Φωτογραφικά ντοκουμέντα

και τεκμήρια
από την ιστορία της υγειονομικής

περίθαλψης στην πόλη των Γρεβενών. 

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Γρεβενών η 1^η Επιστημονική-Νοσηλευτική Ημερίδα που διοργάνωσε η  Νοσηλευτική Υπηρεσία του Γ. Νοσοκομείου Γρεβενών σε συνεργασία με το Δήμο & την Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών. Μια εκδήλωση ανοιχτή προς όλους τους επαγγελματίες υγείας αλλά και για όλους τους συμπολίτες μας η οποία ξεπέρασε τις προσδοκίες μας, μιας και μπορούμε πλέον επίσημα να μιλάμε για πάνω από 500 εγγραφές. 

Ευχαριστούμε πολύ όλους τους συναδέλφους που συμμετείχαν με ελεύθερες και αναρτημένες ανακοινώσεις αλλά και όλους όσους πλαισίωσαν τα προεδρεία μας.
Μια ακόμη γιορτή της νοσηλευτικής κοινότητας που χαρακτηρίστηκε από ανταλλαγή απόψεων και νεοτέρων δεδομένων στο χώρο της υγείας  επισημαίνοντας τη σπουδαιότητα της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης.

 

Η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής

Καλλιόπη Π. Καραλιόλιου

 

 

 

 ΔΕΙΤΕ ΤΟ VIDEO ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ  

 

Φωτογραφικά ντοκουμέντα
και τεκμήρια
από την ιστορία της υγειονομικής περίθαλψης
στην πόλη των Γρεβενών

 

 Έρευνα-Συλλογή-Τεκμηρίωση: Βαγγέλης Νικόπουλος 

 

Τα φωτογραφικά τεκμήρια των αδελφών Μανάκια από την Αβδέλλα, που αναφέρονται στη νότια Βαλκανική, φωτίζουν σε μεγάλο βαθμό και την ιστορία της πόλης των Γρεβενών. Μας μεταφέρουν σε αυτό το πρώτο φωτογραφικό ντοκουμέντο, με χρονολογία λήψης το 1900, στο οποίο απεικονίζεται μια πανοραμική άποψη της πόλης. Στη  βορειοανατολική  της πλευρά και πίσω από τον κεντρικό μιναρέ, διακρίνεται ο τουρκομαχαλάς Ντορούτ, όπου, ως επί το πλείστον, κατοικούσαν Οθωμανοί μπέηδες, γαιοκτήμονες (τσιφλικάδες) και θρησκευτικοί λειτουργοί.

 

 Σε αυτό το σημείο της πόλης, δέκα χρόνια πριν τη λήψη της φωτογραφίας, ο Δημητρούλης Προκοπίου με τα αδέλφια του απέκτησαν, έπειτα από αγορά, οικόπεδο δύο στρεμμάτων, στο οποίο ανήγειραν διώροφη οικία, με σκοπό να κατοικηθεί ο δεύτερος όροφος από τις οικογένειές τους και να λειτουργήσει μπακάλικο και χάνι στο ισόγειο. Κατά τη διάρκεια της ανέγερσης το κτίσμα επιτάχθηκε από τις τουρκικές αρχές και, μετά την περάτωσή του στέγασε το νοσοκομείο της πόλης. Σύμφωνα με πληροφορίες του Δημητρούλη Προκοπίου, τις οποίες μας παραχώρησε ο γιος του Βασίλειος, το νοσοκομείο φιλοξενήθηκε στο κτίσμα έως τη χρονιά λήψης της παρούσας φωτογραφίας. 

 

