Στην Αίθουσα Συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, μέσα σ’ ένα ευάριθμο ακροατήριο από φίλους του συγγραφέα και φιλαναγνώστες, στις 18:15, την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου 2017, έγινε η παρουσίαση του βιβλίου: «Ο κόκκινος σπάγκος» του συντοπίτη μας συγγραφέα, Γιώργου Σιώμου.
Την παρουσίαση έκαναν ο φιλόλογος Στέργιος Πουρνάρας και ο διευθυντής της Βιβλιοθήκης Ζαγκανίκας Σίμος. Κείμενα από το βιβλίο ανέγνωσαν οι φιλόλογοι: η Αντωνιάδου Αθανασία, η Ντόλα Περιστέρα και ο Γιάννης Νικολαϊδης
Για την επιτυχία της εκδήλωσης συνέβαλαν οι: Προύφα Ευαγγελία, Ταρλατζή Θεολογία και η Κοπάνου Γεωργία

Παραθέτουμε την υποκειμενική προσέγγιση του διευθυντή της Βιβλιοθήκης για το βιβλίο.

Είμαστε ευτυχείς, ως Γρεβενιώτες, που σήμερα καταχωρείται στο «λογοτεχνικό λεύκωμα» των Γρεβενών, ένα ακόμη βιβλίο από Γρεβενιώτη συγγραφέα. Ένα ακόμη βιβλίο του Γιώργου Σιώμου. Και ως Βιβλιοθήκη, είμαστε επίσης ευτυχείς που έχουμε την αξίωση να το παρουσιάσουμε στην ομήγυρη των φίλων του συγγραφέα και των φιλαναγνωστών της πόλης μας!…
Είναι διαδοχικές οι ευχάριστες εκπλήξεις τα τελευταία χρόνια από την μικρή μας Λόχμη, απ’ όπου κατάγεται ο συγγραφέας. Σ’ αυτό το δασοτόπι με την πυκνή βλάστηση των θάμνων, τη Λόχμη, τον μικρό οικισμό των Αμυγδαλιών, έχουμε την βλάστηση ξεχωριστών εδώδιμων του λόγου. Ανθοφορεί η λογοτεχνία!.. Σαν Βιβλιοθήκη, έχουμε παρουσιάσει, την ανάπλαση παραμυθιών για παιδιά. από την Ευθαλία Σιώμου, αδελφή του Γιώργου Σιώμου.
Πρόπερσι, παρουσιάσαμε το όμορφο μυθιστόρημα «Προσδοκώ Ανάσταση Νεκρών» του Μιχάλη Δημητρίου Mihalis Dimitriou που ήταν διανθισμένο με ζωντανές, λαογραφικές περιγραφές και με μνήμες από την παρακαταθήκη των παππούδων μας.
Πέρυσι, παρουσιάσαμε το όμορφο μυθιστόρημα «Κλεαγέτη»του Νίκου Κατσώνη Νίκος Κατσώνης που μας έφερε στη μνήμη την περιπετειώδη μαθητική και φοιτητική ζωή της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς του Τόπου μας, πλεκόμενο με μια ατελέσφορη όμορφη ερωτική ιστορία, που απογειώνει το ερωτικό συναίσθημα. Το 2013, παρουσιάσαμε το πρώτο βιβλίο του Λοχμιώτη συγγραφέα, Γιώργου Σιώμου, που ήταν μια όμορφη συλλογή διηγημάτων, η οποία εκδόθηκε, από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, με τον τίτλο «Κορυδαλλός» στην οποία με δεκαεννιά ιστορίες προσπάθησε να αναστήσει την εποχή των παιδικών του χρόνων κι εκφράζεται η πικρία του για έναν τρόπο ζωής που χάθηκε για πάντα.. Το 2014 παρουσιάσαμε τη δεύτερη σειρά διηγημάτων του, η οποία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδη, που την τιτλοφόρησε «Το παράπονο του Εμμανουήλ Παππά» στην οποία, με είκοσι δύο διηγήσεις, εκφράζει το ξέχειλο παράπονό του για την σκληρότητα της ζωής. Μια ζωή, «με πλίνθους και κεράμους άτακτους ερριμμένους». Υποδόρια, σ’ όλες τις διηγήσεις του, μία αυτοσαρκαστική εκτόνωση που γλυκαίνει έστω και λίγο τον πάτο του ποτηριού. Και η τρίτη συλλογή του που εκδόθηκε τον Οκτώβρη του 2017, δηλαδή τον προηγούμενο μήνα, από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, με τον τίτλο: «Ο κόκκινος σπάγκος», είναι αυτή, που θα σας παρουσιάσουμε σήμερα
Ο Γιώργος Σιώμος, στη νέα του διηγηματική ανθολογία, με τον τίτλο, «Ο κόκκινος σπάγκος» πέρασε, μετά, από προσεκτική διάτρηση, όπως ο προσεκτικός λιθοξόος, 28 πολύ όμορφα διηγήματα στον κόκκινο σπάγκο της ονειρικής ενόρασης του!… «Ένα», όπως αφηγείται ο ίδιος, «βράδυ, είδα ένα όνειρο. Από το μπουάτ… των γραφείων ξεκινούσε ένας κόκκινος σπάγκος, τρυπούσε τον τοίχο κατά μήκος κάτω από τα γύψινα, περνούσε κάτω από το μπαλκόνι του πρώτου ορόφου, διέσχιζε εναέρια τον κεντρικό δρόμο και κατέληγε απέναντι στο ξυλουργείο του Λευτέρη, ο οποίος ροκάνιζε μια πόρτα, ενώ ο βοηθός του κρατούσε στα χέρια του δυο σκουριασμένους μεντεσέδες. Ακολουθούσε την αντίστοιχη διαδρομή με το (φορτισμένο) καλώδιο» της ΔΕΗ. «_ σαν την αρτηρία που ξεκινάει απ’ την καρδιά και τροφοδοτεί με αίμα και ζωή κάθε όργανο του σώματος, καθώς και τις φιάλες της μνήμης, τα λαγούμια του μυαλού, κι εκείνο το σκοτεινό αμπάρι, που το λένε ασυνείδητο».
