση και την φροντίδα των τοπικών φορέων και κατοίκων για τη λίμνη και πήρε την πρωτοβουλία να κάνει και από την Γρεβενιώτικη πλευρά ένα Ναυτικό Όμιλο!

Όμως τα πράγματα εδώ είναι αλλιώς!

Καμία συμπαράσταση, κανένα ενδιαφέρον, καμία υποστήριξη, καμία φροντίδα. Αν και τα Γρεβενά είχαν σε όλες τις επιτροπές τους εκπροσώπους τους, τελικά, ο ίδιος λέει ότι, στο τέλος τίποτα δεν κατάφερνε από τα αιτήματά του όπως : έλεγχος στη στάθμη της λίμνης, αλλαγή στις χρήσεις της, εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων για την προστασία των ακτών και των νερών της λίμνης, προγράμματα αξιοποίησης και επενδύσεων στις υποδομές μέσα και γύρω από την λίμνη ώστε να πάρει τουλάχιστον τις ελάχιστες από τις ευκαιρίες που είχε η λίμνη των Σερβίων, άδειες για ψάρεμα & ιχθυοκαλλιέργειες, λειτουργία χώρων αναψυχής, πλωτές εξέδρες και άδειες πλεύσης ή sports. Έτρεχε, κατέθετε αιτήματα, ξοδευόταν, αλλά τίποτα. Απογοητευμένος περιμένει… το όνειρο!

Οι αγρότες της περιοχής βλέπουν μπροστά στα χωράφια τους ένα απέραντο «νερό». Όμως τους έχουν πεί : «Μην το αγγίζετε!».

Το Δεκέμβριο 2018 δύο κάτοικοι του χωριού Παναγιά, συνελήφθησαν από την Αστυνομία γιατί ψάρευαν! Απαγορεύεται τους είπαν προειδοποιητικά, «την 2η φορά θα σας ασκηθεί δίωξη». Γιατί ? Γιατί επιτρέπεται στην άλλη λίμνη και όχι στη δική μας? (ρωτάει τον Διοικητή της Αστυνομίας κάποιος που ενδιαφέρθηκε για την τύχη τους αλλά και για την αδικία που δημιουργείται). Η απάντηση ήταν «αν αλλάξει η εγκύκλιος της απαγόρευσης από τις αρχές όλα μπορούν να γίνουν. Κανείς δεν φρόντισε να αλλάξει το καθεστώς χρήσης –σε συνεργασία με την ΔΕΗ, τις τοπικές υπηρεσίες- και έτσι παρέμειναν οι απαγορεύσεις από παλιά, όταν χτίζονταν το φράγμα !» Λογικό ακούγεται. Τότε υπήρχε επικινδυνότητα λόγω κατασκευών και έκτακτων χρήσεων κατά την πλήρωση του φράγματος. Τώρα με ήρεμο νερό και επιφάνεια ελεγχόμενη, γιατί οι απαγορεύσεις ?

ΛΙΜΝΕΣ ΙΛΑΡΙΩΝΑΣ & ΠΟΛΥΦΥΤΟΥ :

Ο πλούτος που είναι δίπλα μας και τον αγνοούμε!

Μία επίσκεψη, μία οδική εκδρομή για τον καθένα από τη γέφυρα Σερβίων μέχρι το Καρπερό Γρεβενών ή ένα googl·άρισμα στις δύο λίμνες, θα καταλάβει ο οποιοσδήποτε ότι βρίσκεται σε ένα άλλο κόσμο.

Εκθαμβωτικά τοπία και απίστευτος πλούτος για εκμετάλλευση και αξιοποίηση. Όμως υπάρχει ιδιαίτερη μεταχείριση για κάθε λίμνη!

Ιχθυοκαλλιέργειες – Θαλάσσια SPORTS

Στη λίμνη Πολυφύτου, ως γνωστόν, υπάρχουν πολλών ειδών ψάρια, τα οποία ψαρεύουν τόσο οι επαγγελματίες όσο και οι ερασιτέχνες ψαράδες της περιοχής αλλά και οι τουρίστες! Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί 17 είδη ψαριών, ανάμεσά τους οι γουλιανοί (μέχρι 200 χλγ από τους πλέον ευμεγέθεις του κόσμου), γριβάδια, περκιά, κέφαλοι, πλατίκες, πεταλούδες κλπ.

Στην λίμνη του Ιλαρίωνα, όχι ακόμη! Καλύτερα θα το διατυπώναμε ως εξής, μας λέει ο κ. Γκούτας : Δεν ξέρουμε τι ψάρια έχει. Απαγορεύεται η αλίευση και οι οργανωμένες ιχθυοκαλλιέργειες!