Κατά τα πρώτα έτη του 20ου αιώνα, οι αυξανόμενες ανάγκες των κατοίκων της περιοχής για νοσοκομειακή περίθαλψη, οδήγησαν τις οθωμανικές αρχές στην ανέγερση ενός νέου νοσοκομειακού οικοδομήματος, στις παρυφές της ανατολικής εισόδου της πόλης. Στο φωτογραφικό ντοκουμέντο, ο ανθυπολοχαγός Μπεκήρ αγάς, διοικητής της πόλης των Γρεβενών, απαθανατίζεται σε  φωτογραφικό καρέ με άτακτους στρατιώτες και Τουρκαλβανούς από τον σημαντικότερο φωτογράφο της πόλης Γεώργιο Χρυσοχόου-Μαργαρίτη, με φόντο το τουρκικό νοσοκομείο, στις 21 Ιουλίου 1908, με αφορμή το κίνημα των Νεότουρκων.  Το συγκεκριμένο νοσοκομείο λειτούργησε έως την περίοδο της απελευθέρωσης της πόλης κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Στη συνέχεια, η μη επάνδρωσή του με ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή της λειτουργίας του έως το 1914. Ακολούθως, γνωρίζουμε ότι το κτήριο άλλαξε χρήση και στέγασε το Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο έως το 1924, οπότε με την υπογραφή Προεδρικού Διατάγματος εγκαταστάθηκε σε αυτό το Εθνικό Οικοτροφείο Αρρένων, το οποίο υπαγόταν στο Υπουργείο Υγιεινής.

 

Παράλληλα με την από το 1890 λειτουργία οργανωμένων χώρων υγειονομικής περίθαλψης στην πόλη, ιδιώτες γιατροί, τόσο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας όσο και κατά τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης, φτάνοντας σαφώς και μέχρι τα χρόνια του Μεσοπολέμου και μεταγενέστερα, προσφέρουν τις ιατρικές τους υπηρεσίες, τόσο στην πόλη όσο και στα περίχωρα. 

 

Ο Ζήσης Παπαθανασίου, με καταγωγή από τη Βωβούσα των Ιωαννίνων, έπειτα από την εγκατάλειψη των σπουδών του στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων και την αποφοίτησή του από την Ιατρική Σχολή της Αθήνας, εγκαταστάθηκε στα Γρεβενά, όπου άσκησε την ιατρική μέχρι τον θάνατό του.  Διετέλεσε ιατρός του Δήμου Γρεβενών, της αυλής του Πασά των Ιωαννίνων, αλλά και ιατρός της ρουμανικής Αυλής, υπηρεσίες για τις οποίες τιμήθηκε με το τουρκικό παράσημο Μετζιτιέ και με τον σταυρό του τάγματος του ρουμανικού στέμματος. Επίσης, διετέλεσε καθηγητής και διευθυντής του Ρουμανικού Γυμνασίου Γρεβενών. Υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του κινήματος αυτονομίας των Βλάχων. Απεβίωσε στα Γρεβενά το 1934. Στη φωτογραφία ο Ζήσης Παπαθανασίου, ως αξιωματούχος του οθωμανικού διπλωματικού σώματος με το παράσημο μετζιτιέ και με ξίφος που του είχε απονεμηθεί.

 

Την ίδια χρονική περίοδο της εγκατάστασης στην πόλη του γιατρού Ζήση Παπαθανασίου, ο προύχοντας Κωνσταντίνος Σπύρτος, έπειτα από τον γάμο του με την Μαριγιέμ ή Μαριγώ, εγγονή του διοικητή Γρεβενών Μεχμετάγου, απέκτησε δύο τέκνα. Ο Θεόδωρος  γεννήθηκε το 1875 και μετά την ολοκλήρωση των ιατρικών του σπουδών στο Μοναστήρι (σημερινά Bitola) εγκαταστάθηκε το 1900 στην πόλη, όπου ιδιώτευσε ως γιατρός και διετέλεσε και κοινοτάρχης κατά  τα έτη 1930-1931. 

 

Ο μικρότερος αδελφός του, ο Θεμιστοκλής, που γεννήθηκε το 1882, σπούδασε φαρμακευτική και το φαρμακείο του, που άρχισε να λειτουργεί στις αρχές του 20ού αιώνα, ήταν το δεύτερο κατά σειρά φαρμακείο που άνοιξε στην πόλη. Είχε προηγηθεί ο φαρμακοποιός Σπύρος Οικονόμου, ο οποίος είχε ήδη ξεκινήσει  τη λειτουργία ενός φαρμακείου  έπειτα από άδεια που του είχε παραχωρηθεί στις 10 Φεβρουαρίου 1887 στην Κωνσταντινούπολη με αυτοκρατορικό μονόγραμμα για την άσκηση του επαγγέλματος στην οθωμανική επικράτεια .