Η πόρτα λοιπόν που οδηγεί στα λαγούμια της μνήμης με τους σκουριασμένους μεντεσέδες (τις πολύχρονες στοιβαγμένες, ανήλιαγες αναμνήσεις) θέλει ροκάνισμά για να μπορεί κάποιος να μπαινοβγαίνει ελεύθερα στο μακρινό παρελθόν. (Εξ’ ου και το ξυλουργείο του Λευτέρη) Αυτή την πόρτα θα διαβεί 28 φορές ο συγγραφέας μας για να αναπλάσει 28 όμορφες ιστορίες και να τις δέσει με τον κόκκινο σπάγκο της μνήμης!…
28 ιστορίες, που δεν έχουν κάτι από την γλύκα των νοσταλγικών αναμνήσεων, ούτε από τη νοστιμιά του ρεμβασμού των αναπολήσεων, αλλά είναι 28 ιστορίες που ενέχουν μια μελαγχολική καταγγελία για αυτά που έγιναν και συνεχίζονται να γίνονται
και που απάδουν την ανθρώπινη κοινωνία από την εύηχη μουσικότητα της!…
Έτσι, αντί για την αρμονική μουσική της ακούγονται τα κρωξίματα του χθες στο σήμερα!… Ή, καλύτερα θα επισήμαινα, καταγγέλλονται οι πράξεις του χθες με την φωνή στραμμένη στο σήμερα!…
Ο ψυχισμός του συγγραφέα δεν μπορεί να εναρμονιστεί σε μια κίβδηλη ορχήστρα αλαλούμ, και δεν έχει άλλο τρόπο από το να παίξει πιο ηχηρά για να ακουστεί. Και ως εκ τούτου συναντάμε στην γραφή του έναν καταγγελτικό, μελαγχολικό, στεντόρειο σαρκασμό!.
Όλα τον πικραίνουν. Το κουστούμι του αστικού καθωσπρεπισμού τον στενεύει. Οι ιδεοληψίες τον απογοητεύουν. Οι δεισιδαιμονίες εξιτάρουν τον σκωπτισμό του. Η υποκρισία τον γεμίζει αποστροφή. Η ιδιωτικότητα, ως πολιτική έκφραση στην κοινωνία και τους θεσμούς, τον εναντιώνει. Η φτώχια τον κάνει απαρηγόρητο. Και η αδικία, είτε ανθρώπινη, είτε μεταφυσική, τον μεταβάλλει σε υπερασπιστή των αδικημένων!…
Όλα αυτά συνθέτουν την εικόνα, ήτοι το κοινωνικό και ανθρώπινο αδιέξοδο, που, με την ποιητική ευαισθησία του, το βλέπει να υψώνεται σαν τα τείχη της Ιεριχούς. Θέλει με την ψυχή του και τη γραφή του να γίνει ο «σαλπιγκτής» και να συμβάλλει και αυτός, με τη μικρή του φωνή στο γκρέμισμα τους!… Αλλά δεν βρήκε ακόμη την φυσαρμόνικα που την έχουν θάψει με τον πεθαμένο στο διήγημα «Ο ξένος πόνος».
Ο Γιώργος Σιώμος συνδιαλέγεται με την εικόνα της πραγματικότητας και την αναπλάθει. Την αναπλάθει μέσα από τις αντανακλάσεις της, οι οποίες έρχονται με την μορφή των αναμνήσεων. Την ντύνει με λέξεις και την πιστοποιεί ως η πραγματικότητα της εικόνας!…
Από το βλέμμα του δεν περνάει τίποτα απαρατήρητο. Έχει τα κιάλια του παντού στραμμένα και τους ενδοσκοπικούς του φακούς σε διέγερση!… Εντοπίζει, παρατηρεί, ανιχνεύει, ενδοσκοπεί, επεξεργάζεται και εστιάζει την αναζήτηση του. Και αμέσως μετά αιχμαλωτίζει, συλλέγει και με έναν, μοναδικό, δικό του τρόπο εκφράζει τις νοηματικές του εικόνες με λέξεις απλές, χωρίς επιτηδευμένους καλλωπισμούς , καλοβαλμένες, όπως η στέρεα αρμολόγηση σ’ ένα σίγουρο γιοφύρι νοημάτων, που κατευθύνουν αυτόν, που θα διαβάσει τα διηγήματα του, προσεκτικά, μέσα στο γενικότερο κλίμα της απαισιοδοξίας και των αδιεξόδων, με μια μελίρρυτη αντιφατικότητα, στην λεπτομέρεια που πραγματεύεται την ίδια τη ζωή!…
Θα σας αναγνώσω μια παράγραφο από το διήγημα «Ο τυχερός» όπου περιγράφει τον τρόπο διαφυγής από τη μελαγχολία, με μια διδακτική πρακτική.
«Όμως συχνά, χωρίς φανερή αιτία και αφορμή, η έτσι νόμιζα, κυλούσε μέσα μου εκείνο το άχρωμο υγρό που με φθόνο και χαιρεκακία μου θύμιζε πόσο μάταια είναι όλα αυτά που κάνω και ζω….. Με έπιανε τότε ένα είδος δειλίας, ένα γκρέμισμα σε μαύρη τρύπα, ένα γράπωμα στο σβέρκο, κι ανέβαινα τις σκάλες για τον Στελλάκη, και σαν τον ψαρά στην προκυμαία έριχνα πετονιά με το αγκίστρι και τα δολώματα στη δεξαμενή της καθαρής ψυχής του, για να κλέψω λίγη από τη ζωντάνια και την αισιοδοξία του».
Πάντα θα υπάρχει ο πλησίον, ο διπλανός μας, που μπορεί να νοηματοδοτήσει την ζωή μας… Με τον διπλανό μας και την αποδοχή του χτίζεται η επικοινωνία, που χωρίς αυτή δεν θα υπήρχε κοινωνία!….