(συνέχεια με στοιχεία και άλλα εδώ : https://www.scribd.com/document/399540190).

Τα ΙΣΤΟΡΙΚΑ στοιχεία που δημιουργούν αμηχανία στα Γρεβενά!

Βρισκόμαστε στο έτος 2013 και διαβάζουμε σε σχετικό ρεπορτάζ στον τοπικό ηλεκτρονικό τύπο :

«Με αφορμή τη συζήτηση στο αποψινό Περιφερειακό Συμβούλιο για την έγκριση υπογραφής προγραμματικής σύμβασης με την Αναπτυξιακή Εταιρεία Δυτικής Μακεδονίας (ΑΝΚΟ) σχετικά με την προστασία της ευρύτερης περιοχής, ο κ. Δασταμάνης σχολιάζει ότι από το 2009 οπότε ξεκίνησε η όλη προσπάθεια ανανεώνεται η σχετική σύμβαση κάθε χρόνο με σκοπό την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων. «Το έργο, από την πλευρά της ΔΕΗ δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη και ως εκ τούτου ορισμένοι περιβαλλοντικοί όροι δεν έχουν ικανοποιηθεί. Πιστεύουμε ότι εντός του χρόνου θα διευθετηθούν τα όποια θέματα υπάρχουν και αφορούν τον καθαρισμό των εργοταξίων, την ολοκλήρωση δενδροφυτεύσεων κ.α. Εξετάζουμε ακόμη ζητήματα εμπλουτισμού της λίμνης με ψάρια και ανάλυσης του μικροκλίματος που θα δημιουργηθεί λόγω της υγρασίας από τη λίμνη» αναφέρει ο αντιπεριφερειάρχης.

Στο μεταξύ, η Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας και ο φορέας που έχει δημιουργήσει με τη συμμετοχή των δήμων που γειτνιάζουν με τη νέα λίμνη, βρίσκονται σε συνεννόηση με την ΑΝΚΟ για την τουριστική αξιοποίηση του τόπου μετά την ολοκλήρωση του εγχειρήματος. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται το επόμενο χρονικό διάστημα επίσκεψη στην Καρδίτσα για τη μεταφορά τεχνογνωσίας από την περίπτωση της τουριστικής αξιοποίησης της λίμνης Πλαστήρα! «Η Δυτική Μακεδονία διαθέτει σχετική εμπειρία και από τη λίμνη Πολυφύτου, οπότε είμαστε διατεθειμένοι να εξετάσουμε τα δύο παραδείγματα για να καταλήξουμε στις βέλτιστες πρακτικές προς εφαρμογή» προσθέτει ο Αντιπεριφερειάρχης κ. Δασταμάνης» όλα αυτά το 2013! ….

Μελέτες που προτείνουν σε όλα : Λίμνη Πολυφύτου!

Η ΑΝΚΟ που εκπονεί μελέτες και εκπονεί προγράμματα που τις αναθέτει ο Δήμος Γρεβενών και η Περιφέρεια αναφέρει σε Δελτίο Τύπου το 2017 ότι : «…Στην παρούσα πρόταση του Τοπικού Προγράμματος CLLD/LEADER επιχειρείται για πρώτη φορά μια συστηματική προσπάθεια ενίσχυσης της περιοχής αλιείας στη διακριτή περιοχή πέριξ των τεχνητών λιμνών Πολυφύτου και Ιλαρίωνα.

Βασική επιδίωξη στο πλαίσιο της τοπικής στρατηγικής είναι να εφαρμοστεί στην περιοχή ………..»! Τελικά εκπονήθηκε πρόγραμμα μόνο για την Λίμνη Πολυφύτου !

Τι συνέβη στην πραγματικότητα?

Τι συμβαίνει και απουσιάζουν δράσεις, προτάσεις και έργα για την λίμνη Ιλαρίωνα?

Δεν περιλαμβάνεται σε κανένα πρόγραμμα : ούτε της Αλιείας, ούτε του Leader, ούτε του ΕΣΠΑ του Ε.Π. της Περιφ. Δυτ. Μακεδονίας για την περίοδο 2014-2020.

(….https://www.scribd.com/document/399540190).

ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΓΧΥΣΗ

ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ & ΑΔΙΕΞΟΔΑ

Σε άλλη μελέτη που έχει εκπονηθεί το 2017 από Τεχνικό Σύμβουλο της Περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας στα πλαίσια σύνταξης σχεδίου για την Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (Ο.Χ.Ε.) του χώρου της περιφέρειας, τα πράγματα λέγονται με τις αλήθειες τους και με το όνομά τους.

Μεταξύ άλλων διαπιστώνονται όχι μόνο η πλήρης σύγχυση για το ισχύον καθεστώς που αντιστρατεύεται πολιτικές ανάπτυξης, αλλά τονίζει τις εγγενείς αδυναμίες του συστήματος που έχει φέρει την περιοχή των λιμνών σε αδιέξοδο και την σύγκρουση αρμοδιοτήτων υπηρεσιών, υπευθύνων και φορέων. Η κατάληξη είναι γνωστή.

Αντιγράφουμε από την σχετική μελέτη ενδεικτικά σημεία για το πόσο προβληματικά είναι τα θέματα :

“………. • Έλλειψη εγκεκριμένων ειδικών διαχειριστικών μελετών και φορέων διαχείρισης λιμναίων περιοχών, με εξαίρεση τον Εθνικό Δρυμό Πρεσπών και του υπό ίδρυση Φορέα Διαχείρισης της λίμνης Καστοριάς.

• Προβληματική συνεργασία μεταξύ των χρηστών ύδατος, ελλείψει κοινού αναπτυξιακού οράματος.

• Ασαφής ο στρατηγικός σχεδιασμός για τη ΔΕΗ, που θα έχει ως αποτέλεσμα να μην λαμβάνονται αποφάσεις και πρωτοβουλίες για τις τεχνητές λίμνες, όπου είναι ιδιοκτήτης και διαχειριστής των υδάτων.”…

Σημειώνουμε ότι και για τις λίμνες Πολυφύτου και Ιλαρίωνα υπάρχει πρόταση συγκρότησης φορέα διαχείρισης, ώστε να μπλέξει ακόμη περισσότερο το πράγμα!

«ΠΡΑΜΑΤΑ & ΘΑΜΑΤΑ»

Με την υπ΄αριθμ. 98233/1459/10-7-2018 απόφαση της Περιφ. Κεντ. Μακεδονίας ορίζεται 12μελή επιτροπή παρακολούθησης της μελέτης «καθορισμού ζωνών διαχείρισης-ανάδειξης και προστασίας της περιοχής του ταμιευτήρα του Υδροηλεκτρικού Έργου (ΥΗΕ) Ιλαρίωνα, καθώς και των χρήσεων του ταμιευτήρα και των παρόχθιων περιοχών». Όμως κύκλοι της ΔΕΗ αναφέρουν ότι τέτοια μελέτη δεν υπάρχει, έχει απαλειφθεί, εξέλειπε η ανάγκη της, μετά το αίτημά-της για αναθεώρηση της Μ.Π.Ε. του Ιλαρίωνα από τη Δ/νση Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων (ΔΙ.Π.Α.) του ΥΠΕΚΑ. Αλλά για να γίνει αυτό δεν ερωτούνται, πριν, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς; Πως δεν έγινε αυτό γνωστό στους ενδιαφερόμενους της Δυτ. Μακεδονίας;

Επίσης η ΔΕΗ ισχυρίζεται ότι έχει υπογράψει Προγραμματικές Συμβάσεις με Δήμους και των (2) Λιμνών στους οποίους ανέλαβε την υποχρέωση ενισχύσεων της τάξεως των 2.000.000 €. Μάλιστα ένας Δήμος δεν ενεργοποίησε την σύμβαση!

Ο Δήμος Γρεβενών είναι συμβαλλόμενο μέρος (μεταξύ άλλων 5 μερών) σε προγραμματική σύμβαση με την ΔΕΗ. Η σύμβαση πλαίσιο είναι ακόμη ενεργή. Τηρούνται άραγε όλες οι υποχρεώσεις; Επίσης ένα άλλο ερώτημα είναι : αφού είναι συμβαλλόμενο μέρος, ήδη, και μάλιστα ‘‘πληττόμενο’’, μήπως εντάσσεται στις χορηγίες των ως άνω υποχρεώσεων με την ΔΕΗ;

Οι παρόχθιες εκτάσεις και οι διάφορες εκμεταλλεύσεις, είναι πράγματι αλήθεια, ότι αυτή τη στιγμή, η ΔΕΗ δεν εγγυάται ότι είναι ασφαλείς να λειτουργήσουν αποδοτικά, για πολλούς και ευνόητους λόγους. Ούτε σιωπηρή χρήση αυτών, μπορεί να αφήσει να γίνει, λόγω έλλειψης μελετών. Μάλιστα εκπονείται από φορέα σχετική μελέτη (όχι από την ΑΝΚΟ πάντως). Οι εμπλεκόμενοι Δήμοι & φορείς έχουν γνώση επί αυτού ώστε να καταθέσουν τις προτάσεις τους; Είμαστε στη διάθεση όσων ενδιαφερθούν.