 

Εξέχουσα προσωπικότητα, με ιατρική, κοινωνική και αυτοδιοικητική προσφορά κατά τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής περιόδου αλλά και μετά την απελευθέρωση της πόλης στις 15 Οκτωβρίου 1912, υπήρξε ο Αλέξιος Παπαλεξίου. Ιδιώτης ιατρός, με καταγωγή από το Κοσμάτι Γρεβενών, διορίστηκε δημαρχιακός γιατρός από τον απελευθερωτή της πόλης, διοικητή του αποσπάσματος Ευζώνων, συνταγματάρχη μηχανικού Στέφανο Γεννάδη. Τον Αύγουστο του 1917, ο Παπαλεξίου διορίστηκε δήμαρχος από την κυβέρνηση Βενιζέλου, και μετά την 1η Νοεμβρίου 1920, λόγω υποβάθμισης του Δήμου Γρεβενών σε κοινότητα, συνέχισε να υπηρετεί ως κοινοτάρχης.

 

Ωστόσο, η άσκηση του ιατρικού λειτουργήματος από τους ιδιώτες γιατρούς στην πόλη, δεν επαρκούσε για να καλύψει τις ελλείψεις οργανωμένης νοσοκομειακής περίθαλψης, καθώς το πρώην τουρκικό νοσοκομείο δεν στελεχώθηκε από ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό μετά την διοικητική ενσωμάτωση των νέων χωρών το πρώτο διάστημα μετά την απελευθέρωση.

 

Αυτό φυσικά είχε ως συνέπεια, την αδυναμία αντιμετώπισης ιατρικών περιστατικών, τα οποία έχρηζαν νοσηλείας σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα, και τη μεταφορά των ασθενών στα μεγάλα αστικά κέντρα. Χαρακτηριστική υπήρξε η περίπτωση του πρώτου διοικητικού επίτροπου Γρεβενών Αναστάσιου Ζαβιτσιάνου, ο οποίος μεταφέρθηκε στην Αθήνα για θεραπεία, έπειτα από δάγκωμα λυσσασμένου σκύλου, και επέστρεψε στα καθήκοντά του μετά από ένα μήνα.

 

Τρία χρόνια μετά το παραπάνω περιστατικό και μεσούντος του εθνικού διχασμού, το Υπουργείο Εσωτερικών, στις 30 Μαρτίου 1916, χορήγησε άδεια στον Γεώργιο Βασιλόπουλο, διδάκτορα της Ιατρικής, Χειρουργικής και Μαιευτικής του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών, για να μεταβεί στις νέες ελληνικές χώρες. Ο ιατρός Βασιλόπουλος, που εγκαινίασε την κλινική του σε παραποτάμια θέση του Γρεβενίτη, υπήρξε εγγονός του αρματολού των Γρεβενών Ντελή παπά. Αποφοίτησε από το Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1881, λαμβάνοντας το πτυχίο της Ιατρικής με ειδικότητα χειρουργού και μαιευτήρα. Το 1886, του δόθηκε η άδεια άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος από τον Μάρκο Πασά, διευθυντή της Αυτοκρατορικής Ιατρικής Σχολής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία του επέτρεπε να ασκήσει το επάγγελμα του ιατρού στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

 

Σημαντικά στοιχεία που μας παραπέμπουν στη λειτουργία της κλινικής κατά το έτος 1916, είναι τα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού. 

 

Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι κατά την περίοδο του εθνικού διχασμού, αξιωματικός του Στρατού με το βαθμό του ταγματάρχη, ο οποίος ανήκε στην βενιζελική παράταξη και ήθελε να ενταχθεί με ομάδα αξιωματικών στο κίνημα της Εθνικής Αμύνης, νοσηλεύτηκε εκεί  έπειτα από τον  τραυματισμό του κατά την επιχείρηση σύλληψής τους από διλοχία της στρατιωτικής δύναμης της πόλης,  δηλ. τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της κλινικής.

 

 Δύο χρόνια αργότερα το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της  κλινικής αντιμετώπισε τα περιστατικά που προέκυψαν με την εμφάνιση της πανδημίας ισπανικής γρίπης, που ξέσπασε κατά το 1918, αφήνοντας δέκα θανατηφόρα κρούσματα, μεταξύ των οποίων δύο ανθυπασπιστές και τέσσερις χωροφύλακες του τοπικού τμήματος της  χωροφυλακής.