Ο άνεμος που φυσούσε στα βιβλία του Γκαμπριέλ- Γκαρσία Μάρκες, κρύος και αναμαλλιάρης, φυσάει και στον δικό του κονδυλοφόρο και τον μετατρέπει έτσι ώστε να εξιστορεί και να αναπλάθει τα γεγονότα με έναν ανυπότακτο, παγερό, μαγευτικό, απομυθοποιητικό τρόπο!…
Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω και να δώσω μια υποκειμενική ερμηνεία στο πρώτο διήγημα της Συλλογής, που φέρει τον τίτλο «Τσάμικο».
Λεβέντικος χορός, το Τσάμικο, ο συγγραφέας επιλέγει να τον αναπαραστήσει με τις χορευτικές φιγούρες του στην, κατ’ έτος, εκδήλωση της Αποκριάς. Της Αποκριάς των μασκαράδων και της υπαιτίου της χαλαρότητας και της ευθυμίας!… Και εδώ διακρίνουμε την αντίφαση του με το αποκριάτικο περιβάλλον, με τη φράση: « Εμείς είμαστε σοβαροί και μετρημένοι όπως ήταν οι παλιοί» Αυτοσαρκάζεται και σαρκάζει, αν μη τι άλλο, την άνευρη απομίμηση.
Στο τελετουργικό της αναπαράστασης συνδέει τα τσαλίμια του χορού με την ιστορία του Τόπου και των προγόνων. Πρωτοχορευτής ο ίδιος. Σας παραθέτω, αυτολεξεί, την περιγραφή του: «Λυγίζω το αριστερό πόδι να πατάει με τη μύτη. Με διευκολύνει να σείσω το κορμί μου για να τινάξω από πάνω μου το ραγιαδισμό».
Έναν ραγιαδισμό που τον κουβαλάμε, κατά τον συγγραφέα, από γενιά σε γενιά. Εμείς θα προσθέταμε το γνωστό σε όλους μας ρηθέν: « Μια φορά ραγιάς για πάντοτε ραγιάς».
Στην εσωτερική γραμμή, σε κύκλο, χορεύουν οι γυναίκες. Η πρωτοχορεύτρια μ’ ακολουθεί, περιγράφει ο συγγραφέας, «στο ζέσταμα και στην εισαγωγή». «Ύστερα την αφήνω να πλέκει τσουράπια και σιγκούνια», σαρκάζοντας έτσι την απομίμηση από τα χρόνια των παλαιών, αντιδιαστέλλοντας την εικόνα στο σήμερα των αγώνων της ισότητας. Και θα προσθέταμε, ότι καταγγέλλεται η σημερινή μας πολιτισμική τροφή, που έρχεται από το κλειδοπίνακο της συντήρησης του χθες!…
Και με μια αποφασιστική χορευτική κίνηση ο ραγιάς δηλώνει: «Δεν θα την πάθω όπως την προηγούμενη φορά. Έχω καθήκον βαρύ, πρέπει να βγάλω το άχτι τους, να τινάξω από πάνω τους τη δουλεία, τα βάσανα και τους εξευτελισμούς, αλλά δυστυχώς η έγερση, όπως και κάθε έγερση έχει και τέλος. Τέλος και τα κεφάλια μέσα!.. Η έγερση για να πετύχει θα πρέπει να αποβάλουμε τον ραγιά που κουβαλάμε μέσα μας!…
Ο ραγιάς, όπως και κυρ Μέντιος του Κώστα Βάρναλη, θα είναι πάντα το υποζύγιο των αναγκών των πλουσίων ιδιωτών.
Παραθέτω, αποσπασματικά ποιητικές εκφράσεις των κειμένων για την επαγωγική ανάγνωση της προσέγγισης που επιχείρησα!…
«Κι ήρθαν και κάθισαν βαριά στον ακάλυπτο παρατεταμένο σβέρκο μας»
« Γυαλίζουν τις αλυσίδες που θα φορέσουν στον αιώνα»
«Ασπάλακες, τρυπάνε το χώμα κάτω από τα πόδια μας»
«… μας ξεγέλασαν με ψιχία και κόκαλα».
Σημειώνω από το διήγημα «Λαμπεντούζα», που είναι αριστούργημα, κατά την ταπεινή μου κρίση, δύο ενδεικτικές φράσεις: «Άδειασαν οι κόγχες από τα μάτια του παιδιού πριν καν βγει από της άγνοιας το προστατευτικό κουκούλι». Απίστευτα δυνατή σουρεαλιστική εικόνα! Και « Οι ψυχές όλων των πνιγμένων στις ακτές της Βόρειας Αφρικής και της Λαμπεντούζας αποφάσισαν τότε να ενώσουν τις είκοσι μία φυσαλίδες τους κάτω από το νερό κι έκαναν μια τεράστια γιρλάντα που έπιανε από της ακτές της Τυνησίας ως τη Λαμπεντούζα.». Μαγικός Μαγευτικότατος ρεαλισμός.
Και το επίσης δυνατό σε ερμηνεία διήγημα η «Σέρα», όπου διαπραγματεύεται τη δύναμη της ομάδας, τη δύναμη του εμείς, τη δύναμη της οργανωμένης κοινωνικότητας!…
Θα χρειαζόταν πολλές ώρες για να προσεγγίσω τις νοηματικές διηγήσεις και τις μαγευτικές μεταφορές, οι οποίες βρίθουν σ’ όλο το βιβλίο!… Γι αυτό έκανα την επιλογή μου να σας παρουσιάσω πολύ επιλεκτικά και αποσπασματικά κάποιες μόνο αναφορές για να προσεγγίσω όσο ήταν δυνατό το πνεύμα της συγγραφής, μέσα στον περιορισμένο χρόνο της παρουσίασης. Δεν ξέρω αν το πέτυχα….
Εκείνο που θέλω όμως να τονίσω, ως επιστέγασμα, είναι ότι τα 28 διηγήματα του Γιώργου Σιώμου, περασμένα στον σπάγκο της μνήμης, είναι 28 λαμπερά πετράδια, που όσο θα τα θωπεύει κανείς, τόσο θα λαμπυρίζουν τα νοήματα τους στο άχρωμο περιβάλλον του καιρού μας.
Εύχομαι φίλε Γιώργο, το βιβλίο σου να είναι καλοτάξιδο στον χώρο των φιλαναγνωστών.

