Σχεδιάζοντας το μέλλον σεβόμενοι το παρελθόν
Του δασκάλου Ηλία Γάγαλη υποψήφιου Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Γρεβενών
με την παράταξη «Μαζί συνεχίζουμε» του Δημοσθένη Κουπτσίδη
Παίρνοντας αφορμή από δυο δημοσιεύματα στην έγκριτη εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» στις 9/11/2022 και στις 16/11/2022 σχετικά με τα νέα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα ,αλλά και τα παλαιότερα που έχουν βρεθεί στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου Γρεβενών ,πολλές σκέψεις πέρασαν από το μυαλό μου.
Βρισκόμαστε στο έτος 2023 και στο 8ο μήνα του. Η Π.Ε. Γρεβενών ακόμα δεν διαθέτει αρχαιολογικό μουσείο. Μεγάλη η ευθύνη όσων έχουν περάσει από θέσεις ευθύνης καθώς και όσων θήτευσαν ως υφυπουργοί από το την περιφέρειά μας και όλων των διατελεσάντων βουλευτών μας.
Εφορεία αρχαιοτήτων αποκτήσαμε τελευταίοι!! το 2014 στην Ελλάδα και παραλίγο να τη συγχωνεύσουν και πάλι κάποιοι με την ΕΦΑ Κοζάνης για να μη ξεχνιόμαστε το 2018.Ας δούμε πως άλλες περιφερειακές ενότητες λειτουργούν χωρίς διαχωριστικές γραμμές και προοδεύουν.Ας δούμε τα αρχαιολογικά μουσεία και τις αρχαιολογικές συλλογές που διαθέτει η τουριστική Κρήτη.Η Π.Ε.Ηρακλείου έχει ένα υπέροχο κεντρικό αρχαιολογικό μουσείο στο Ηράκλειο, αλλά ταυτόχρονα διαθέτει δυο αρχαιολογικές συλλογές στις Αρχάνες και το Μαλεβίζι.Στη διπλανή Περιφερειακή ενότητα των Χανίων εκτός από το αρχαιολογικό μουσείο Χανίων στην πόλη των Χανίων υπάρχουν τα αρχαιολογικά μουσεία Κισάμου και δυο Ιστορικές-Λαογραφικές συλλογές στο Γαβαλοχώρι και στο Θέρισσο. Στην Π.Ε.Ρεθύμνης υπάρχει στην πρωτεύουσα της ενότητας στο Ρέθυμνο το αρχαιολογικό μουσείο Ρεθύμνου.Στην Π.Ε. Λασιθίου εκτός από το κεντρικό Αρχαιολογικό Μουσείο στον Άγιο Νικόλαο ,υπάρχει αρχαιολογικό μουσείο στη Σητεία και δυο αρχαιολογικές συλλογές στην Ιεράπετρα και στη Νεάπολη.
Ας δούμε τι γίνεται στη γειτονική Π.Ε Καστοριάς η οποία διαθέτει 9 μουσεία. Το αρχαιολογικό βρίσκεται στο Άργος Ορεστικό και το Βυζαντινών αρχαιοτήτων στην πόλη της Καστοριάς.
Στην Π.Ε. Φλώρινας υπάρχει αρχαιολογικό μουσείο στην πόλη της Φλώρινας και άλλα 19 μουσεία ή λαογραφικές συλλογές.
Επομένως σε όλες σχεδόν τις περιφερειακές ενότητες της χώρας μας συνυπάρχουν αρχαιολογικά μουσεία και αρχαιολογικές συλλογές στην ίδια περιφερειακή ενότητα.
Από το 2011 που δημιουργήθηκε ο ενοποιημένος δήμος Γρεβενών (ο μεγαλύτερος σε έκταση Δήμος στην Ελλάδα!1.859 τετρ. χλμ.) δημιουργήθηκε ένα διχαστικό κλίμα για το μέρος που θα πρέπει να γίνει το αρχαιολογικό Μουσείο στα Γρεβενά.Μουσεία κατά κανόνα γίνονται σε αρχαιολογικούς χώρους. Μουσείο υπάρχει στη Βεργίνα,στο Δίο, στην Πέλλα,στην Αμφίπολη και στην Αιανή Κοζάνης.Μουσείο έχει η Μηλιά Γρεβενών, γιατί εκεί βρέθηκαν στην άμμο από το Θανάση Δεληβό τα πρώτα κόκκαλα προϊστορικών ζώων, που οδήγησαν στις ανασκαφές από την κ. Τσουκαλά και την ανακάλυψη των μεγαλύτερων χαυλιοδόντων στον κόσμο.