 

Την ίδια χρονική περίοδο, ο γιος του Γεώργιου Βασιλόπουλου, Αλέξανδρος, μετά το πέρας των σπουδών στο Γυμνάσιο Τσοτυλίου, έχοντας υπηρετήσει ήδη στον Ελληνικό Στρατό κατά την διάρκεια του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου και ακολουθώντας τις ιατρικές σπουδές που είχε επιλέξει και ο πατέρας του ως χειρουργός  γυναικολόγος, κατατάχθηκε ως εθελοντής κατά την περίοδο της μικρασιατικής εκστρατείας, και  υπηρέτησε στο μέτωπο με το βαθμό του ανθυπιάτρου. Τον συναντάμε, να αναλαμβάνει τα ιατρικά του καθήκοντα στην κλινική μετά την επιστροφή του από το μέτωπο και έπειτα από την άσκηση της ειδικότητάς του στο Αρεταίειο Νοσοκομείο Αθηνών.

 

Κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης του προσφυγικού πληθυσμού στον Δυτικομακεδονικό χώρο, παρατηρήθηκε στην πόλη και την γύρω περιοχή αύξηση των περιπτώσεων κρουσμάτων ελονοσίας. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Σεραφείμ Καρασάββα (μετέπειτα βουλευτή της ΕΔΑ) , Μικρασιάτη στην καταγωγή, ο οπoίος μας ανέφερε ότι νοσηλεύτηκε επανειλημμένως στην Κλινική του Βασιλόπουλου, όπου του χορηγούσαν κινίνο σε ενέσιμη μορφή για μεγάλο χρονικό διάστημα  για την αντιμετώπιση της ελονοσίας που τον ταλαιπωρούσε.

 

  Παράλληλα με τη λειτουργία της Κλινικής Γεωργίου και μετέπειτα Αλέξανδρου Βασιλόπουλου, ως μόνης οργανωμένης υγειονομικής μονάδας στην πόλη, το 1924 αποφασίστηκε από το ελληνικό κράτος η ενοικίαση ακινήτου από τους αδελφούς Νικολάκη και Ανδρέα  Παπαλεξίου για την λειτουργία του πρώτου, μετά την απελευθέρωση, νοσοκομείου της πόλης με την ονομασία «Προσφυγικό Νοσοκομείο Γρεβενών». Το οίκημα βρισκόταν στην σημερινή οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, στη βόρεια πλευρά της πλατείας Αιμιλιανού.

 

 Στο συγκεκριμένο νοσοκομείο υπηρέτησαν ως ιατροί οι Αλέξανδρος Παπαλεξίου, Ηλίας Ηλίας, Χριστόφορος Κορυφίδης, Χρήστος Τεμανίδης, Νικόλαος Μητσιμπούνας, ως φαρμακοποιοί οι Σπύρτος Θεμιστοκλής και Ηλίας Φακίδης και ως νοσηλεύτριες η Σοφία Μωυσιάδου και η Σοφία Κλημίδου , ενώ καθήκοντα διαχειριστή εκτελούσε ο Κωνσταντίνος Ρομπόλης από το Σπήλαιο Γρεβενών. 

 

Το 1934, ο τότε Νομάρχης Κοζάνης χρηματοδότησε το νοσοκομείο Γρεβενών με το ποσόν των 300.000 δραχμών, σύμφωνα με τις πληροφορίες εφημερίδας της εποχής. Έπειτα από ανελλιπή λειτουργία δεκατριών ετών και πιο συγκεκριμένα το 1937, το Νοσοκομείο μεταστεγάστηκε λόγω αυξημένων αναγκών στην περιοχή Ντορούτ, ενώ το κτήριο, στο οποίο στεγαζόταν μέχρι τότε, επέστρεψε στην οικογένεια Παπαλεξίου. Το 1944 πυρπολήθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής και ακολούθως αγοράστηκε από τους αδελφούς Στέργιο, Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μπέη. 

 

Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, στο ζενίθ της ληστοκρατίας, εξαιρετικής σημασίας γεγονός, που απασχόλησε την τότε ιατρική κοινότητα της περιοχής, ήταν η αιχμαλωσία του γιατρού Προκόπη Διογένη από τον λήσταρχο Ζιώγα. Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 1928, ενώ ο γιατρός πορευόταν προς το χωριό Περιβόλι, μεταφέροντας φάρμακα για τους κατοίκους του, αιχμαλωτίστηκε από τον Ζιώγα, ο οποίος για την απελευθέρωσή του απαίτησε 600.000 δραχμές. Ο γιατρός αφέθηκε ελεύθερος, αφού καταβλήθηκε πολύ μικρότερο ποσό λύτρων.

