Του Φώτη Σιούμπουρα

Σπάνια γράφω και μιλώ για τα γεγονότα «εκείνης της εποχή». Για την εξέγερση της νεολαίας τον Νοέμβριο του 1973. Στην πορεία του Πολυτεχνείου έχω πάψει να συμμετέχω εδώ και πολλά χρόνια, για πολύ συγκεκριμένους λόγους, που έχουν σχέση με όσα παρακάτω θα παραθέσω. Η τελευταία φορά που μίλησα ήταν προχθές στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, η οποία μου ζήτησε να περιγράψω τα όσα έζησα ως εκφωνητής του ελεύθερου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης , το οποίο και είχε καταληφθεί, όπως το Μετσόβιο, με τις γνωστές δραματικές εξελίξεις. Στο ερώτημα πώς αισθάνομαι κάθε φορά που πλησιάζει η επέτειος του Πολυτεχνείου είπα και το επαναλαμβάνω εδώ:

«Περίεργο για μένα το συναίσθημα κάθε χρόνο στην επέτειο του Πολυτεχνείου. Κλείνομαι στον εαυτό μου, συλλογίζομαι, προβληματίζομαι, θλίβομαι. Συλλογίζομαι πως μια γενιά, η «γενιά του Πολυτεχνείου», δηλαδή οι άνθρωποι που πρωταγωνίστησαν ήταν παιδιά ανάμεσα στα 19 και τα 26 χρόνια τους τότε, που διψούσαν για Ελευθερία και Δημοκρατία. Οργανώθηκαν χωρίς βοήθεια, χωρίς κομματικές καθοδηγήσεις, εξεγέρθηκαν και ρίσκαραν, όταν κάθε συμβατική λογική γύρω τους -αριστερή και δεξιά- τους έλεγε «να κάτσουν στα αυγά τους»! Θλίβομαι για τα «καπελώματα» και που κάθε χρόνο οι επετειακές εκδηλώσεις δεν έχουν ενωτικό χαρακτήρα. Προβληματίζομαι γιατί οι νέοι μαθητές και φοιτητές, σε ένα μεγάλο ποσοστό αγνοούν τι ακριβώς έγινε στο Πολυτεχνείο, παρόλο που το γιορτάζουν κάθε χρόνο. Πρέπει να εξηγήσουμε στα παιδιά, χωρίς υπερβολές και μυθοπλασίες, ότι το Πολυτεχνείο ήταν κυρίως ένα ξέσπασμα ελευθερίας της ελληνικής νεολαίας. Ότι το Πολυτεχνείο δεν είναι ιδιοκτησία κανενός, ανήκει σ΄αυτούς που δεν παύουν να αγωνίζονται. Ότι το Πολυτεχνείο είναι μία αιματοβαμμένη υποθήκη μιας εξεγερμένης γενιάς, η οποία δημιούργησε ένα ιστορικό ορόσημο: αγωνίστηκε για να πέσει η χούντα. Αγωνίστηκε για την εθνική μας κυριαρχία. Αγωνίστηκε για Ελευθερία και Δημοκρατία. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο…».

Και καταλήξαμε φέτος, μετά την, από δεκαετία σε δεκαετία , αφυδάτωση εκείνης της λαϊκής εξέγερσης, τον εξευτελισμό της με τα κάθε λογής «καπελώματά» και τις συγκρούσεις των πολιτικών δυνάμεων, αλλά και από τα κατ έτος «γνωστά επεισόδια», να αναρωτιόμαστε για προδήλως υπαρκτά πρακτικά και «κυνικά» πράγματα. Για το αν έχουμε δηλαδή ελευθερία και δημοκρατία στον τόπο μας! Και γύρω μας να λυσσομανά μια θύελλα από παλιές ιδέες και καινούριους φόβους που ισοπεδώνει όλες τις βεβαιότητες με τις οποίες ζήσαμε. Καταλήξαμε να μαλώνουμε ακόμη και για την συνταγματικότητα ή όχι της απαγόρευσης –για λόγους προστασίας της δημόσιας Υγείας-της συγκέντρωσης στο Πολυτεχνείο και την πορεία στην αμερικάνικη πρεσβεία. Λες και δεν θα τιμούσαμε την επέτειο αν μετέβαινε στο Πολυτεχνείο ολιγομελής αντιπροσωπεία ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ για να καταθέσει στεφάνι. Ειδικά για φέτος και μόνον, λόγω των ειδικών συνθηκών στις οποίες βρίσκεται η χώρα. (Πολύ σωστή η πρόταση -έκκληση του Κυριάκου Μητσοτάκη στα κόμματα για αυτοσυγκράτηση και στους πολιτικούς αρχηγούς για μία από κοινού πρωτοβουλία τιμής στο Πολυτεχνείο, «με επικεφαλής την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, με μία λιτή επίσκεψη και με ένα λουλούδι, αλλά με πολλή ευθύνη για το καλό των Ελλήνων και της πατρίδας». Θα μπορούσε όμως να την είχε κάνει πριν ληφθεί η απόφαση για απαγόρευση των συγκεντρώσεων) .Αλλά στην Ελλάδα «των παλιών ιδεών και των καινούριων φόβων» μπορούμε να γιορτάζουμε το Πάσχα χωρίς να πηγαίνουμε στις εκκλησιές, η μπορούσε να γιορτάζουμε το Έπος του 40 χωρίς παρελάσεις, αλλά επέτειος του Πολυτεχνείου χωρίς συγκέντρωση και πορεία στην αμερικάνικη πρεσβεία είναι…ιεροσυλία.Όπως οι ένθεοι ξεκαθαρίζουν ότι Πάσχα ή Χριστούγεννα δεν υπάρχουν δίχως άμφια και λιτανείες, έτσι και οι ένθεοι μιας άλλης «ιδεολογικής θρησκείας» διατείνονται τώρα ότι δεν υφίσταται ιστορική μνήμη χωρίς πορεία στην αμερικανική πρεσβεία.

