Του Φώτη Σιούμπουρα

Πρόκειται για την κορυφαία πρόκληση όχι μόνο προς τον χριστιανικό, αλλά προς ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο η απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν να μετατατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί. Πρόκειται για μια απόφαση ενός «ιμιτασιόν Πορθητή», που όχι μόνο αλλοιώνει και ανατρέπει τον χαρακτήρα του κορυφαίου συμβόλου της Χριστανοσύνης και Μνημείου της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αλλά βάζει και σφραγίδα στο οριστικό διαζύγιο του σύγχρονου τουρκικού κράτους, με τον κοσμικό, δυτικό του χαρακτήρα. Συμβολίζει δε, με τον πιο ακραίο τρόπο, τη στρατηγική επιλογή του Ερντογάν να τοποθετήσει την Τουρκία εκτός των ορίων της Δύσης. Όχι απλώς εκτός των ορίων του δυτικού νομικού και πολιτικού πολιτισμού, αλλά εκτός των ορίων της Δύσης ως ιστορικής και στρατηγικής οντότητας.

Το στοίχημα του Ερντογάν δεν είναι πολιτικό. Είναι προσωπικό. Λες και ο τούρκος πρόεδρος θέλει να αναμετρηθεί με το κάδρο του Κεμάλ που είναι καρφωμένο στους τοίχους της Τουρκίας. Επιδιώκει φυσικά να κερδίσει, με μια χωρίς ιδιαίτερο κόστος κίνηση, την εμπιστοσύνη του τουρκικού εκλογικού σώματος σε μια περίοδο όπου η Τουρκία κλυδωνίζεται από την οικονομική κρίση, είναι αντιμέτωπη με όλα τα μέτωπα που έχει ανοίξει ο ίδιος, στο Ιράκ, στη Συρία, στη Μεσόγειο, στη Λιβύη και συγχρόνως να κάνει επίδειξη δύναμης περιθωριοποιώντας τα όλο και πιο στοχοποιημένα δυτικότροπα στρώματα της τουρκικής κοινωνίας. Αυτονόητες βεβαίως και οι εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στο κλίμα των Ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Γιατί το ζήτημα είναι βεβαίως πολιτιστικό , θρησκευτικό και ιστορικό. Είναι όμως πρωτίστως γεωπολιτικό. Δεν είναι τυχαία η ημερομηνία που επέλεξε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για μουσουλμανική προσευχή στην Αγία Σοφία. Η επιλογή της 24ης Ιουλίου είναι συμβολική ημερομηνία καθώς εκείνη την ημέρα είχε υπογραφεί η Συνθήκη της Λωζάνης, της οποίας ο Ερντογάν ζητά την αναθεώρηση, αφού θεωρεί ως ζημιά και ήττα του Κεμάλ, επειδή κυρίως, όπως ο ίδιος διακήρυξε, «οι Δυτικοί παραχώρησαν στην Ελλάδα τα νησιά (μας) του Αιγαίου».

Τι θα συμβεί από εδώ και πέρα λοιπόν; Και τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα; Κάποιοι έχουν ήδη ξεκινήσει να μιλούν για αντίποινα με «παρεμβάσεις» σε τουρκικά/μουσουλμανικά μνημεία. Κάποιοι άλλοι κάνουν «παραινέσεις» για αντίποινα, έχοντας στο επίκεντρο το σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη. Επικίνδυνες «ανοησίες».

Ασφαλώς η Ελλάδα θα πρέπει να τηρεί την ίδια σκληρή και υπεύθυνη στάση απέναντι στην Τουρκία, την οποία να καταγγέλλει στη διεθνή κοινότητα και στην συγκεκριμένη περίπτωση να κινηθεί ως αναπόσπαστο τμήμα της Ευρώπης και της Δύσης προς την οποία απευθύνεται η πρόκληση Ερντογάν. Το θέμα της Αγιά Σοφιάς βεβαίως και έχει επιπτώσεις στην ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά είναι διεθνές ζήτημα. Και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί από την Ευρώπη και γενικότερα από τη Δύση με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Μία τέτοια παραβατική συμπεριφορά και μια τόσο μεγάλη προσβολή θα πρέπει να έχει και ανάλογη απάντηση. Όχι «χαϊδέματα», ουδετερότητες και «ήπιες αντιδράσεις»…