Κάποιοι αφελώς σκέφτονταν και σκέφτονται να πάρουν τα ευρήματα και να τα πάνε στα Γρεβενά. Θα μεταφέρουν μήπως και τον χώρο εύρεσής τους;
Με θλίψη και αγανάκτηση ακούσαμε στις αρχικές του εξαγγελίες από υποψήφιο Δήμαρχο Γρεβενών την απαράδεκτη πρόταση για μεταφορά του Παλαιοντολογικού μουσείου Μηλιάς Γρεβενών στην πόλη των Γρεβενών σε περίπτωση που εκλεγεί . Αντί να σκεφτούμε βαθιά τι πρέπει να κάνουμε για να συγκρατήσουμε ή να αυξήσουμε τον λιγοστό κόσμο που έχει απομείνει στα χωριά μας προτείνουν έμμεσα να τα απαξιώσουμε και να τα εξαφανίσουμε.
Αλλά δόξα το Θεό,τα αρχαιολογικά ευρήματα που υπάρχουν και θα υπάρξουν στο μέλλον θα είναι τόσα όσα δε θα έχουμε κανένα απολύτως πρόβλημα να τα εκθέσουμε σε δυο ή και σε τρία διαφορετικά μουσεία ή αρχαιολογικές συλλογές στην περιοχή μας.
Το 2019 ιδρύθηκε στα Γρεβενά ο σύλλογος αρχαιόφιλων Γρεβενών ο «Δέρδας».Σκοπός του συλλόγου είναι να υποβοηθήσει το ρόλο της ΕΦΑ Γρεβενών σε κάθε περίσταση.Ο Σύλλογός μας είναι υπέρ της ίδρυσης αρχαιολογικού μουσείου στην πρωτεύουσα πόλη των Γρεβενών ,αλλά ταυτόχρονα εάν οι περιστάσεις αλλάξουν και βρεθούν περισσότερες αρχαιότητες, θα θέλαμε να γίνει κι ένα αρχαιολογικό μουσείο στον Άγιο Γεώργιο όπου αρχίζει η αρχαιολογική σκαπάνη να αποκαλύπτει σημαντικότατους αρχαιολογικούς χώρους.
Σε λίγες μέρες ξεκινά και πάλι στον Άγιο Γεώργιο ,νέα ανασκαφική προσπάθεια από την ΕΦΑ Γρεβενών σε συνεργασία με το Institut Catala d’ Arqueologia Classica ,το Καταλανικό πανεπιστήμιο της Ταραγγόνα και άλλα ελληνικά με ευοίωνες προοπτικές για το αρχαιολογικό μέλλον των Γρεβενών και της ευρύτερης περιοχής στα πλαίσια του Αρχαιολογικού προγράμματος Γρεβενών.
Προγραμματική σύμβαση υποράφηκε πρόσφατα από τον Περιφερειάρχη κ. Γιώργο Κασαπίδη στις 4-7-2023, μετά από ομόφωνη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας τον Απρίλιο του ίδιου έτους, για ανασκαφική έρευνα, αποτύπωση, τεκμηρίωση και ανάδειξη αρχαιοτήτων στη θέση «Άγιος Νικόλαος» Τ.Κ. Αγίου Γεωργίου, Δήμου Γρεβενών, Π.Ε Γρεβενών 120.000 €.Αναμένουμε σύντομα και την τελική υπογραφή της κ. υπουργού Πολιτισμού για να ολοκληρωθεί η σπουδαία αυτή προγραμματική σύμβαση μεταξύ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας από τη μια μεριά και του υπουργείου Πολιτισμού δια της ΕΦΑ Γρεβενών από την άλλη,που ανοίγει νέες προοπτικές για την περιοχή μας.
Οι δυστυχώς λιγοστοί επισκέπτες της Π.Ε. Γρεβενών θα ήθελαν να ανακαλύψουν σε μια από τις διαδρομές που έχουν γίνει, σε συνεργασία με την ΕΦΑ Γρεβενών ,όλα αυτά τα ευρήματα που βγαίνουν στο φως μέσα από τη γη.
