Είναι σημαντική η συμβολή της Δεσκάτης και των χωριών της στον αντιστασιακό κι εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα 1941-1944 μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ κ.ο.κ. Από 23/12/1942, όταν εμφανίστηκε τμήμα του ΕΛΑΣ Ολύμπου στους κατοίκους, η πόλη απαλλάχτηκε από τους φασίστες ιταλούς καταχτητές και δόθηκε σύσσωμη και ολόψυχα στην αντίσταση. Διαλεχτά παιδιά πλαισίωσαν τις τάξεις του λαογέννητου στρατού. Έχουν καταγραφεί περισσότεροι από 150 Δεσκατιώτες, μαζί τους και τρεις κοπέλλες, εθελοντές αντάρτες στον τακτικό μόνιμο ΕΛΑΣ, για τα άλλα χωριά δε γνωρίζουμε αναλυτικά στοιχεία. Διπλάσιοι σίγουρα στον εφεδρικό ΕΛΑΣ. Κατέθεσε και τον ανάλογο φόρο αίματος!

-Βελλής Ιωάννης του Γεωργίου και Μαρίας Παπακωνσταντίνου(Παρασκευή 1916).

 

Από έντεκα(11) αδέλφια επέζησαν, Νίκος(1926-), Ελένη-Βασιλείου Μαγκούφη και Όλγα-Δημητρίου Πολίτη.

Σύζυγός του η Αθανασία Βελλή των Νικολάου-Φωτεινής(1919-), μετέπειτα σύζυγος Αλεξάνδρου Βελλή. Παιδιά τους, Γεώργιος(1940-) και Νίκος(1942-).

Στον ΕΛΑΣ, στο 5ο ΣΠ, ήταν στην Ήπειρο στις συγκρούσεις με Ζέρβα. Σκοτώθηκε από ατύχημα με βλήμα όλμου στην περιοχή Λαμίας σε συγκρούσεις με εγγλέζους, κατά την υποχώρηση του Γενάρη, μετά τη Μάχη Δεκέμβρη 1944.

-Γκαλογιάννης Ιωάννης/Νούλης του Δημητρίου και Χρυσούλας(1917).

 

Αδέλφια του, Γεώργιος(1912-1974), Βασιλική-Λιζέκα Θεόδωρου και Ελένη. Με τη β’ σύζυγο του πατέρα του Ελένη Αναστασίου, τον Κωνσταντίνο( Σέρρες) και Αναστασία-Γκουνέλα.

Με το 27ο ΣΠ Κοζάνης έλαβε μέρος στον ιταλοελληνικό πόλεμο.  

Υπηρετούσε στον εφεδρικό και από το Μάρτη 1944-στο Δασοχώρι- στον τακτικό ΕΛΑΣ, στο 3ο Τάγμα του Ψαλτόπουλου, του 50ου ΣΠ της Χ Μεραρχίας. Υπηρετούσε μαζί με Κώστα Πολίτη (1920-2015). Σκοτώθηκε καλοκαίρι 1944 στην Πιερία(Πραιτώρι;). Κατά το συναγωνιστή του Ν. Σ, στη μάχη με Γερμανούς-ΠΑΟ στα Ρυάκια Πιερίων 19/5/1944.

-Ζδράγκας Σωκράτης του Κωνσταντίνου και Σταματίας (1924).                          

Αδέλφια, Αναστασία-Γκουγκουγιάννη Αθανασίου, Μαρία-Κουζούμη Γεωργίου, Γεώργιος, Ιωάννης, Χρήστος(1928-).

ΕΠΟΝίτης, κατατάχτηκε 3/9/1943 στο 50ο Σ.Π της Χ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Σε αιφνιδιαστική επιχείρηση Γερμανών και γερμανοτσολιάδων συνεργατών χτυπήθηκε στο Καταφύγι 18 του Γενάρη 1944 και έσβησε στο αντάρτικο νοσοκομείο του Κηπουριού Γρεβενών μετά δυο μέρες. Στο θάνατό του κάνει αναφορά σ’ ένα σκίτσο-διήγημα με τίτλο Ξύλινα Ντουφέκια στο έργο ”Φλόγες από την Αντιστασιακή Εποποιία”- Αθήνα 1965, ο Δημήτριος Ν. Δημητριάδης, ο γνωστός-στους Δεσκατιώτες-Θέμης του Δικαστικού της Χ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο Μαυρέλι.

 

-Κουπατσιάρης Δημήτριος των Αθανασίου και Χρυσούλας Χρ.Τσικνογιάννη(1896-1985).