Ζαγκανίκας Σίμος

Ομιλία κατά την παρουσίαση του τρίτου βιβλίου Ο κόκκινος σπάγκος του  Γ.Ν. ΣΙΩΜΟΥ στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Γρεβενών που διοργάνωσε η Δ.Κ.Βιβλιοθήκη Γρεβενών                

            Κυρίες και κύριοι καλησπέρα,

            Το καλοκαίρι συνάντησα τυχαία στα Γρεβενά τον Γιώργο και μου ανέφερε με χαρά ότι το Φθινόπωρο θα κυκλοφορήσει το τρίτο του βιβλίο, μια συλλογή 28 διηγημάτων, με τον τίτλο Ο κόκκινος σπάγκος. Μου ζήτησε μάλιστα να παρουσιάσω το βιβλίο στα Γρεβενά σε συνεργασία με την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της πόλης μας.

            Εγώ, παρόλο που είχα και έχω πολλές υποχρεώσεις οικογενειακές και κοινοτικές, δέχτηκα για τρεις κυρίως λόγους. Πριν λίγο καιρό είχα διαβάσει τυχαία στο διαδίκτυο το διήγημα του Λαθρομετανάστες και μου είχε αρέσει και θα ήθελα να διαβάσω και να ασχοληθώ και με τα άλλα διηγήματα της συλλογής. Μετά η γνώμη που είχα σχηματίσει για τον Γιώργο από τότε που τον γνώρισα στο χορευτικό τμήμα του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης ήταν πολύ θετική, γιατί είναι πολύ απλός, λαϊκός και αυθεντικός  και αυτό διαφαίνεται και στον λογοτεχνικό του λόγο, όπως θα δούμε και παρακάτω. Τέλος θα μου δινόταν η ευκαιρία να φρεσκάρω και πάλι τις φιλολογικές μου γνώσεις  και να ασχοληθώ έστω και για λίγο με την λογοτεχνία που ομορφαίνει την ζωή μας τη σκληρή λόγω των βιοτικών και των κοινωνικών μεριμνών. Είμαστε εδώ λοιπόν να υλοποιήσουμε την υπόσχεσή μας στον φίλο Γιώργο Σιώμο.

Κρίση για την πορεία του λογοτεχνικού έργου του συγγραφέα

            Ο Γιώργος Σιώμος  μετά τον Κορυδαλλό το 2013 και το παράπονο του Εμμανουήλ Παπά το 2015 κάνει ξανά την εμφάνισή του στο λογοτεχνικό στερέωμα, με συνέπεια ανά δύο χρόνια, με τον Κόκκινο σπάγκο,  μια συλλογή 28 διηγημάτων,  μικρών σε έκταση αλλά με άρτια δομή, με πλούσιο και μεστό περιεχόμενο και ποικιλία θεμάτων. Στον Κορυδαλλό προσπαθεί ο συγγραφέας, όπως ομολογεί και ο ίδιος, με πολύ επιτυχία κατά την γνώμη μου,  να αναστήσει μιαν εποχή (1950 – 1967) κι έναν τρόπο ζωής που χάθηκε για πάντα, και επικρατεί αποκλειστικά το αυτοβιογραφικό στοιχείο, καθώς αναφέρεται στα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια στη γενέτειρα του, το χωριό Λόχμη, αλλά και  την ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών, ενώ στο Παράπονο του Εμμανουήλ Παπά επανέρχεται, όπως διαπιστώνει στην κριτική του ο Δημήτρης Κουκουλάκης και « με σαφώς ωριμότερο ύφος και πιστός στην έντιμη γραμμή του, μας αφήνει πάλι να απολαύσουμε την πένα του μέσα από ιστορίες ανθρώπινες και ρεαλιστικές, δοσμένες με πολλαπλή δομή, ταχύτητα, παιχνίδια με το χρόνο, λυρισμό, καταιγισμό εικόνων που υπήρξαν, υπάρχουν και δεν υπάρχουν, ακόμα και ταξίδια στις λίμνες του ονείρου προς το τέλος του βιβλίου». Στον Κόκκινο σπάγκο ο συγγραφέας διατηρώντας το ίδιο λιτό και ανεπιτήδευτο ύφος και την ίδια απλή και καθημερινή γλώσσα, τον ελεγειακό, ειρωνικό , σαρκαστικό και δηκτικό πολλές φορές τόνο και τα ίδια τυραννικά υπαρξιακά ερωτήματα για την μοίρα του ανθρώπου, για την ζωή και το θάνατο, επεκτείνεται πάρα πέρα και καυτηριάζει και την ηθική και οικονομική κρίση της χώρας μας, καθώς και το έλλειμμα ανθρωπιάς στον πλανήτη Γη. Πιστεύω προσωπικά ότι αυτό το τελευταίο βιβλίο, που ελπίζω φίλε Γιώργο ότι δε θα είναι και το τελευταίο, είναι πλουσιότερο στην θεματική του, αρτιότερο  στη δομή και την ευρηματικότητα και ποιοτικότερο στη γλώσσα στο ύφος και στα εκφραστικά μέσα.