Εξάλλου η σημερινή υπουργός πολιτισμού κ. Μενδώνη στις 14-10-2014, όταν ήταν Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού ,δήλωνε όταν ανακαλύφθηκαν τα σπουδαία ευρήματα στην Αμφίπολη:«Τα ευρήματα από τις ανασκαφές που γίνονται εδώ (στην Αμφίπολη) θα μείνουν εδώ. Ουδέποτε ετέθη θέμα μετακίνησης ευρήματος, οπουδήποτε αλλού, όχι μόνο στην Αμφίπολη, αλλά από οποιοδήποτε σημείο της χώρας. Η πολιτική του Υπουργείου είναι, όπου είναι δυνατόν να επιστέφονται ευρήματα –ακόμα και από παλαιότερες ανασκαφές- στον τόπο που έχουν βρεθεί. Δεν υπάρχει ανασκαφικό εύρημα, που να απομακρύνεται από τον τόπο του».
Αλήθεια τι έχουμε να δείξουμε στους επισκέπτες μας εκτός από τα νοστιμότατα μανιτάρια που διαθέτουμε;
Που είναι τα μουσεία που διαθέτει η Π.Ε.Γρεβενών για έναν επισκέπτη της περιοχής μας στις διαδρομές που έχουν χαραχτεί;
Πότε θα βάλουμε στα ηλεκτρονικά μας μέσα Δήμου και Αντιπεριφέρειας τις νέες πληροφορίες για τα νέα αρχαιολογικά δεδομένα τα οποία έχουν προκύψει;
Αλλά τι θα περίμενε κανείς όταν εδώ και χρόνια το άγαλμα του Γεωργίου Μπούσιου βουλευτή του Οθωμανικού κοινοβουλίου το 1908, αλλά και του ελληνικού κράτους στη συνέχεια μετά την απελευθέρωση, που παραλίγο να γινόταν πρωθυπουργός της Ελλάδος το 1922 παραμένει κλεισμένο μέσα στην αυλή του Δικαστικού Μεγάρου, με κάδους σκουπιδιών και παλετών μπροστά του.
Τόση απαξίωση στη ιστορία του τόπου μας!
Κάποιοι φρόντισαν εδώ και πολύ καιρό αντί να ενώσουν να διχάσουν με τη στάση τους τον κόσμο του Δήμου που δεν έχει να επιδείξει κάτι στους επισκέπτες της περιοχής μας.
Το 2011 ήμασταν στην Π.Ε. Γρεβενών 31.757 κάτοικοι και το 2021,δέκα χρόνια αργότερα,μόλις 26.645 κάτοικοι.Σε δέκα χρόνια ίσως ήμαστε 21.000 άνθρωποι και να συζητάμε αν θα πρέπει να υπάρχει Π.Ε. Γρεβενών σε ξεχωριστή μορφή. Η Π.Ε. Γρεβενών παρουσίασε μείωση πληθυσμού -16,1 % (η μεγαλύτερη μείωση πανελλαδικά !),ο δε Δήμος Γρεβενών-17,24% !!
Τη θλιβερή κατάσταση της πληθυσμιακής συρίκνωσης αποτυπώνει η παράθεση και σύγκριση του πληθυσμού της περιοχής Ηρακλεωτών Γρεβενών που ακολουθεί:
| ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΗΡΑΚΛΕΩΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 1905-1961 | ||||||||||||
| Α/Α | ΝΕΟ ΟΝΟΜΑ | ΠΑΛΑΙΟ ΟΝΟΜΑ | 1905 | 1913 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | |||
| 1 | Άγιος Γεώργιος | Τσούρχλι Β+ Κοντσκιώτη | 910 | 1172 | 919 132 | 785 | 900 | 863 | 828 | |||
| 2 | Κιβωτός | Κρίφτσι Β | 380 | 970 | 897 | 992 | 782 | 816 | ||||
| 3 | Αηδόνια | Στηζιάχι ΒΔ | 300 | 508 | 350 | 390 | 473 | 266 | 248 | |||
| 4 | Δασάκι | Παλιοκόπρα | 60 | 37 | 40 | 59 | 48 | 48 | ||||
| 5 | Κληματάκι | Δοβρούνιστα Β | 270 | 602 | 414 | 333 | 410 | 308 | 283 | |||
| 6 | Κριθαράκια | Κριθαράκια ΒΔ | 45 | 19 | 19 | 24 | 38 | 49 | ||||