Σύμφωνα με άλλη συμφωνία πλαίσιο, η ΔΕΗ θέλει, οφείλει και έχει την τεχνογνωσία, να συντάξει μελέτες για την περιοχή, την οποία μάλιστα γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα. Θεσπίζονται όργανα, προβλέπεται η χρηματοδότηση όπως και οι υποχρεώσεις όλων. Όσα εξ αυτών αφορούν τους Περιβαλλοντικούς Όρους τα αναλαμβάνει η ΔΕΗ, τα υπόλοιπα οι άλλοι συμβαλλόμενοι. Ισως η ΔΕΗ να έχει καθυστερήσει, σε ορισμένες από αυτές τις υποχρεώσεις, αλλά δεν σημαίνει ότι αθετεί τις υποχρεώσεις-της, όπως σε καμία περίπτωση δεν αρνείται ότι έχει την γενική εποπτεία του χώρου (εξάλλου η άδεια χρήσης νερού αρ. 2725/14 έχει δικαιούχο μόνο την ίδια!). Αν έχουν συνταχθεί μελέτες, καλό είναι να τις γνωρίζουν τα εμπλεκόμενα μέρη ή να δημοσιοποιηθούν, ώστε να εκφέρουν όλοι τις απόψεις τους (εξάλλου αυτό προβλέπεται από την έγκριση των Περιβαλλοντικών Όρων αρ. 130437/03).

Όσον αφορά την χρήση των νερών της Λίμνης Ιλαρίωνα ισχύουν ακόμη : το Π.Δ. 99/2003 (τροπ. το Π.Δ.373/85), το Ν.Δ. 1740/87 (τροπ. το 420/70) και ο Ν. 2332/95. Αν δεν αλλάξουν οι εν λόγω διατάξεις, ειδικά για την Λίμνη του Ιλαρίωνα, ας μην περιμένουμε πολλά πράγματα, ούτε καν τις μελέτες, αφού δεν θα έχουν κατάλληλο νομικό καθεστώς να εφαρμοστούν!

Τουλάχιστον να θεσπιστούν νέοι νόμοι, αντίστοιχοι της Λ. Πολυφύτου! Τούτο είναι ένας ακόμη στόχος (από τους άμεσους επείγοντες μάλιστα στόχους) της τοπικής εξουσίας προς την κεντρική.

Τελευταίο, απομένει να τονιστεί, ο κίνδυνος μόλυνσης των νερών της Λίμνης από ολόκληρη την κοίτη του Αλιάκμονα (‘‘μηδενός του π.Γρεβενίτη εξαιρουμένου’’).

(συνέχεια του άρθρου εδώ : https://www.scribd.com/document/399540190/)

Στις επόμενες σελίδες φαίνονται :

– Αποκαλυπτικά στοιχεία για το που βρίσκεται η υπόθεση με τη Λίμνη και τι κάνουν οι τοπικοί φορείς. Ποίοι αποφασίζουν.

– Οι προτάσεις της ΑΝΚΟ για την περιοχή.

– Οι προτάσεις φορέων στο ΕΣΠΑ όπου αποκαλύπτεται η εκκωφαντική απουσία των Γρεβενών και η παντελής αδιαφορία τους, αφού δεν υπάρχει ούτε μία πρόταση για έργο ή δράση στην περιοχή των νότιων Γρεβενών & της Λίμνης Ιλαρίωνα.-

Περισσότερα εδώ : https://www.scribd.com/document/399540190).

(Φωτογραφίες : Θ. Μπιζιούρα, Μ. Νασιάδη, Αλ. Τζιόλα, Σ. Μπακαρόζου, οpaliouriotis.gr, Παν/μιο Θεσσαλίας. Διαδίκτυο : ιστοσελίδες ΑΝΚΟ, Περιφέρειας Δυτ. Μακεδόνιας, ΔΕΗ, Δήμοι περιοχής, τοπικός ηλεκτρονικός τύπος. Έρευνα : Αλεξ. Τζιόλας © copyright. Στο διαδίκτυο www.scribd.com).

Γρεβενά, Φεβρουάριος 2019.

****       ****