 

Γεννήθηκε το 1922 στο Δασοχώρι, γόνος των Τριαντάφυλλου Ι. Θεοδωράκη και Χάϊδως Γκάσιου από Μαυρέλι. Αδέλφια του, ο Ιωάννης(1908-1977), η Βασιλική(1912)-Πέτρου Στεργίου στο Μαυρέλι, Κώστας (1914-1994) αιχμάλωτος σε γερμανικά στρατόπεδα και Μαρία(1916)-Μαλλιώρα Χρήστου. Είχαν το προσωνύμιο Ντακάδες. Μετά το θάνατο της μητέρας, τον υιοθέτησε ο Αθανάσιος Κουπατσιάρης των Ιωάννου- Ελένης(1894-18/9/60) από τον Άγιο Γεώργιο Δεσκάτης. Αδελφές του, από τους θετούς γονείς, η Ελένη(1934-26/6/1998)- Γ.Δ.Μπικέρη και Θεολογία που πέθανε μικρή.

Παντρεύτηκε 25/10/1942 την Αλεξάνδρα Χρ. Πίπιλα(1/8/1920-28/10/2007), μετέπειτα σύζυγο Χρυσούλα Στάμου Γκαγκτζή.

Στις 30/8/1943, μετά το πανηγύρι του Προδρόμου στο Καλύβι, κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ. Υπηρετούσε στον 1^ο λόχο του 3^ου τάγματος του 5^ου Σ.Π. Σκοτώθηκε 11/9/1943 στη μάχη της Φαρκαδόνας, στα Βρυκολάκια-Ζάρκο, στις συγκρούσεις με τους Γερμανούς. Τη φοβερή είδηση μετέφερε στους οικείους ο Ανδρέας Καψόπουλος, που διαβιβάστηκε από Βερδικούσια.

               1.Μαρτυρία Αλεξάνδρας Χρ.Πίπιλα/Γκαγκτζή Τρίτη 9/8/2005.

               2. Μαρτυρία Δημητρίου Ηλία Βάσσου 13/9/2005.

-Σωτήρης Δημήτριος του Γεωργίου και Σταματίας Κ. Καραούλη(1922).

Αδέλφια του, Μαρία-Τσιγάρα Γεωργίου, Αντιγόνη-Σερέτη Ιωάννου, Ιωάννης, Κωνσταντίνος(1938-) και Ηρακλής(1938-).

ΕΠΟΝίτης. Το Φλεβάρη 1944 αναφέρεται στον εφεδρικό- στην Παλιογκορτσιά- και από τον Απρίλη στον τακτικό ΕΛΑΣ, στα τμήματα του 50^ου ΣΠ της Χ Μεραρχίας. Σκοτώθηκε στα Πιέρρια.

 

-Ζωγράφος Κωνσταντίνος, από Βράιλα Δωρίδας. Ενωμοτάρχης στην Υποδιοίκηση Χωροφυλακής Δεσκάτης από 1941. Συνδεμένος με τις οργανώσεις ΚΚΕ και ΕΑΜ, ήταν βασικός πρωταγωνιστής της προσχώρησης των περισσότερων ανδρών του τμήματος στον ΕΛΑΣ 22-23 Δεκέμβρη 1942. Υπαρχηγός της Ομάδας Γιωργάκης Ολύμπιος του Σωτήρη Σωτηρίου, του Υπαρχηγείου Ολύμπου, σκοτώθηκε στις συγκρούσεις με τους Γερμανούς στην περιοχή Πέτρας-Σκοτίνας(Μόρνας) Πιερρίας 22/23-2-1943. Στον τάφο του γράφηκε αναθηματικό επίγραμμα, διέσωσε ο Λάζαρος Αρσενίου-Η Θεσσαλία στην Αντίσταση,1977, τόμος Α’, σελ.238.

-Ζίγρας Κωνσταντίνος του Κωνσταντίνου ,1916.

Από Δήμητρα/Αράπι. Ορφάνεψε πολύ μικρός. Ανατράφηκε και έζησε με την οικογένεια του αδελφού της μάνας του. Ο Στέργιος Ζίγρας των Δημητρίου-Ιωάννας(1888-2/1944) με τη σύζυγό του Αναστασία Δ.Μπαράκα(1889-10/12/1979) απέκτησαν οχτώ παιδιά , επέζησαν οι κόρες, η Ανθούλα(4/9/1935-)-Παναγιώτη Γ.Παναγιωτόπουλο, η Ευτυχία-Ανδρέα Μπούζμπα και η Σταματία(21/4/1930-)-Δημ. Αθ. Οικονόμου(Κυδωνιές 12-12-1924).