| 7 | Κοκκινιά | Σούμπινον ΒΑ | 260 | 518 | 459 | 573 | 551 | 517 | 409 | |||
| 8 | Νέα Τραπεζούντα | 114 | ||||||||||
| 9 | Μηλιά | Μηλιά ΒΑ | 250 | 269 | 190 | 242 | 351 | 367 | 381 | |||
| 10 | Ταξιάρχης | Κουσκόν Β | 250 | 414 | 333 | 378 | 624 | 506 | 556 | |||
| 11 | Πολύδενδρο | Σπάτα ΒΑ | 175 | 242 | 236 | 324 | 391 | 364 | 368 | |||
| ΣΥΝΟΛΟ | 2900 | 4751 | 3857 | 3108 | 4692 | 4059 | 4100 | |||||
| ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΗΡΑΚΛΕΩΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 1971-2021 | ||||||||
| Α/Α | ΝΕΟ ΟΝΟΜΑ | ΠΑΛΑΙΟ ΟΝΟΜΑ | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
| 1 | Άγιος Γεώργιος | Τσούρχλι Β | 660 | 814 | 746 | 824 | 452 | 324 |
| 2 | Κιβωτός | Κρίφτσι Β | 561 | 577 | 565 | 708 | 417 | 331 |
| 3 | Αηδόνια | Στηζιάχι ΒΔ | 127 | 222 | 154 | 136 | 53 | 53 |
| 4 | Δασάκι | Παλιοκόπρα | 22 | 35 | 32 | 19 | 11 | |
| 5 | Κληματάκι | Δοβρούνιστα Β | 164 | 242 | 186 | 156 | 82 | 81 |
| 6 | Κριθαράκια | Κριθαράκια ΒΔ | 24 | 19 | 13 | 15 | ||
| 7 | Κοκκινιά | Σούμπινον ΒΑ | 301 | 293 | 273 | 229 | 242 | 136 |
| 8 | Νέα Τραπεζούντα | 45 | 51 | 41 | 29 | 19 | ||
| 9 | Μηλιά | Μηλιά ΒΑ | 295 | 372 | 233 | 306 | 205 | 135 |
| 10 | Ταξιάρχης | Κουσκόν Β | 431 | 456 | 448 | 169 | 256 | 200 |
| 11 | Πολύδενδρο | Σπάτα ΒΑ | 320 | 296 | 245 | 250 | 172 | 124 |
| ΣΥΝΟΛΟ | 2950 | 3377 | 2936 | 2841 | 1909 | 1384 |
Υπάρχουν ευθύνες εκτός από τους κατοίκους που σίγουρα έχουν και τη μεγαλύτερη ευθύνη; Σίγουρα οι επιλογές μας όταν έρχονται οι εκλογές δεν είναι πάντα ορθές και αυτό το πληρώνουμε δυστυχώς.
Ποιες είναι οι προθέσεις των επίδοξων υποψήφιων Δημάρχων, αλλά και των υποψηφίων βουλευτών μας ,αλλά και των περιφερειακών συμβούλων της Π.Ε. Γρεβενών σχετικά με τα μουσεία που χρειαζόμαστε και το αύριο που μας ξημερώνει ; Προτίθενται αυτοί που θα μας εκπροσωπήσουν από θέσεις ευθύνης να διεκδικήσουν από την πολιτεία όχι μόνο μουσείο στην πόλη των Γρεβενών ,που είναι αυτονόητο για μια πρωτεύουσα περιφερειακής ενότητας ,αλλά και άλλο ένα στον Άγιο Γεώργιο ,γιατί όχι και μια αρχαιολογική συλλογή στο Σπήλαιο στο παλιό Δημοτικό Σχολείο.
Θα μου πει κάποιος ας κάνουμε πρώτα το ένα και συνεχίζουμε. Όχι δεν πρέπει να σκεφτόμαστε κοντόφθαλμα ,αλλά να βλέπουμε μακριά κάνοντας μακροπρόθεσμο σχεδιασμό πάντα σε συνεργασία με την ΕΦΑ Γρεβενών που ευτυχώς υπάρχει, αν θέλουμε να υπάρχει αύριο για την επόμενη γενιά. Ας δώσουμε λίγη ζωή εκτός από την πόλη των Γρεβενών που αργοπεθαίνει αλλά και στα χωριά μας ,που σε λίγο δε θα έχουν κατοίκους δυστυχώς.
Ας δώσουμε την ευκαιρία στους λιγοστούς επισκέπτες μας να δώσουν ζωντάνια σ’ αυτά. Ας φτιάξουμε πρώτα τους δρόμους μας (σε κάποια μέρη μέσα στα χωριά δε χωράει να περάσει λεωφορείο) κι ας μην περιμένουμε από το Θεό μόνο να μας σώσει.