Ο τίτλος (ο κόκκινος σπάγκος) και οι τίτλοι των διηγημάτων

            Θα ήθελα όμως πριν αναφερθώ στην δομή και στο περιεχόμενο των διηγημάτων της συλλογής να σχολιάσω τον τίτλο, για τον οποίο θα ενδιέφερε να ακούσω μετά και την γνώμη του συγγραφέα.  Από το μπουάτ μιας γωνίας των γραφείων ξεκινούσε ένας κόκκινος σπάγκος, τρυπούσε τον τοίχο κατά μήκος, περνούσε κάτω από το μπαλκόνι, διέσχιζε εναέρια τον κεντρικό δρόμο, και κατέληγε απέναντι στο ξυλουργείο του Λευτέρη, ο οποίος ροκάνιζε μια πόρτα, ενώ ο βοηθός του κρατούσε στα χέρια του δυο σκουριασμένους μεντεσέδες. Αυτό το απόσπασμα επέλεξε ο συγγραφέας και το παραθέτει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου πράγμα που σημαίνει ότι ο κόκκινος σπάγκος είναι κάτι πολύ σημαντικό γι’ αυτόν. Προσωπικά πιστεύω ότι ο κόκκινος σπάγκος συμβολίζει το γερό εκείνο νήμα με το έντονο και φωτεινό χρώμα που συνδέει νοητά το παρόν με το παρελθόν, το υποσυνείδητο με την συνείδηση και συνειρμικά πολλές φορές φέρνει στο φως ξεχασμένες μνήμες, όπως έγινε και στο ομώνυμο διήγημα με τον βοηθό του Λευτέρη από τις Σέρρες που τον ξαναείδε στη Βέροια και δεν τον θυμόταν. Τον θυμήθηκε, αφού είδε ένα όνειρο και τον βοήθησε σε αυτό ο κόκκινος σπάγκος. Αυτή η τεχνική  της ανάκλησης βιωμάτων και η αναδρομή στο παρελθόν παρατηρείται συχνά και σε άλλα διηγήματα και φαίνεται ότι αρέσει πολύ στον συγγραφέα. Τέλος θέλω να τονίσω ότι πολύ επιτυχημένοι και αινιγματικοί είναι οι τίτλοι των διηγημάτων του Γιώργου Σιώμου και επιτείνουν την αγωνία και την περιέργεια του αναγνώστη να διαβάσει το διήγημα για να γνωρίσει την υπόθεση. Αλλά ενώ είχε προετοιμαστεί για άλλα πράγματα,  στο τέλος διαπιστώνει ότι ο συγγραφέας τον «ξεγέλασε» και δεν του αφηγήθηκε αυτά που περίμενε. ΄Ετσι ο αναγνώστης θέλει να διαβάσει και το επόμενο διήγημα για να δει ποια καινούργια έκπληξη κρύβεται.  Εγώ προσωπικά το ένιωσα αυτό διαβάζοντας το βιβλίο και πιστεύω και εσείς θα το νιώσετε, αν το διαβάσετε.

Ο αφηγηματικός χώρος και ο αφηγηματικός χρόνος

            Ενώ στις δύο πρώτες συλλογές ο αφηγηματικός χώρος στον οποίο κινείται ο συγγραφέας είναι τα μέρη στα οποία έζησε και μεγάλωσε ή άσκησε την επαγγελματική του δραστηριότητα (Λόχμη, Γρεβενά, Βέροια, Κοζάνη) , στον Κόκκινο σπάγκο εκτός από αυτόν επεκτείνεται  και σε άλλα μέρη της Ελλάδος και του κόσμου (Γάζα, Λαμπεντούζα, Ρεμπέτικα σε κηδεία) και σε φανταστικούς (Καφέ Φιοντόρ, Η θλίψη του Κερκ Ντάγκλας) αλλά και στο βασίλειο των νεκρών (Τα χρυσάνθεμα). Αυτό σημαίνει ότι συγγραφέας άρχισε να αναζητά  θέματα όχι μόνον από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα αλλά και όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης από τη Σουηδία μέχρι την Αυστραλία και από τη Γάζα μέχρι και την Λαμπεντούζα.

            Όσον αφορά τώρα τον αφηγηματικό χρόνο, όπως ήδη αναφέραμε πριν λίγο, ο συγγραφέας αρέσκεται στις αναχρονίες με την ανάκληση και την αναδρομή στο παρελθόν, αλλά σε ορισμένα διηγήματα η αφήγηση είναι ευθύγραμμη στον άξονα του χρόνου. Όλα τα διηγήματα σχεδόν έχουν μικρή χρονική διάρκεια πράγμα που σημαίνει ότι ο συγγραφέας προτιμάει να μένει μόνο στην ουσία, να επιταχύνει και να συντομεύει τον χρόνο του διηγήματος και να κάνει μόνο μερικές μικρές επιβραδύνσεις σε σημαντικά θέματα. Αυτό είναι και γνώρισμα του χαρακτήρα του συγγραφέα λιτός, μεστός και λακωνικός σαν τα δημοτικά τραγούδια.  

Οι αφηγηματικές τεχνικές

            Όπως ομολογεί και ο ίδιος ο συγγραφέας, του αρέσει πολύ να αφηγείται σε α’ πρόσωπο, γιατί ο αφηγητής συμμετέχει στη δράση, είναι δηλαδή δραματοποιημένος και ως αυτόπτης μάρτυρας, πρωταγωνιστής ή δευτεραγωνιστής  με εσωτερική εστίαση είναι πιο πειστικός και περιγράφει ή διηγείται με ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα. Αυτή την τεχνική εισήγαγε στην λογοτεχνία μας ο Γεώργιος Βιζυηνός και την ίδια τεχνική χρησιμοποίησε και ο Γιώργος Ιωάννου και οι περισσότεροι σύγχρονοι πεζογράφοι. Βέβαια σε αρκετά διηγήματα αυτής της συλλογής συναντάμε και τη τριτοπρόσωπη αφήγηση, με μηδενική εστίαση την οποία χρησιμοποιούσαν οι παραδοσιακοί πεζογράφοι (Παπαδιαμάντης, Καρκαβίτσας), γιατί προσδίδει περισσότερη αντικειμενικότητα, αφού  ο αφηγητής είναι παντογνώστης και δε συμμετέχει στη δράση. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω τη διάκριση ανάμεσα στον συγγραφέα και στον αφηγητή, γιατί οι περισσότεροι πιστεύουν ότι αφηγητής και συγγραφέας ταυτίζονται. Ο συγγραφέας είναι υπαρκτό, πραγματικό πρόσωπο που φαντάζεται, σχεδιάζει και γράφει το λογοτέχνημα. Ο αφηγητής όμως είναι πλαστό πρόσωπο, δημιούργημα του συγγραφέα, που το επέλεξε για εκφράσει μέσα από αυτό ιδέες και συναισθήματα και βιώματα τα οποία δεν είναι μόνο δικά του αποκλειστικά αλλά και πολλών άλλων. Γι’ αυτό και τα καλά λογοτεχνικά έργα αποκτούν καθολικότητα και διαχρονικότητα. (παράδειγμα Το τσάμικο).