Από τους πρώτους, μαζί με Σπύρο Γ.Μωυσιάδη(1925-1981) και Στάθη Βασιλειάδη, εθελοντές αντάρτες στον ΕΛΑΣ τους τελευταίους μήνες του 1942. Πήρε μέρος στις μάχες Σχινόβου και Οξύνειας ,το Φλεβάρη 1943. Στην Ομάδα του Κεραυνού του συγκροτήματος των Χασίων του ΕΛΑΣ, με το ψευδώνυμο Παπάς. Σκοτώθηκε στη Μόρφη Βοϊου Κοζάνης το Μάη 1943.

-Ζιανός Σπύρος του Ηλία και Μαρίας Στάμου.

Παλιουριά 1919. Μια αδελφή του χάθηκε σε μικρή ηλικία. Η άλλη, Φωτεινή(1912-7/9/1983),σύζυγος του Χαρισιάδη Γρηγορίου του Χαρισίου και Μάρθας(1902-4/12/1989) στην Τρικοκκιά.

Παντρεύτηκε το 1938 την Αθηνά Πλύτα του Δημητρίου και Βάιας Ζιώγα(1918-1958), που δευτεροπαντρεύτηκε το Μπότα Ιωάννη του Χρήστου στην Κατάκαλη. Επέζησε η δεύτερη κόρη τους, η Βαρβάρα(14/3/1942-)-Βασ.Γ.Κόντου(17/3/1933-).

Το Σεπτέμβρη 1943 κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ. Ο 1ος λόχος-με διοικητή τον Ιορδάνη Υφαντίδη/Δρυμό και καπετάνιο το Βαγγέλη Ντόκο-του 53ου Συντάγματος ( των Διονύση Καράτζιου/Μελά και Ηλία Λιάκου) είχε αναλάβει τη φρουρά της Κομματικής Συνδιάσκεψης Δ. Μακεδονίας του ΚΚΕ στα Λιβερά Κοζάνης. Χτυπήθηκαν από μεγάλες δυνάμεις Γερμανών-ΠΑΟτζήδων μετά από προδοσία. Έχασε τη ζωή με άλλους οχτώ(8) ΕΛΑΣίτες και είκοσι οχτώ(28) κομματικά στελέχη. Τραυματίστηκαν τριάντα δυο(32) αγωνιστές. Ήταν χιονισμένη Πέμπτη, 3/2/1944.

1.Κώστα Αδάμου, από Φιλιππαίους Γρεβενών.

α.Εθνική Αντίσταση της ΠΕΑΕΑ,τεύχος 97,Οκτώβρης-Δεκέμβρης 1997, σελ.61-62.

β.Εφημερίδα, Η Φωνή της Εθνικής Αντίστασης. Γρεβενά, Σεπτέμβρης 2007.

2.Γιώργου Νταγκούλη. Ε Α της ΠΕΑΕΑ, τεύχος 47,Σεπτέμβρης 1985, σελ.62-63.

Από Παναγιά/Τουρνίκι

-Γκατζιούρας Κωνσταντίνος του Γεωργίου (του Νικολάου ,1902-) και της Αναστασίας (Ν.Σταβάρα, 1905-1941;).

Γεννήθηκε το 1921. Αδέλφια του, ο Αντώνιος (1923-), ο Ιωάννης (1925-16/7/47;), ο Αθανάσιος.

Παντρεμένος με τη Χαρίκλεια Γ. Τόττα από Μέγαρο, απέκτησαν τον Κώστα(11/1944)

Κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ 1943. Σκοτώθηκε από ναζιστικό βόλι 10-14/6/1944 στα υψώματα Κουτρούλια Εβρούπολης Ποντινής.

Η γυναίκα του ξαναπαντρεύτηκε στο Δίπορο, το Στέργιο Μπέλτσιο.

-Δήμζας Πάσχος του Αντωνίου και της Στυλιανής.

Γεννήθηκε το 1906. Η σύζυγός του από Σαρακίνα και απέκτησαν τη Σουλτάνα(1938-). Πολεμιστής του ιταλοελληνικού πολέμου 1940-1941. Αντάρτης του ΕΛΑΣ, σκοτώθηκε στο Βαθύλακο, σε συγκρούσεις με τους γερμανοντυμένους της ΠΑΟ του Μιχάλαγα, 1944.

-Μηνάνης Λάμπρος του Δημητρίου και της Δέσποινας.

Γεννημένος 1921. Αδελφή του η Μαρία(1910-1987)-συζ.Ευαγγέλου Σταβάρα. Ετεροθαλής αδελφός, ο Γεώργιος Ι. Τσίτσαρης.

Σκοτώθηκε στη Βάλια Κάλντα, στις συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τους Γερμανούς τον Ιούλη 1944.

 

 

31/03/2021

Επιμέλεια-παρουσίαση

Δημήτριος Ευθ. Γαλάνης