Ας κατασκευάσουμε χώρους στάθμευσης για τα αυτοκίνητα και τα λεωφορεία που μας επισκέπτονται. Ας εμπλουτίσουμε τις ιστοσελίδες μας με πληροφορίες για τα λιγοστά δυστυχώς επισκέψιμα μέρη μας (Παλαιοντολογικό Μηλιάς, μουσείο Μανιταριών στη Λάβδα και τις λαογραφικές συλλογές Αγίου Κοσμά και Κυδωνιών).
Αλήθεια πότε θα ανοίξει και θα είναι επισκέψιμο το Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Γεωργίου (δαπανήθηκαν 300.000 €,μαζί με τις δωρεές που δόθηκαν από τον κόσμο,με 3 προγράμματα Leaderγι αυτό το σκοπό) μπορούν να μας απαντήσουν οι υπεύθυνοι που είναι στο Δ.Σ. του Λαογραφικού Μουσείου;
Πολιτιστική διαδρομή ξεκινά από το πετρογέφυρο του Πασά και την Ι.Μ. Ταξιαρχών και τελειώνει στα μεταβυζαντινά μνημεία και την οθωμανική κούλια του οικισμού της Λόχμης. Η διαδρομή σχεδιάσθηκε και υλοποιήθηκε από την ΕΦΑ Γρεβενών στο πρόγραμμα INTERREG II CROSS-BORDER COOPERATION PROGRAMME-Διασυνοριακό Πρόγραμμα ΙΡΑ -Ελλάδα-Αλβανία 2007-2013 με τίτλο «Development and promotion of cultural touristic destinations through multimedia tools».
Δυστυχώς στην μεγαλύτερη έκθεση τουριστικής προβολής της Π.Ε. Γρεβενών «Pliloxenia» στη Θεσσαλονίκη (18-20 Νοεμβρίου 2022), ενώ γνώριζαν οι αρμόδιοι δεν συμπεριέλαβαν τα νέα αρχαιολογικά δεδομένα που υπάρχουν στα Γρεβενά, στα φυλλάδια και στα έντυπα που διανέμονταν στους επισκέπτες της έκθεσης. Αλήθεια πότε θα μάθει και η υπόλοιπη Ελλάδα ότι ανακαλύφτηκε αρχαία πόλη του 6ου π.Χ. αιώνα στον Άγιο Γεώργιο Γρεβενών, όπως ανακοινώθηκε επίσημα σε ημερίδα που έγινε από την ΕΦΑ Γρεβενών, αλλά και στο συνέδριο των Ελλήνων αρχαιολόγων για τη Μακεδονία και τη Θράκη στις 11 Μαρτίου 2022.
Η διαδρομή Πασά γεφύρι-μοναστήρι Ταξιάρχη-Παλαιοντολογικό μουσείο Μηλιάς)- ιαματικά λουτρά Κιβωτού -Αρχαιολογικός χώρος Αγίου Γεωργίου (με τη δημιουργία μουσείου)-πέτρινο γεφύρι Πραμόριτσας- Κούλια Λόχμης θα αποκτήσει εξαιρετικό ενδιαφέρον όταν ολοκληρωθούν οι παρεμβάσεις και τα έργα που έχουν δρομολογηθεί.Η Δημοτική ενότητα Ηρακλεωτών μπορεί αύριο να αποτελέσει τον πλοηγό της τουριστικής ανάπτυξης για το Δήμο Γρεβενών και να γίνει κάτι αντίστοιχο και σε άλλες περιοχές του Δήμου.
Έτσι θα προσελκύσουμε επισκέπτες στην περιοχή μας.
Στρέφοντας τα μάτια μας προς το μέλλον ας παραμερίσουμε τις διαφορές μας και ας συζητήσουμε για να συγκλίνουμε, ώστε να ξημερώσει μια καλύτερη μέρα για τον τόπο μας.
Καλό δεκαπενταύγουστο και η Παναγιά μαζί μας.
Άγιος Γεώργιος Γρεβεών,9 Αυγούστου 2023
Ηλίας Γάγαλης δάσκαλος
Γραμματέας Συλλόγου αρχαιοφίλων Γρεβενών ο «Δέρδας»,
υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Γρεβενών με την παράταξη «Μαζί συνεχίζουμε»