            Ο Γιώργος Σιώμος πλάθει τις ιστορίες του με μεγάλη δεξιοτεχνία και μαεστρία συνδυάζοντας την αφήγηση, την περιγραφή και το διάλογο, με λυρισμό αλλά και με ρεαλισμό, με άρτια δομή, με ευρηματικότητα, με πολλές και πλούσιες εικόνες, με χιούμορ και ειρωνεία που πολλές φορές φτάνουν στα όρια του σαρκασμού και της δηκτικότητας.

Η γλώσσα και τα εκφραστικά μέσα

            Ο λόγος του είναι λιτός και απέριττος, δωρικός, πυκνός και μεστός και η γλώσσα η καθομιλούμενη, διανθισμένη και με λόγιους τύπους, ρέουσα όμως, εύληπτη και κατανοητή. Το ύφος του είναι απλό και ανεπιτήδευτο και αρέσκεται πολύ στον  μικροπερίοδο και παρατακτικό λόγο – χωρίς να λείπει όμως και μακροπερίοδος – υποτακτικός  λόγος – στις μικρές κύριες προτάσεις που περιέχουν μόνον την ουσία. Έτσι ο ρυθμός είναι γοργός, κινηματογραφικός και επιτείνει την αγωνία του αναγνώστη. Όλα αυτά τα γνωρίσματα τα συναντάμε  πολύ, τόσο στα δημοτικά τραγούδια παλιότερα, όσο και στο Γιώργο Ιωάννου και Αντώνη Σαμαράκη τελευταία.

            Τέλος, ο τόνος κατά κανόνα είναι ελεγειακός, θρηνητικός αλλά δε λείπει και σε πολλά διηγήματα και o ηρωικός – επικός ή ο λυρικός και σατιρικός τόνος, ενώ γίνεται φειδωλή χρήση των εκφραστικών μέσων κυρίως της μεταφοράς, της παρομοίωσης, της εικόνας και του ασύνδετου σχήματος.

Η θεματική

            Ο Γιώργος Σιώμος αντλεί τα θέματά του από τον περίγυρό του, την καθημερινότητα, την σύγχρονη ελληνική και παγκόσμια κοινωνία που μαστίζεται από την βαθιά οικονομική και ηθική κρίση και από την πολιτιστική μας παράδοση. Το υλικό με το οποίο χτίζει τα διηγήματά του είναι κατά βάση βιωματικό, αυτοβιογραφικό και λαογραφικό. Οι ήρωες του είναι κατά κανόνα απλοί καθημερινοί άνθρωποι, χτυπημένοι πολλές από την μοίρα οι οποίοι με αξιοπρέπεια και στωικότητα αντέχουν τα βάσανα. Η μοναξιά και η αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου, η ζωή και ο θάνατος, η απανθρωπιά, η ωμότητα και η αλλοτρίωση των σύγχρονων κοινωνιών είναι θέματα που απασχολούν τον συγγραφέα και τα αφηγείται με ρεαλισμό αλλά και με λυρισμό, γιατί πολλά διηγήματα  μοιάζουν με ελεγείες, με θρηνητικά τραγούδια και άλλα με διθυράμβους.

            Αν θέλαμε εντελώς συμβατικά να χωρίσουμε τα διηγήματα, μπορούμε με βάση το περιεχόμενο να τα κατατάξουμε  σε  τρεις κατηγορίες: τα λαογραφικά ή πολιτιστικά, τα αυτοβιογραφικά και τα κοινωνικά – πολιτικά – ανθρωπιστικά.

                                    Λαογραφικά – Πολιτιστικά (4)

1. ΤΣΑΜΙΚΟ: Αυτοβιογραφικό, πρωτοπρόσωπη αφήγηση, επικό ύφος, ηρωικό πνεύμα, ο συγγραφέας χορευτής (Σύλλογος Γρεβενιωτών Κοζάνης)… παραστατική και ζωντανή περιγραφή. Η σχέση του χορευτή με το χορό.
2. ΣΕΡΡΑ: ο γνωστός σε όλους μας πολεμικός ποντιακός χορός, απόγονος του αρχαίου πυρρίχιου, που προετοίμαζε τους πολεμιστές για τη μάχη. Πήρε το όνομά του από τον ποταμό Σέρα κοντά στην Τραπεζούντα… επικό ηρωικό πνεύμα… παραστατική και ζωντανή περιγραφή.
3. ΟΙ ΜΑΣΚΕΣ: αναφέρεται στο έθιμο των Μωμόγερων που με το χορό και τις μιμικές κινήσεις τους αποτρέπουν και εξορκίζουν το κακό … το σχόλιο για τους επισήμους που κάθονταν στην πρώτη θέση…παραστατική και ζωντανή περιγραφή.
4. ΣΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ: αναφέρεται με χιούμορ στο πέταγμα του σταυρού στα νερά του ποταμού κατά την γιορτή των Φώτων και στην κακιά στιγμή που η απροσεξία του ιερέα χτύπησε κάποιον θεατή «στον σταυρό» στο μέτωπο δηλαδή.

