Του Φώτη Σιούμπουρα
Κατ αρχήν να κάνουμε μια ευχή: Το μοίρασμα των λουλουδιών που έκαναν σε γυναίκες δημοσιογράφους σε δρόμο της Σμύρνης , την ημέρα της γυναίκας, τα δύο «φιλαράκια» (κατά δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού) Αλέξης (Τσίπρας) και Αχμέτ (Νταβούτογλου) μένει εκεί και «δεν θα πάει παραπέρα»… Bέβαια το ότι ο «φίλος» της γείτονος Τουρκίας μας στέλνει καθημερινά χιλιάδες πρόσφυγες και ηγείται μίας μεγάλης αναθεωρητικής δύναμης, που κύρια προσπάθειά της είναι να ανατρέψει το καθεστώς που διέπει τις σχέσεις της με την Ελλάδα, ίσως λίγη σημασία έχει στην παρούσα φάση για την κυβέρνηση, που καταβάλλει πράγματι μεγάλη προσπάθεια για να επιτύχει μια «καλή συμφωνία» με τους Ευρωπαίους και την Τουρκία στο θέμα των προσφύγων. Όμως μπορεί η κυβέρνηση να εμφανίζεται αισιόδοξη για την κατ’ αρχήν συμφωνία που κατέληξε η σύνοδος κορυφής, επειδή αποφεύχθηκε η ρητή αναφορά στο κλείσιμο των συνόρων αλλά είναι τόσες πολλές οι γκρίζες ζώνες της, που δημιουργούν πολλά ερωτηματικά για την αξιοπιστία της. Πρώτα από όλα τίποτε δεν έχει τελειώσει ακόμα, καθώς η Τουρκία εγείρει συνεχώς νέες απαιτήσεις, που είναι αμφίβολο αν μπορούν να ικανοποιηθούν. Είναι επίσης εξαιρετικά αμφίβολο το πως θα λειτουργήσει αυτό το σύστημα ανταλλαγής προσφύγων από την Ελλάδα και μετεγκατάστασης από την Τουρκία στην Ευρώπη. Αφενός γιατί μέχρι σήμερα έχει αποδειχθεί ότι η Τουρκία παρά τις συμφωνίες, στην πράξη αρνείται να δεχθεί την επιστροφή προσφύγων και μεταναστών. Αφετέρου γιατί οι πρόθυμες ευρωπαϊκές χώρες να δεχθούν πρόσφυγες όλο και λιγοστεύουν. Είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι ο κύριος στόχος της συμφωνίας, να χτυπηθούν δηλαδή τα κυκλώματα των δουλεμπόρων δεν φαίνεται να αποδίδει. Οι ροές στα νησιά μας παραμένουν ακόμα και τώρα αμείωτες, ενώ είναι προφανές ότι το σύστημα λειτουργεί με την ανοχή, αν όχι και την αρωγή, της τουρκικής κυβέρνησης. Μια ακόμα γκρίζα ζώνη της συμφωνίας, έχει να κάνει με το άνοιγμα των ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας που επηρεάζουν άμεσα το Κυπριακό. Η αποδοχή τους από την Ελλάδα, θα σημαίνει ότι για πρώτη φορά, εγκαταλείπεται πιθανώς η κοινή γραμμή Αθήνας -Λευκωσίας.
Κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία όμως ο κ. Τσίπρας, που ανακηρύχθηκε από ιδιωτικό πανεπιστήμιο διδάκτωρ πολιτικής Οικονομίας και υπέγραψε συμφωνίες με την γείτονα χώρα για την ελευθερία του Τύπου, εμφανίσθηκε απροετοίμαστος να αντιμετωπίσει σε πολλές περιπτώσεις τον «φίλο» του Αχμέτ. Στη διπλωματία όταν θέτεις ένα σοβαρό εθνικό θέμα, θα πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για όλες τις πιθανές απαντήσεις και να έχεις πάντα τον τελευταίο λόγο, που θα είναι πλήρως τεκμηριωμένος. Ο Έλληνας πρωθυπουργός στις κοινές δηλώσεις με τον Τούρκο ομόλογό του σωστά έθεσε κάποια από τα σοβαρά ελληνοτουρκικά προβλήματα, , αλλά επί των απαντήσεων του Α. Νταβουτογλου, δεν είχε ανταπαντήσεις. Για παράδειγμα:
.Ζήτησε ο πρωθυπουργός να καταργηθεί το «casusbelli» (αιτία πολέμου), επειδή είναι κατάλοιπο μιας άλλης εποχής. Ο κ. Νταβουτογλου απάντησε «πολύ ευχαρίστως, αρκεί η Ελλάδα να παραιτηθεί από το δικαίωμά της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε 12 ν.μ.» Δεν υπήρξε απάντηση από τον Α. Τσίπρα. Κακώς, διότι θα έπρεπε να υπενθυμίσει στον συνομιλητή του ότι η Τουρκία αμφισβητεί ένα νόμιμο κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας, με απειλή πολέμου (casusbelli), στην περίπτωση που η χώρα μας επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας και όπως έχει πράξει το σύνολο σχεδόν των παράκτιων κρατών της διεθνούς κοινότητας, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης (σε Εύξεινο Πόντο και Ανατολική Μεσόγειο).
. Ο κ. Τσίπρας έθιξε το θέμα των τουρκικών παραβιάσεων του εθνικού μας εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη στο Αιγαίο. Ο Α. Νταβούτογλου απάντησε ότι δεν συμμερίζεται αυτή την άποψη διότι, όπως διευκρίνισε, αυτά που εσείς θεωρείται παραβιάσεις εμείς δεν το θεωρούμε παραβιάσεις και ισχύει και το αντίθετο. Και πάλι ο πρωθυπουργός δεν απάντησε, παρότι είχε το διεθνές δίκαιο με το μέρος του. Τι θα μπορούσε να απαντήσει ο Α. Τσίπρας; Ότι ο ισχυρισμός του Α. Νταβούτογλου για το εύρος του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου, είναι αβάσιμος διότι: α. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, ο «δικαιούμενος το μείζον, δικαιούται και το έλασσον», η άσκηση κυριαρχίας στον εναέριο χώρο μέχρι τα 10 ν.μ. είναι απολύτως νόμιμη, αφού δεν υπερβαίνει τα 12 ν.μ. που ορίζει το δίκαιο της θάλασσας ως ανώτατο όριο του εύρους της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εθνικού εναέριου χώρου. β. Η Τουρκία, από το 1931 και για πολλές δεκαετίες αποδεχόταν το εύρος των 10 ν.μ. του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου χωρίς αμφισβήτηση. Το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα εφαρμόσθηκε από το 1931, χωρίς οποιαδήποτε διαμαρτυρία, όσον αφορά στη νομική του βάση.
Στις συνομιλίες του με τον κ. Νταβούτοβλου ο Έλληνας πρωθυπουργός θα πρέπει να έχει αντιληφθεί τι εστί τουρκική διπλωματία. Ανεξάρτητα εάν δεν αρέσει σε πολλούς να εκθειάζεται η τουρκική εξωτερική πολιτική, πρέπει να επισημανθεί ότι οι Τούρκοι έχουν σταθερή γραμμή και ξέρουν να διαπραγματεύονται ,να…παζαρεύουν και να παίρνουν όσα περισσότερα μπορούν.
Τώρα, με το Προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα η Τουρκία παίρνει σχεδόν τα πάντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα, που μετά την «σκληρή διαπραγμάτευση» ετοιμάζεται για την… Ανάσταση της Οικονομίας, κατά πως μας υποσχέθηκε ο κ. Τσίπρας, το πολύ-πολύ να διαχειρίζεται τα επόμενα 2-3 χρόνια κάποιες χιλιάδες ανθρώπους, που θα εγκλωβιστούν από το κλείσιμο των συνόρων. Δυστυχώς, αυτή είναι η αλήθεια.