Ο παραδοσιακός θεριζοαλωνισμός
Γράφει ο Βαγγέλης Μπάκας
Παρότι εκείνες τις μαύρες μέρες μαίνονταν ο εμφύλιος πόλεμος, τα σιτάρια δεν μπορούσαν να περιμένουν κι άλλο. Έπρεπε να θεριστούν για την διασφάλιση του επιούσιου. Κάποιοι μάλιστα παρομοίαζαν τον θερισμό με τον πόλεμο της ειρήνης!…
Ο κυρ Βασίλης έλυσε το ζωντανό γιώτα χι… από κάποιο παλούκι του αλωνιού, ελευθερώνοντας έτσι το τετράποδο οργανικό όχημα! Παρόλα αυτά ήταν κι αυτό 4Χ4 με παλινδρομικές κινήσεις! Δηλαδή ο κυρ Μέντιος του!
Στην συνέχεια κρέμασε την μπούκλα με το δρεπάνι από το σαμάρι, το όπλο από τον ώμο αντάρτικα, και πριν ξεκινήσει για τον Σταυρό, ένα χωράφι δυο χιλιόμετρα ανατολικά της Εδέμ, (ήγουν Μ. Σειρήνι) είπε στη σύζυγό του:
«Μαρίνα! Κοίτα μην τυχόν και στείλεις την Θεοδωρούλα το μεσημέρι να μου φέρει φαγητό και νερό! Να τα φέρεις εσύ για να με βγάλεις και κανένα όργο! Άκουσες τι είπα; Θα κάνει πολύ ζέστη και σήμερα! Βράζει ο τόπος!».
Άκουσε η κυρά Μαρίνα, αλλά για πρώτη φορά παράκουσε. Τελικά του έστειλε το φαγητό και το νερό με τη δωδεκάχρονη κορούλα τους το μεσημέρι!
Η μικρή, από τον αριστερό της ώμο είχε κρεμασμένο τον τορβά με το φαγητό. Κι από τον δεξί της ένα μπουκλί με νερό
Από την μια η κούραση, κι από την άλλη η πείνα, έκαναν πλέον τον κυρ Βασίλη να κοιτάζει κάθε τόσο προς το δρόμο για να δει την σύζυγό του. Ουσιαστικά τον ερχομό του γεύματος, αφού πεινούσε και διψούσε σαν λύκος.
Η σιλουέτα που αντίκρισε από μακριά δεν παρέπεμπε καν σε γυναίκα, αφού η κυρά Μαρίνα ήταν ψηλή, αλλά σε κοριτσάκι! Ευχήθηκε να μη ήταν η Θεοδωρούλα. Να ήταν κάποιο άλλο παιδάκι. Όμως, καθώς πλησίαζε, όλο και έμοιαζε με την μικρούλα. Κι όταν βεβαιώθηκε πλέον πως ήτανε αυτή, δεν είχε άλλη υπομονή να την περιμένει μέχρι να φτάσει! Την φώναξε νευριασμένα:
«Θεοδωρούλα!… Γιατί δεν ήρθε η μάνα σου η τεμπέλα παιδάκι μου!».
«Τι είπες μπαμπά; Δεν άκουσα! Φώναξε πιο δυνατά!».
«Γιατί δεν ήρθε η μάνα σου λέω!…».
«Γέννησε μπαμπά!».
«Και τι έκανε;».
«Ένα μωρό μια στάλα κι όλο κλαίει! Ουά ουά ουά!…».
«Να μας ζήσει άμα είνι έτσ! Σιρκό ή θυλκό; Δε σι ρώτσα!».
«Αρσενικό καλέ μου μπαμπά!».
Εκείνον τον καιρό ήμασταν καταδιωκόμενοι. Έτσι ονομαζότανε πλέον πληθυσμός ο οποίος είχε κατεβεί στα Γρεβενά για λόγους ασφαλείας. Οπότε η αδερφούλα μου η Θεοδώρα μιλούσε πλέον τα πρωτευουσιάνικα! Με το καλέ, το σεις κι το σας!