 

Δύο χρόνια αργότερα, ο γιατρός Διογένης, μαζί με τους γιατρούς Αλέξανδρο Βασιλόπουλο, Ηλία Ηλία και Δημήτριο Μητσιμπούνα, έπειτα από εντολή του Εισαγγελέα της πόλης, διενήργησαν νεκροψία στο πτώμα του λήσταρχου Τράντου, στη θέση όπου φονεύτηκε. 

 

Με τον Αναγκαστικό Νόμο 965/1937 και τα Βασιλικά Διατάγματα της 20ής Αυγούστου 1939 και 20ής Ιανουαρίου 1940, κυρώθηκε και τροποποιήθηκε ο οργανισμός λειτουργίας του Προσφυγικού Νοσοκομείου, το οποίο πλέον μετονομάστηκε Κρατικό Νοσοκομείο Γρεβενών. Οι γιατροί που υπηρετούσαν εκείνη την περίοδο στο νοσοκομείο ήταν οι Ηλίας Ηλίας, Χριστάκης, Ευθυμιάδης και Κωνσταντίνος Γκατζούλης. Στην καινούργια του θέση, το Κρατικό Νοσοκομείο στεγάστηκε σε ιδιόκτητο οίκημα του Κωνσταντίνου Γκατζιούλη, αλλά λίγους μήνες μετά τη μετονομασία του κηρύχθηκε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Με την κήρυξη του πολέμου αναχώρησε για το αλβανικό μέτωπο ο εγγονός του Ζήση Παπαθανασίου, ο γιατρός Αθανάσιος Παπαθανασίου, ο οποίος υπηρέτησε στο 2ο ορεινό χειρουργείο του 67ου Συντάγματος Πεζικού και τιμήθηκε με τον αργυρό σταυρό μετά ξιφών του Βασιλικού Τάγματος του Φοίνικος και τον πολεμικό σταυρό Γ΄ Τάξεως. Την ίδια περίοδο μετέβη στο μέτωπο και ο φαρμακοποιός της πόλης Δημητράκης Οικονόμου.

 

Στις 6 Νοεμβρίου 1940, στο Κρατικό Νοσοκομείο εγκαταστάθηκε το Σ7 εφεδρικό χειρουργικό συνεργείο. Από εκείνη τη στιγμή και καθ’ όλη τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, το Κρατικό Νοσοκομείο λειτούργησε ως Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Τις πρώτες μέρες του πολέμου, συγκροτήθηκε στην Λάρισα η Β΄ Μοίρα Τραυματιοφορέων και το Σ4 εφεδρικό χειρουργικό συνεργείο, που έφτασαν στα Γρεβενά στις 10 Νοεμβρίου 1940. Αναπτύχθηκαν στο Ρουμανικό Οικοτροφείο της πόλης και λειτούργησαν ως παράρτημα του νοσοκομείου Γρεβενών. Συγχρόνως, η χειρουργική Κλινική του Αλέξανδρου Βασιλόπουλου δεχόταν πλήθος τραυματιών από το μέτωπο, ως επί το πλείστον περιπτώσεις κρυοπαγημάτων, που αντιμετωπίζονταν με ακρωτηριασμό. Συγκλονιστική είναι η μαρτυρία του συμπολίτη μας Ιωάννη Ρομπόλη, ο οποίος αναφέρει τα εξής: «Επισκεπτόμουν την Κλινική του Βασιλόπουλου στην ηλικία των επτά ετών που ήμουν τότε, λόγω του ότι η μητέρα μου εργαζόταν ως νοσηλεύτρια στην Κλινική. Εκείνο που θυμάμαι ήταν τα κομμένα πόδια στοιβαγμένα στους κουβάδες, στους διαδρόμους της Κλινικής».

