Εθνομάρτυρας Μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός
Μεταφορά των σωμάτων των δολοφονημένων Δεσπότου Αιμιλιανού , Διάκου και αγωγιάτη
Tον Μάρτιο του 1910, ο Πατριάρχης έστειλε στην Μητρόπολη Γρεβενών, που χήρευε γιατί είχε απομακρυνθεί ο Μητροπολίτης Αγαθάγγελος, τον νεαρό Επίσκοπο Πέτρας Αιμιλιανό Λαζαρίδη.
Η κατάσταση στην περιοχή Γρεβενών ήταν τόσο έκρυθμη, όσο και στο Μοναστήρι. Κι εδώ υπήρχε η δίωξη που είχαν εξαπολύσει οι Τούρκοι, το όργιο το εγκληματικό των Βουλγάρων και επιπλέον και η ρουμανική προπαγάνδα, που την ενεθάρρυναν οι Νεότουρκοι.
Ιστορικό φίλμ του 1911 απο τους αδερφούς Μανάκια
Όπως όλοι, έτσι και ο Μητροπολίτης Αιμιλιανός στην αρχή είχε πιστέψει στις εξαγγελίες των Νεοτούρκων. Για να δει πολύ γρήγορα την αλήθεια. Όσο ο καιρός περνούσε, οι Νεότουρκοι άρχισαν να δολοφονούν τους Μακεδονομάχους και να καταδιώκουν τους κληρικούς.
Ο Μητροπολίτης Αιμιλιανός, νέος, γενναίος, αποφασισμένος για κάθε θυσία, ύψωσε το ανάστημα. Με τακτικές Εκθέσεις προς το Πατριαρχείο και την Ελληνική Κυβέρνηση, έκανε γνωστή την κατάσταση που επικρατούσε και τα μαρτύρια των Ελλήνων. Επισκεπτόταν τα χωριά για να εμψυχώσει τους ιερείς και τους δασκάλους, να τονώσει το ηθικό των κατοίκων.
Η θαρραλέα στάση του διαρκώς αύξανε το μίσος των εχθρών. Το μόνο που επεδίωκαν ήταν να τον εξοντώσουν, να τον βγάλουν από τη μέση. Ιδίως ο Μπεκήρ αφέντης, ο ισχυρός Τούρκος, μένεα έπνεε εναντίον του.
Όμως τίποτε δεν δείλιαζε τον ατρόμητο Μητροπολίτη. Συνεχίζοντας το παράδειγμα των προκατόχων του, εξακολουθούσε το έργο του. Είχε γίνει ο καλός ποιμένας που όλοι λάτρευαν.
Την μοιραία 1η Οκτωβρίου 1911, μετά από περιοδεία, πήγε στο χωριό Σνίχοβο (Αιμιλιανό) να λειτουργήσει, να έρθει σε επικοινωνία με τους πιστούς. Το απόγευμα αποφάσισε να επιστρέψει στα Γρεβενά. Οι χωρικοί τον παρακαλούσαν να αναβάλει την αναχώρηση, γιατί είχαν πληροφορηθεί ότι Νεότουρκοι και Ρουμανίζοντες καιροφυλακτούσαν στα γύρω μέρη με κακές προθέσεις. Μα ο Μητροπολίτης δεν ήθελε να υποχωρήσει. Δεν δείλιαζε εκείνος. Το καθήκον μόνο λογάριαζε. Ξεκίνησε. Στον δρόμο, σε μια χαράδρα, οι εχθροί περίμεναν. Ανεπεράσπιστος καθώς ήταν, τον συνέλαβαν, μαζί με τον διάκονο που τον συνόδευε, τον Δημήτρη Αναγνώστου και τον αγωγιάτη τους. Αφού τους βασάνισαν, τους κατακρεούργησαν κατά τον πιο φρικτό, απάνθρωπο τρόπο.
Μόνο την 6η Οκτωβρίου, ψάχνοντας, βρήκαν τα πτώματα στην οικτρή εκείνη κατάσταση. Τους μετέφεραν στα Γρεβενά, όπου η κηδεία τους έγινε σε κατανυκτική ατμόσφαιρα θρήνου και πένθους, την 11η Οκτωβρίου.
Εκεί, στην Μητρόπολη, αναπαύεται ο Αγωνιστής του Χριστού και του Έθνους, ο οποίος έβαψε με το αίμα του την Μακεδονική γη, που υπερασπίστηκε με όλη την ψυχή του. Ήρωας της Μεγάλης Ιδέας, Εθνομάρτυρας.
Ο Μητροπολίτης Αιμιλιανός ήταν το τελευταίο θύμα της θηριωδίας των εχθρών του Γένους. Τον ηρωικό του θάνατο θρήνησε όλος ο Ελληνισμός.
Στα Γρεβενά, στήθηκε η προτομή του στην κεντρική Πλατεία.
Και τα δύο τελευταία χωριά που επισκέφθηκε, πήραν το όνομά του τιμητικά. Το ένα «Δεσπότης», το άλλο «Αιμιλιανός», ενώ το 1990 ο διάδοχός του Μητροπολίτης Γρεβενών Σέργιος έστησε τον ανδριάντα του στον αύλειο χώρο του Μητροπολιτικού Οίκου, δίπλα στον ανδριάντα του αγίου Κοσμά του Αιτωλού.
Κι ύστερα, μετά τόσων χρόνων αγώνα, τόσες θυσίες, τόσα μαρτύρια, τόσους ηρωισμούς, τόσο αίμα, τόσους νεκρούς, ευδόκησε ο Θεός και χάρισε στην Ελληνική Μακεδονία την ελευθερία, με τους ένδοξους Πολέμους του 1912-13.
Μεταφορά των σωμάτων των δολοφονημένων Δεσπότου Αιμιλιανού , Διάκου και αγωγιάτη
Η “Εξόδιος Ακολουθία του Εθνομάρτυρα Αιμιλιανού”
Στον Μακεδονικό Αγώνα, τον μοναδικό αυτό Αγώνα, που διεξήχθη εθελοντικά, για το ύψιστο αγαθό της ελευθερίας, η Εκκλησία είχε από την αρχή τον πρώτο λόγο. Η Εκκλησία στάθηκε ο ακρογωνιαίος λίθος που στήριξε το οικοδόμημα, που χάρισε θάρρος, ελπίδα, δύναμη, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι ευνοϊκό, όπως το πόθησε ο Ελληνισμός.
Η Εκκλησία θυσιάστηκε. Από τον Πατριάρχη, τους Αρχιερείς, τον Κλήρο, τους Μοναχούς, η Εκκλησία έδωσε το μεγάλο παράδειγμα της αυταπάρνησης και της ανδρείας. Στους ιερείς που θυσιάστηκαν αξίζει, όσο και στους αγωνιστές, η δόξα.
Θα τελειώσουμε το ευλαβικό αυτό αφιέρωμά μας, με τα λόγια του Παύλου Μελά: «Πάντοτε κατά τους αγώνας του Έθνους μας προΐστατο η Εκκλησία. Έτσι, τώρα προ πάντων, στην Μακεδονία, ότε κατ’ Αυτής κυρίως στρέφονται αι επιθέσεις των εχθρών, η Εκκλησία και πάλιν θα προστατεύση τον Αγώνα».