(Αυτό το μωράκι ήτανε ο Βαγγελάκης, το οποίο όταν θα μεγαλώσει θα σας ξεκουφαίνει με τα ευτράπελα άρθρα του στον Γρεβενιώτη και όχι μόνο!)
Το θέρος και το κουβάλημα των δεματιών διαρκούσε όλον σχεδόν τον μήνα Ιούλιο. Να γιατί ο μήνας αυτός λεγότανε θεριστής από τους γεωργούς.
Κι όσο αφορά τον παραδοσιακό αλωνισμό, αυτός γινότανε μέσα στον Αύγουστο. Να λοιπόν γιατί οι γεωργοί λέγανε αυτόν τον μήνα Αλωνάρη!
Όταν όμως κατέφτασαν οι θεριζοαλω-νηστικές μηχανές στα Γρεβενά, κατά τις αρχές της δεκαετίας του ’60, δεν χορταίνανε άχυρο και σιτάρι! Μόνο που το άχυρο το αφοδεύανε άμεσα, ενώ το σιτάρι το αποθηκεύανε στην κοιλιά τους μέχρι να γεμίσει! Οπότε άδειαζε το σιτάρι σε παρακείμενο φορτηγό!
Τόσο μεγάλη ήτανε η λαιμαργία τους με το τεράστιο αυτό στόμα! Ενώ θερισμός με τον ο αλωνισμό γινότανε ταυτόχρονα μέσα στα χωράφια!
Αυτά λοιπόν για την ιστορία από κάποιον αμούστακο γεωργό ο οποίος είχε οργώσει με το αλέτρι, είχε σπείρει με το χέρι, είχε θερίσει με το δρεπάνι, και είχε αλωνίσει με το ζευγάρι των βοδιών ντάλα μεσημέρι μήνα Αύγουστο!
Ξεχνιέται αυτή η κούραση στα δεκάξι μου χρόνια!…
Τις επόμενες μέρες, αφού η κυρά Μαρίνα είχε σαραντίσει, βοηθούσε τον σύζυγό της στον αλωνισμό, στο λίχνισμα, και στο μάζεμα του σιταριού σε τσουβάλια.
Αν ποτέ, ο Βαγγελάκης – μωρό, ήταν φασκιωμένος, κατουρημένος και νηστικός μέσα στο αναποδογυρισμένο σαμάρι στο χωράφι, και σπάραζε πλέον στο κλάμα, ποιος νοιαζότανε! Προείχε η εργασία. Κι αν δεν σταματούσε, τότε τον επισκεπτότανε η μάνα του στον ίσκιο της βαλανιδιάς και τον θήλαζε!
Αν πάλι δεν είχε γάλα, τότε τον θήλαζε κάποια γαλαντόμος γυναίκα. Η λεγόμενη παραμάνα! Να λοιπόν και τα τυχερά μου εξ απαλών ονύχων!…
Βαγγελάκης ήταν η αφεντιά μου. Μαρίνα, η μάνα μου. Κύρ Βασίλης ο πατέρας μου. Και Θεοδωρούλα η δωδεκάχρονη αδερφή μου! Αυτή που είναι μαζί μου στο εξώφυλλο του έργου μου με τίτλο: Ο Ζαραλής!
Από τα δέκα παιδιά που γέννησε η μάνα μου, πέντε αγόρια και πέντε κορίτσια, εν ζωή είμαστε δυο. Εγώ και η μικρότερη αδερφή μου Καλυψώ!