 

Μετά την πτώση του μετώπου και την απόσυρση του ελληνικού στρατού το Κρατικό Νοσοκομείο συνέχισε να λειτουργεί όπως πριν μέχρι την απελευθέρωση της πόλης από τον ΕΛΑΣ τον Μάρτιο του 1943, ενώ παράλληλα την περιοχή εξυπηρετούσε και η Κλινική Βασιλόπουλου. Έπειτα από την είσοδό τους στην πόλη, οι ΕΛΑΣΙΤΕΣ μετέφεραν τον εξοπλισμό του Νοσοκομείου στο νοσοκομείο των ανταρτών στον Πεντάλοφο Κοζάνης. Κατά τη μεταφορά, μέρος του ιατρικού προσωπικού, μεταξύ αυτών και ο Προκόπης Διογένης, ακολούθησε οικειοθελώς τους ΕΛΑΣΙΤΕΣ, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, μετέβαινε στον Πεντάλοφο για να χειρουργήσει και ο ίδιος ο Βασιλόπουλος. Οι υπόλοιποι γιατροί του Κρατικού Νοσοκομείου, μετά την εκκένωσή του, αποχώρησαν από την πόλη.

 

Λίγους μήνες πριν την απελευθέρωση, ο Αλέξανδρος Βασιλόπουλος, στην προσπάθειά του να περιθάλψει Ιταλούς ασθενείς με εξανθηματικό τύφο, προσβλήθηκε από τη νόσο, με αποτέλεσμα να αποβιώσει. 

 

Η κλινική σταμάτησε να λειτουργεί και για άλλη μια φορά στην πόλη δεν υπήρχε καμία οργανωμένη μονάδα νοσηλείας.

 

Κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στις 5 Ιουλίου 1944, τα στρατεύματα του 8ου Τεθωρακισμένου Συντάγματος Αστυνομίας Γρεναδιέρων της 4ης Μεραρχίας των SS, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Helmut Derner, λεηλάτησαν και πυρπόλησαν την πόλη. Καταστράφηκαν 125 εμπορικά καταστήματα και 350 κτίσματα, μεταξύ των οποίων και το Κρατικό Νοσοκομείο.

 

Με το τέλος του πολέμου και με το ελληνικό κράτος διαλυμένο από την τετράχρονη περιπέτεια, ξεκινά, έπειτα από πρωτοβουλία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και με τη συνδρομή αμερικανικής και αγγλικής βοήθειας, η δημιουργία νέου νοσοκομείου στην πόλη. Ενοικιάστηκε το οίκημα του Ιωάννη Τζιάτζια, που βρισκόταν απέναντι από το τότε Γυμνάσιο Γρεβενών. Το Νοσοκομείο άρχισε να λειτουργεί το 1945 και σε αυτό υπηρέτησαν οι γιατροί Ηλίας Ηλίας, Γιώργος Βλαμίδης, Κωνσταντίνος Γκατζούλης, Κωνσταντίνος Αρχοντούλης,  ο βοηθός φαρμακοποιού Δημήτριος Ραμαντάνης, οι νοσηλεύτριες Ελένη Μέρμηγκα, Γιαννούλα Χάχλη, Ελένη Δουμένη, Σοφία Ρομπόλη, ο διαχειριστής Μιχάλης Δίγκας, ο κλητήρας Δημήτριος Κουτσομήτρος και ο μάγειρας Βασίλης Λαμπρόπουλος. 

 

Δύο χρόνια αργότερα, στην καρδιά του Εμφυλίου και κατά την αποτυχημένη επίθεση των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην πόλη, που άφησε πίσω της εκατόν δέκα νεκρούς και πλήθος τραυματιών, το Νοσοκομείο ανέλαβε να περιθάλψει και τους τραυματίες του Εθνικού Στρατού και της Χωροφυλακής, αλλά και τους υπό φύλαξη αντάρτες. Για τις υπηρεσίες που προσέφερε στους τραυματίες οπλίτες του Εθνικού Στρατού, οι οποίοι είχαν λάβει μέρος στην μάχη της 25ης Ιουλίου 1947, στο προσωπικό του Κρατικού Νοσοκομείου απονεμήθηκε το μετάλλιο εξαίρετων πράξεων με το Βασιλικό Διάταγμα της 17ης Μαρτίου 1948.

 

 Επειδή οι ανάγκες σε κλίνες ήταν ιδιαίτερα αυξημένες, δημιουργήθηκαν στεγασμένοι χώροι από λαμαρίνες, τα γνωστά τολ και επιτάχθηκαν και κάποιες οικίες της πόλης για τη λειτουργία στρατιωτικών χειρουργείων, όπως οι οικίες των Ελευθερίου Χρυσοχόου και Μιχαήλ Τέγου. Η οικία του Μιχαήλ Τέγου επιτάχθηκε συγκεκριμένα στις 8 Μαΐου του 1948, προκειμένου να λειτουργήσει εκεί η 242 Στρατιωτική Χειρουργική Μονάδα.

