Όλοι έχουμε τεθεί σε κατάσταση επείγοντος τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας. Χρησιμοποιήσαμε την φράση « έχω φοβερό άγχος για το τι θα γίνει αύριο» ,δεν κοιμηθήκαμε την νύχτα κατασκευάζοντας σενάρια το ένα χειρότερο από το άλλο και περιμένοντας όταν ξημερώσει να γίνει το χειρότερο. Όμως ξημέρωσε και τίποτα δεν έμοιαζε με το τις φανταστικές υποθέσεις μας. Ακολούθησε ένα προσωρινό αίσθημα ανακούφισης που γρήγορα αντικαταστάθηκε από μια καινούργια έννοια που διάβρωσε την προηγούμενη ηρεμία.

Η παραπάνω ψυχολογική κατάσταση μπορεί να παρομοιαστεί με την ψυχική και σωματική εγρήγορση ενός αθλητή του μποξ, ο οποίος με την εμφάνισή του στην αρένα, θέτει τον εαυτό του σε κατάσταση επείγοντος, δηλαδή προετοιμάζεται να δεχτεί επίθεση από παντού και σκέφτεται τους πιθανούς τρόπους να υπερασπιστεί την σωματική του ακεραιότητα. Η αιτία της αμυντικής θέσης του πυγμάχου είναι συγκεκριμένη, ο αντίπαλος και η νίκη του στον αγώνα. Βρίσκεται σε εγρήγορση καθώς το άγχος τον ωφελεί στην ανασύσταση των δυνάμεων και στην ταχύτητα αντανακλαστικών και λειτουργεί αποτελεσματικά στην λήψη πρωτοβουλιών για την ορθή επιλογή αποφάσεων.

Όμως, τι συμβαίνει με τους ανθρώπους που βρίσκονται στην παραπάνω κατάσταση επείγοντος στην καθημερινότητά τους γενικότερα, πεπεισμένοι ότι με την συγκεκριμένη στάση ζωής, το άγχος τους λειτουργεί μόνο ενισχυτικά;

Αυτό που δεν έχουμε αναλογιστεί είναι το μέγεθος του κακού που προξενούμε στον εαυτό μας με το να βρισκόμαστε στην θέση του αμυνόμενου συνεχώς, δηλαδή σε κατάσταση επείγοντος τις περισσότερες ώρες της ημέρας. Σε αντίθεση με την κατάσταση του αθλητή, στην προκειμένη περίπτωση στερεί κάθε δημιουργικότητα, ελευθερία, ανεμελιά. Αντίθετα, οξύνει τις αντιθέσεις με πρωταγωνιστές των αισθημάτων, τον θυμό, το άγχος, την ανησυχία, τη συνεχόμενη αγωνία για τα πάντα.

Aς αναρωτηθούμε το εξής: πόσες φορές έχουμε πιάσει τον εαυτό μας κατά τη διάρκεια της οδήγησής ένα βροχερό πρωινό με φοβερή κίνηση στους δρόμους, να είμαστε έτοιμοι να καυγαδίσουμε επειδή αργήσαμε στο ραντεβού με την οδοντίατρο, ένας βιαστικός οδηγός κορνάρει επίμονα πίσω μας να κάνουμε στην άκρη και προκαλεί αναστάτωση. Εκνευρισμένοι και απογοητευμένοι καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι όλα θα πάνε στραβά σήμερα. Μάλιστα συλλάβαμε τον εαυτό μας αφού τελείωσε η ημέρα, να κάνει φανταστικό τσακωμό μαζί του και φυσικά να τον αποστομώνει δίνοντας του μερικές καλοζυγισμένες απαντήσεις.

Τι καταφέραμε; Δημιουργήσαμε πλήθος αρνητικών σκέψεων τις οποίες μεγαλοποιήσαμε και πιστέψαμε, ώστε να γίνουμε κακοδιάθετοι, ευερέθιστοι και αμυντικοί ως προς όλους και όλα. Γι ακόμη μια φορά το άγχος είναι ο κυρίαρχος αρμός της παράλογης σκέψης μας.

Σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες του άγχους:

• ü Ταχυκαρδία
• ü Δύσπνοια
• ü Πόνοι στο στήθος
• ü Εφίδρωση
• ü Τρέμουλο σε ολόκληρο το σώμα
• ü Πτώση του ανοσοποιητικού επιτρέποντας της είσοδο σε σοβαρές ασθένειες και ιώσεις
• ü Τριχόπτωση
• ü Ακμή
• ü Κρίσεις πανικού
• ü Λιποθυμίες
• ü Βουλιμία ή ανορεξία
• ü Γαστρεντερικές διαταραχές
• ü ευερεθιστικότητα

Υπολογίζεται ότι ο μέσος άνθρωπος την ημέρα κάνει περίπου 500.000 σκέψεις. Ας αναλογιστούμε πόσες από αυτές είναι θετικές και πόσες αρνητικές. Οι περισσότεροι από εμάς επικεντρωνόμαστε στο διαιωνίζουμε τις άσχημες, με το να σκεφτόμαστε απαισιόδοξα. Διατηρούμε αυτό που ονομάζουν οι βουδιστές «μυαλό μαϊμούς.» Όπως πηδάει από δέντρο σε δέντρο, έτσι πηδάει και η σκέψη μας από την μια αρνητική στην άλλη.

Σε περιόδους κρίσης, όπως η οικονομική που διανύει η χώρα, κύριο χαρακτηριστικό αποτελεί η διαρκής ψυχολογική άμυνα κυρίως ως προς τον ίδιο τον εαυτό μας και τους άλλους. Θεωρούμε ότι όλα γίνονται για έναν λόγο, ο οποίος είναι πάντοτε εναντίον μας. Το να έχει κάποιος ελεύθερο χρόνο αποτελεί «κακούργημα» και σπατάλη. Η πίστη στους ανθρώπους και στις αξίες έχει χαθεί. Στη θέση της επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας, η επιβίωση του καλύτερου. Μια αντίληψη που μπορεί με μαθηματική ακρίβεια να οδηγήσει τον άνθρωπο σε απόγνωση, σε αγχώδεις διαταραχές με πιο συχνή την Διαταραχή πανικού ή και τη Γενικευμένη αγχώδη διαταραχή.

ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ!

Υποκειμενικός ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας βιώνει τις αρνητικές του σκέψεις και το άγχος, αλλά αντικειμενικές λύσεις αντιμετώπισης που κανένας οφείλει στον εαυτό του να δοκιμάσει, για την σωματική και κυρίως την ψυχική του υγεία.

Ø Το πρώτο βήμα είναι να συγκεκριμενοποιήσουμε την αιτία ή τους λόγους που προκαλούν την κατάσταση επείγοντος και κατά πόσο ευσταθούν. Μήπως είμαστε υπερβολικοί στις αντιδράσεις μας, διότι δεν αντιλαμβανόμαστε το γεγονός ότι ΔΕΝ μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν, αλλά έχουμε τη δυνατότητα να καταστρέψουμε το παρόν, όντας στεναχωρημένοι με το μέλλον. Εάν κάποιος που θέλει να τα προλάβει όλα, σχεδιάζοντας συνεχώς το μέλλον του το οποίο προβλέπει δυσοίωνο, πολύ απλά χάνει την ομορφιά του παρόντος. Στιγμές που φαινομενικά δεδομένες, όπως η οικογένεια μαζεμένη στο τραπέζι, μια εκδρομή, ένα παιχνίδι, μια ταινία κτλ. Το παρόν είναι αυτό που ζούμε ΤΩΡΑ. Ένας σοφός είχε πει τα εξής: «Απόλαυσε το σήμερα γιατί είναι η πρώτη μέρα της υπόλοιπης ζωής σου.»

Ø Τα λόγια εύκολα, στην πράξη τι γίνεται;

Μια τεχνική η οποία λειτουργεί πάντοτε είναι η αναπνοή. Συχνά ξεχνάμε να αναπνέουμε. Όταν οι παλμοί ανεβαίνουν εξαιτίας ενός έντονου συναισθήματος, όπως του θυμού, καλό είναι προτού αντιδράσουμε να τους κατεβάσουμε. Για παράδειγμα πριν δώσουμε μια θυμωμένη απάντηση σε έναν καυγά, καλό είναι να πάρουμε βαθιές εισπνοές και εκπνοές από την κοιλιά μας μετρώντας μέχρι το δέκα. Είναι βέβαιο πως τελικά δεν θα δώσουμε την εξοργισμένη απάντηση που σκοπεύαμε να εκτοξεύσουμε στην αρχή. Με τον παραπάνω τρόπο, εκτός από την αποφυγή της διάλυσης μιας οποιαδήποτε σχέσης, αυξάνονται οι πιθανότητες εύρεσης μιας μέσης λύσης στην διαφωνία. Μην λησμονούμε ότι ένας άνθρωπος είναι θυμωμένος ή λογικός.