Βέβαια σε μία κανονική χώρα δεν θα ετίθετο καν ως θέμα συζήτησης το Πολυτεχνείο. Συγκέντρωση και πορεία εν μέσω πανδημίας, θυμίζει πικ νικ σε χιονοθύελλα, κατά πως έγραψε και συνάδελφος. Και πρέπει να είσαι αρκετά τρελός ή απελπιστικά ηλίθιος για να τα δοκιμάσεις. Δεν υπάρχει τίποτα πολιτικό σε αυτό. Είναι υπόθεση κοινής λογικής. Μάλιστα η σχετική συζήτηση δεν έπρεπε καν να ανοίξει από την κυβέρνηση. Ένα γενικό απαγορευτικό στην πορεία θα ήταν αρκετό. Η απαγόρευση (γενικώς) των συναθροίσεων το μόνο που προσφέρει είναι να ρίξει λάδι στη φωτιά που προσπαθούν να ανάψουν κάποιοι. Και ταυτόχρονα, δίπλα στους ψεκασμένους να εμφανιστούν και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι όλα γίνονται για να επιβληθεί …χούντα. Που να το φανταζόμαστε αλήθεια. Σαράντα επτά χρόνια μετά από εκείνη την εξέγερση του Πολυτεχνείου, με κυρίαρχα συνθήματα «κάτω η χούντα», «ελευθερία, δημοκρατία» πως κάποιοι «άκαπνοι» σήμερα, θα επανέφεραν, ως να είναι μια άλλη «γενιά του Πολυτεχνείου» και εν μέσω κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τα ίδια συνθήματα…Πως θα υπήρχε κόσμος που καταπίνει αμάσητο το μαραμύθι για σχέδιο αυταρχικού ελέγχου της μνήμης, προκειμένου να καμφθεί το λαϊκό αγωνιστικό φρόνημα. Κάποτε ναι, ήταν «μόδα» να δηλώνεις «γενιά του Πολυτεχνείου» ακόμα κι αν δεν πέρασες ούτε απ’ έξω. Τώρα φαίνεται πως είναι μόδα να βρίζεις τη «γενιά του Πολυτεχνείου». Ακόμα κι αν δεν ξέρεις πολλά για το τι ακριβώς έγινε τότε. Και τι έγινε τότε; Με λίγα λόγια: Η «εξέγερση του Πολυτεχνείου» ήταν μια εξέγερση της νεολαίας για Δημοκρατία και Ελευθερία. Στο Πολυτεχνείο συμμετείχαν νέοι ασχέτως πολιτικών-κομματικών προσανατολισμών. Δεν τους προετοίμασε κανείς, οργανώθηκαν χωρίς βοήθεια. Εξεγέρθηκαν και ρίσκαραν, ακόμη και όταν κάποιοι τους κατάγγειλαν ως «πράκτορες της ΚΥΠ». Ή όταν άλλοι, που μετά την μεταπολίτευση, υπερηφανεύονταν για τη συμμετοχή τους και για τον… «καθοδηγητικό της ρόλο» στη διάρκεια της εξέγερσης, την είχαν δει με επιφυλακτικότητα και καχυποψία και την είχαν αρχικώς καταδικάσει ως έργο «300 προβοκατόρων»!… Είναι από τους μύθους που κάποιοι εκ των υστέρων έστησαν γύρω από την «υπόθεση Πολυτεχνείο». Μύθος όμως δεν είναι που κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν ή και εξαργύρωσαν (και ίσως καλά έκαναν) το «Πολυτεχνείο».Όσοι όμως δεν θέλησαν να εξαργυρώσουν τον αγώνα τους και δεν έγιναν «παιδιά του κομματικού σωλήνα» έχουν κρατήσει για τον εαυτό τους κάποια πράγματα, για τα οποία πάλεψαν και τα οποία έχουν κληρονομήσει σ αυτούς που τα θεωρούν «δεδομένα» (αλλά δεν είναι): Ελευθερία, Δημοκρατία, Αξιοπρέπεια. Μακάρι και όσοι σήμερα θεωρούν τη γενιά τους «νέα γενιά του Πολυτεχνείου” ναεκτιμήσουν μια μέρα την ουσία αυτής της κληρονομιάς.