Να οι στιγμές οι οποίες καθορίζουν την ζωή μας. Ενίοτε και αρνητικά. Πόσο έξω θα μπορούσε να πέσει ένας γραμματέας κοινότητας, καταχωρώντας
με στα δημοτολόγια του Μεγάλου Σειρηνίου! Δέκα μέρες! Πέντε μήνες! Δέκα μήνες! Στην περίπτωσή μου έχει πέσει έξω ακριβώς έναν ολόκληρο χρόνο! Κι ενώ γεννήθηκα στις 6-7-46 με καταχώρησε στις 6-7-47! Να λοιπόν οι στιγμές του πανδαμάτορα χρόνου, που αποτελούν συνολικά ένα ημερολογιακό έτος!… Πήγα ένα έτος αργότερα στο στρατό με αποτέλεσμα να μην προλάβω τον αδερφό μου στο γυμνάσιο! Διαφορετικά θα ήμουνα κάποιος επιστήμονας!
Να και η δικαιολογία του γραμματέα της κοινότητας! Είχε πολύ φόρτο εργασίας!… Κι αυτό, γιατί είχανε γεννηθεί την ίδια χρονιά κι άλλα τρία μωρά! Οπότε δεν χωρούσανε στο δημοτολόγιο!… Έλεος!…
Να και κάποια κορυφαία καταχώρηση στα δημοτολόγια του χωριού μας για το βιβλίο Γκρίνες!… Η κόρη ήτανε μεγαλύτερη από την μάνα της!
Από τις πιο δύσκολες εργασίες του αλωνισμού ήτανε και το λίχνισμα. Όπως είναι αδύνατον να πετάξεις τον χαρταετό εάν δεν φυσάει αέρας, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το λίχνισμα όταν υπάρχει άπνοια!
Μόλις όμως φυσούσε λιγάκι, όλες οι γυναίκες της γειτονιάς ακούγανε την φωνή της Χρίσταινας: Σιούκτι αγλήγουρα φ,σάει! Και μέχρι να σηκωθούν από τον ίσκιο, όπου καθότανε, σταματούσε ο αέρας!
Να λοιπόν και μια καινοτομία ολκής! Όπως οι αδερφοί Ράιτ ήτανε οι πρώτοι αεροπόροι, έτσι και οι αδερφοί Καραμαζόφ (ήγουν αδερφοί Μπάκα) ήτανε οι πρώτοι λιχνιστές! Να και ο τρόπος, αφού το 1969 είχαμε πάρει ρεύμα!
Ο αδερφός μου ο Χρήστος κρατούσε τον ανεμιστήρα, κι εγώ έριχνα μπροστά του το γεμάτο κόσκινο με άχυρα και σιτάρι. Οπότε ο τεχνητός αγέρας ξεχώριζε την ήρα από το σιτάρι και τελειώναμε σύντομα την εργασία. Ενώ οι χωριανοί μου, εάν δεν φυσούσε καθόλου, θυμίζανε τη Βιλαρίμπα όπου τρίβανε και τρίβανε…
Πέρασε ξαφνικά κάποιος παππούς και μόλις μας είδε είπε απορώντας:
«Πω πω πω τιχνουλογία! Τι έκατσαν κι έφκιαξαν βρε αυτά τα πιδιά!».
Οπότε του λέω:
«Ρε μπάρμπα! Είσαι καλά! Θαυμάζεις τον ανεμιστήρα! Οι αστροναύτες ανέβηκαν στο φεγγάρι την ίδια χρονιά, και συγκεκριμένα στις 20 Ιουλίου 1969, με τον Απόλλωνα11! Συγκρίνονται αυτά τα επιτεύγματα!».
«Πήγαν στου φιγγράρ χουρίς στράτα! Σώπα μάρι…».
Υ.Γ. Να και μια ατυχής ποδοσφαιρική πτώση, και σύμπτωση, την ίδια
χρονιά:
Το διαστημόπλοιο Aπόλων-11 είχε ανεβεί στο φεγγάρι το έτος 1969! Την ίδια χρονιά, η ποδοσφαιρική ομάδα του Απόλλωνα με τους 11, είχε πέσει στην Β’ Εθνική κατηγορία! Κορυφαία γεγονότα αμφότερα!