( ανάγνωση των διηγημάτων το τσάμικο,  Σέρρα, Μάσκες (απόσπασμα )

Αυτοβιογραφικά (5)

1. ΤΥΡΤΑΙΟΣ: Αυτοβιογραφικό, εφηβικό, ειρωνεία,  χιούμορ… η ιστορία ενός κουτσού συμμαθητή του που έφυγε νέος από τη ζωή…
2. ΤΟ ΑΡΝΙ: Αυτοβιογραφικό, ο Σάκιας, ο αδελφός της γυναίκας του, η σχέση του ανθρώπου με τα κατοικίδια …
3. Ο ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ:  μια παλιά οικογενειακή φωτογραφία που χρησίμευε ως σελιδοδείκτης στα βιβλία του Πλάτωνα γυρίζει τον αφηγητή πίσω στην εφηβική ηλικία στα 17 του χρόνια και σχολιάζει από το παρόν τα χρόνο πρόσωπα καθώς και την προσωπική του ζωή ως υπαλλήλου της ΔΕΗ στην Βέροια.
4. Η ΤΣΕΛΙΣΤΡΙΑ: δραματική, συγκινητική ιστορία της 29χρονης Ολυμπιάδος, η οποία χτυπημένη από βαριά ασθένεια αποφάσισε να μάθει τσέλο, να μην καταθέσει τα όπλα και να πεθάνει με αξιοπρέπεια.
5. Ο ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΣΠΑΓΚΟΣ:  από αυτό το διήγημα πήρε και τον τίτλο όλη η συλλογή. Ο κόκκινος σπάγκος είναι το γερό και φωτεινό νήμα της ζωής που δένει τον συγγραφέα με το παρελθόν, το υποσυνείδητο με τη συνείδηση και εξασσφαλίζει μια συνέχεια στο χτες με το σήμερα.

(ανάγνωση του διηγήματος  Η τσελίστρια)

Κοινωνικά – πολιτικά – ανθρωπιστικά (19)