Ø Σε περιόδους έντονου άγχους, όπως σε εξεταστικές περιόδους, ιδανική λύση αποτελεί το να βρεθεί οπωσδήποτε κατά τη διάρκεια της ημέρας η της νύχτας, λίγος ελεύθερος χρόνος. Στιγμές που αφιερώνουμε αποκλειστικά και σε εμάς. Η ενασχόληση με τα χόμπι για παράδειγμα, λειτουργεί θεραπευτικά και πολύ πιο δραστικά σε βάθος χρόνου από οποιοδήποτε ιατρικό παρασκεύασμα, αλκοόλ, κατάχρηση φαγητού κτλ, που προσφέρουν παροδική ανακούφιση. Μια ώρα στο γυμναστήριο, μισή ώρα βόλτα στην εξοχή ή στο πάρκο της πόλης που ζούμε με τα πόδια ή με το αυτοκίνητο, η μουσική, είναι μερικές οάσεις στην ρουτίνα που ορισμένες φορές καταπνίγει κάθε δημιουργική σκέψη. Ειδικά, η συστηματική σωματική άσκηση προκαλεί την παραγωγή ενδορφινών που ευθύνονται για την αισιοδοξία που αισθάνεται ο ασκούμενος με το πέρας της γυμναστικής. Μη λησμονούμε ζωτικής σημασίας αποτελεί το να αισθανόμαστε ελεύθεροι και ταυτόχρονα παραγωγικοί. Όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες «παν μέτρον άριστον»

Ø Ποιος μπορεί να ισχυριστεί πως το γέλιο δεν είναι το μεγαλύτερο αγχολυτικό.. Οι περισσότεροι συνήθως εστιάζουμε στις κοινωνικές νόρμες, θεωρώντας πως το να γελάσει κανείς δυνατά, είναι απρεπές και παράλογο. Το χιούμορ χαρακτηρίζει μόνο το ανθρώπινο είδος και εκτονώνει το άγχος πολύ αποτελεσματικά. Τα επιτραπέζια παιχνίδια και τα ομαδικά παιχνίδια, μια κωμωδία στον κινηματογράφο, ένα καλό ανέκδοτο, προσφέρουν ένα ευχάριστο διάλειμμα από την καταπιεστική καθημερινότητα.

Όλοι ανεξαιρέτως έχουμε μια τάση να μεγαλοποιούμε τα πράγματα. Συνήθως τα απλά τα μετατρέπουμε σε περίπλοκα. Με το που θα εμφανιστεί μια δυσκολία φαινομενικά απροσπέλαστη, πείθουμε τον εαυτό μας και τους άλλους πως θα αποτύχουμε, θα σφάλλουμε επανειλημμένα, με το χειρότερο φανταστικό σενάριο να επιβεβαιώνεται.. Η είσπραξη άσχημων κριτικών από το κοινωνικό περιβάλλον. ΔΕΝ εστιάζουμε στο πως νιώσαμε όταν πρωτοεμφανίστηκε το πρόβλημα, μη συνυπολογίζοντας όλο τον δρόμο που διανύσαμε και το τι καταφέραμε μέχρι στιγμής.

Με λίγα λόγια, συνηθίζουμε να επικεντρωνόμαστε στα αρνητικά, στα άσχημα με αποτέλεσμα να καταλαμβανόμαστε απο θλίψη, ανασφάλειες, στεναχώρια και ηττοπάθεια γιατί βγάλαμε το πόρισμα πως δεν είμαστε ικανοί να φέρουμε εις πέρας την αποστολή μας. Ο παραπάνω τρόπος σκέψης όσο πιο γρήγορα σταματήσει, τόσο πιο εύκολα θα διακοπεί η φρενίτιδα αρνητισμού που καταλήγει σε λανθασμένα συμπεράσματα, που με τη σειρά τους υποστηρίζουν αγχώδεις συμπεριφορές και φαινομενικά ανεξήγητες διακυμάνσεις στην ψυχολογία των ανθρώπων.

Το να σπαταλάμε ώρες ατελείωτες στην ανάλυση των πάντων που συμβαίνουν γύρω μας και για ποιους λόγους δεν πηγαίνουν όλα σύμφωνα με το σχέδιο που καταστρώσαμε στο μυαλό μας είναι άσκοπο, ανούσιο και αφελές. Έφτασε ο καιρός να αποβάλλουμε το περιττό άγχος γιατί μπορούμε, γιατί δεν αξίζουμε τέτοια περιττή ψυχική και σωματική ταλαιπωρία. Επιβάλλεται να απολαμβάνουμε τη ζωή και τα αγαθά που μας προσφέρει, αρκεί να ανοίξουμε τα μάτια μας και να δούμε καθαρά τι χάνουμε κάθε φορά που υποφέρουμε από άγχος και αγωνία. Είμαστε ότι σκεφτόμαστε. Καιρός να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας. Αυτομάτως, θα αλλάξει ολόκληρη η ζωή μας.

ΚΟΡΔΩΣΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Φιλόλογος