1. Ο ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΣ: Αστικό, κοινωνικό, ειρωνικό, σατιρικό… Σάτιρα κατά των στενόμυαλων  καθηγητών και κατ’ επέκταση των δημοσίων υπαλλήλων των…
2. ΑΛΦΕΖ:  Κοινωνικό, ανθρωπιστικό… ένα κακοποιημένο προσφυγόπουλο από τη Σομαλία ο Αλφέζ ήρθε στην Ελλάδα με προορισμό τις πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά τελικά επιβιώνει στη χώρα μας χάρη στη μεγαλοψυχία της Μάιρα η οποία τον περιμάζεψε μετά από έναν άγριο ξυλοδαρμό στην οδό Ζήνωνος… (απόσπασμα σελ. 22 – 23)
3. Ο ΕΠΑΙΤΗΣ: Η αποξένωση των σύγχρονων ζευγαριών στην αρχή της τρίτης ηλικίας… « κοιμόταν στο διπλό κρεβάτι μόνος του εδώ και χρόνια…»
4. Ο ΤΥΧΕΡΟΣ: Ο τίτλος ειρωνικός, γιατί ο Στελλάκης ο ήρωας του διηγήματος ήταν πολύ άτυχος, τυφλός εκ γενετής, με πολλά βαριά περιστατικά στην υγεία του (εγκεφαλικό, καρδιακά προβλήματα) και όμως παλεύει με δύναμη και χιούμορ…
5. ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΣΕ ΚΗΔΕΙΑ: ιστορία από τον απόδημο ελληνισμό (Σουηδία), ο αγώνας του Έλληνα για επιβίωση με κάθε τρόπο ακόμη και παίζοντας ρεμπέτικα σε κηδεία κατά παραγγελία της Ινδής συζύγου του Έλληνα που αποδήμησε…
6. ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ:  ένα ζευγάρι αποφασίζει να πάει ένα ταξίδι αναψυχής στην μακρινή Αυστραλία, αλλά οικονομική κρίση και η χρεωκοπία της χώρας συμβάλλουν στην ματαίωσή του. Κριτική και αποδοκιμασία για την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας το 2012.
7. ΙΣΩΣ ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΜΟΥ:  κωμικοτραγική ιστορία ενός καλού μάστορα – σιδερά ο οποίος στα σαράντα του θα αποφασίσει να συναντήσει για σοβαρό σκοπό μία αλλοδαπή γυναίκα, αλλά οι αναστολές του θα έχουν ως αποτέλεσμα να την χάσει από τον ίδιο του αδελφό εξαιτίας της αργοπορίας του. Χιούμορ, ειρωνεία, συμπάθεια για τον ήρωα.
8. ΛΑΜΠΕΝΤΟΥΖΑ:  η δράση εκτυλίσσεται στο γνωστό ιταλικό νησί στο οποίο καταφεύγουν οι λαθρομετανάστες από την Αφρική με προορισμό την Ευρώπη. Το κουφάρι ενός μικρού προσφυγόπουλου ευαισθητοποίησε τον μουσουλμάνο καλλιτέχνη Αλ Αχροάμ και τον καθολικό πάστορα Ρομάριο να αγωνιστούν για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να «σώσουν το ανθρώπινο πρόσωπο» όπως ομολογεί χαρακτηριστικά ο συγγραφέας.
9. ΟΙ ΛΑΘΡΟΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ: μεταφορικός και συμβολικός ο τίτλος, γιατί οι λαθρομετανάστες είναι οι πελαργοί που χτίζουν το σπιτικό τους πάνω στους στύλους της ΔΕΗ και δημιουργούν πολλά προβλήματα στην ηλεκτροδότηση. Ο Πέτσικος, ένας εναερίτης, που στην αρχή ήταν σφοδρός πολέμιος των αρχοντικών πουλιών, στο τέλος θα χάσει τη ζωή του από ένα ατυχές γεγονός. Τραγικό, μήνυμα συναδέλφωσης ανθρώπων και ζώων αλλά και όλων των ανθρώπων του πλανήτη.
10. ΕΝΑΣ ΠΑΛΙΟΣ ΛΟΚΑΤΖΗΣ:  η τραγική ιστορία ενός φίλου του αφηγητή που έχασε σε ατύχημα τη γυναίκα και την κόρη του και η αξιοπρεπής αντιμετώπιση του δραματικού συμβάντος.
11. ΣΤΟ ΠΙΟ ΚΑΙΡΙΟ ΣΗΜΕΙΟ: η ιστορία ενός οικοδόμου του Χρυσόστομου που έζησε στην σκιά του μεγάλου του αδερφού που του στέρησε κάθε πρωτοβουλία και του είχε δημιουργήσει κάποια δειλία και αβουλία.
12. ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΑΛΟΓΟ:  η σχέση ανθρώπου – αλόγου και η άτεγκτη σχέση διοίκησης – υπαλλήλου. Συγκινητικό..
13. ΤΑ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΑ:  ο μονόλογος μιας ογδονταπεντάχρονης νεκρής λίγο πριν την εκφορά της για την απόλυτη δική της ηρεμία και την θλίψη των δικών της ή την αναλγησία ορισμένων παρευρισκόμενων.. τολμηρό και πρωτότυπο..
14. ΚΑΦΕ ΦΙΟΝΤΟΡ: φανταστική ιστορία εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα του Ντοστογέφσκι «Αδελφοί Καραμαζώφ», στην οποία ο Μίτια ήρωας του έργου, μετά την αποφυλάκισή του συναντά τον συγγραφέα στο καφέ Φιοντόρ και του επιτίθεται μάλλον, επειδή τον φυλάκισε. Τον Ντοστογέφσκι σώζει την τελευταία στιγμή ο σωματοφύλακάς του.
15. ΜΙΑ ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΗ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ’42 : αντιπολεμικό: η πείνα, ο τρόμος και η αγριότητα στην γερμανική κατοχή.
16. Ο ΞΕΝΟΣ ΠΟΝΟΣ: η απώλεια των δύο γονιών του Ευθύμη τον έχει οδηγήσει στα πρόθυρα της κατάρρευσης και ζητάει τη συμπαράσταση του φίλου του στον οποίο αφηγείται τη ζωή του πατέρα του, ενός μοναχικού στρατιωτικού που αγαπούσε πολύ τη μουσική και η τελευταία του επιθυμία ήταν να του βάλουν στην τσέπη την φυσαρμόνικά του.
17. ΓΑΖΑ: διαμαρτυρία για τις σφαγές στη λωρίδα της Γάζας μέσα από πέντε παράλληλες ιστορίες που διαδραματίζονται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και του κόσμου την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου και δείχνουν την αδιαφορία των ανθρώπων μακελειό και την απώλεια αθώων ψυχών.
18. ΙΣΜΗΝΗ: η μοίρα της γυναίκας. Η Ισμήνη που την εγκατέλειψε η μάνα της από τα δύο της χρόνια ζει με την γιαγιά της, μια γυναίκα καθόλου στοργική και πονετική παρά την προσπάθεια της κοπέλας να την μαλακώσει. Παρά τις πληγές της η Ισμήνη στα δεκαοχτώ της κυλάει το δικό της μωρό, καρπός του έρωτά της με έναν μηχανόβιο.
19. Η ΘΛΙΨΗ ΤΟΥ ΚΕΡΚ ΝΤΑΓΚΛΑΣ: από τα καλύτερα διηγήματα εμπνευσμένο από τα θρυλικά γουέστερν με πρωταγωνιστές τον Κέρκ Ντάγκλας και τον Μπάρτ Λάγκαστερ. Φανταστική ιστορία στην οποία διαφαίνεται η πικρία , η απογοήτευση και η θλίψη του ήρωα για την σκληρότητα και την αλλοτρίωση των ανθρώπων της εποχής του και την έλλειψη πραγματικής φιλίας. Σαφής υπαινιγμός για την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας το 2015.

(ανάγνωση αποσπασμάτων από τα διηγήματα Αλφέζ, Ταξίδι στην Αυστραλία,  Λαθρομετανάστες,  Λαμπεντούζα, ,  Η θλίψη του Κερκλ Ντάγκλας)

Κλείνοντας και ανακεφαλαιώνοντας θέλω να τονίσω ότι  ο Γιώργος Σιώμος επανέρχεται κάθε φορά στον λογοτεχνικό στίβο με ένα νέο βιβλίο που είναι καλύτερο από τα προηγούμενα, πιο ώριμο και πιο ποιοτικό από αισθητική άποψη. Διατηρεί όμως τον έντιμο, ευθύ, κοφτό και κοφτερό του λόγο, τη σύγχρονη ζωντανή και παραστατική αφηγηματική τεχνική και πλοκή και την ποικιλία των θεμάτων με τον αγώνα και την αγωνία των ηρώων του να διατηρήσουν το ανθρώπινο πρόσωπο. Τα διηγήματά του μας χαρίζουν αισθητική συγκίνηση και αισθητική απόλαυση και αποπνέουν μια χαρμολύπη. Γι’ πιστεύω ότι αξίζει να τα διαβάζουμε και να κοσμούν τις προθήκες της βιβλιοθήκης μας.

                                                                             Στέργιος Πουρνάρας

                                                                                    Φιλόλογος, Πρόεδρος Δ.Κ. Γρεβενών

          Τα διηγήματα ανέγνωσαν οι φιλόλογοι: Αθανασία Αντωνιάδου, Γιάννης Νικολαΐδης και Περιστέρα Ντόλα.

            Τα βιβλία του συγγραφέα διατίθενται στο βιβλιοπωλείο Ασυναγώνιστον του Δημ. Αναγνώστου στην τιμή των 10 e.