 

Το ίδιο διάστημα, επίσης, λειτούργησε στρατιωτική νοσοκομειακή μονάδα και στην οικία του γιατρού Νικολάου Μητσιμπούνα, έπειτα από δήμευση της περιουσίας του, καθώς είχε ταχθεί εμφανώς υπέρ των Ιταλών και της ρουμανικής προπαγάνδας κατά τη διάρκεια της κατοχής. 

 

Τα πρώτα χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου, σημαντική υπήρξε η βοήθεια του αυστριακού, του ελβετικού και του καναδικού Ερυθρού Σταυρού, σε είδη ιματισμού, υπόδησης, κλινοστρώματα, τονωτικές τροφές, ιατρικά εφόδια, και εμβολιασμούς, όπως και η μεταγενέστερη αμερικανική βοήθεια στα πλαίσια του σχεδίου Μάρσαλ, για τη συγκρότηση συνεργείων ψεκασμών προς αντιμετώπιση της ψείρας και των κοριών και τη μεταφορά κλιβάνων προς απολύμανση.

 

Το 1952, έπειτα από πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Γρεβενών Φιλίππου, εγκαινιάστηκε στην πόλη παράρτημα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, ενώ το 1955, με πρωτοβουλία της βασίλισσας Φρειδερίκης, ξεκίνησε η λειτουργία του τοπικού παραρτήματος της Βασιλικής Πρόνοιας.

 

Στα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια και πιο συγκεκριμένα το 1954, το πρώτο στίγμα, που θα χαράξει την ιατρική ιστορία της πόλης, δόθηκε από τον ιατρό Νικόλαο Καρναβά, ο οποίος καταγόταν από το Εύδυλο Ικαρίας και είχε σπουδάσει στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Μετά τη θητεία του ως στρατιώτης στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια της κατοχής και αφού επέστρεψε στην Αθήνα, έλαβε την ειδικότητα του χειρούργου. Το 1952 υπηρέτησε στην Κοζάνη ως στρατιωτικός γιατρός και το 1954 εγκαταστάθηκε στα Γρεβενά.  Ξεκίνησε τη λειτουργία  της πρώτης του κλινικής στην πόλη στη δημευμένη οικία του πρώην ιατρού Νικολάου Μητσιμπούνα. Στη συνέχεια μετέφερε την κλινική σε καινούργιο ενοικιασθέν κτίσμα της οικογένειας Μπέλου, όπου η λειτουργία της συνεχίστηκε έως το 1960.

 

Κατόπιν, η κλινική μεταφέρεται σε ιδιόκτητο κτίσμα, με την επωνυμία Γενική Χειρουργική Κλινική «Οι Άγιοι Ανάργυροι». Κατά την έναρξη της λειτουργίας του καινούργιου νοσοκομείου, προσλαμβάνεται ως διευθυντής της χειρουργικής κλινικής.  Από τα στοιχεία που διαθέτουμε σχετικά με τους νοσηλευθέντες στην κλινική από το 1956 έως το 1977, ο αριθμός τους ανήλθε σε 2.739. Οι χειρουργικές επεμβάσεις ως επί το πλείστον αφορούσαν την αντιμετώπιση περιστατικών γαστρορραγιών, βουβωνοκήλης και οξείας σκωληκοειδίτιδας. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθεί ότι κατά τα έτη 1955 και 1956, οι χειρουργικές επεμβάσεις και οι εισαγωγές για θεραπεία ήταν 350 και 219 αντίστοιχα. Επιπλέον, ο Νικόλαος Καρναβάς ανέλαβε την πρωτοβουλία ίδρυσης του Ιατρικού Συλλόγου Γρεβενών, στον οποίο παραχωρήθηκε, έπειτα από δωρεά της συζύγου του, χώρος για τη στέγαση των γραφείων, όπου λειτουργεί και ιατρικό μουσείο με τα ιατρικά εργαλεία της κλινικής.

 

Η κλινική του Νικολάου Καρναβά λειτούργησε έως το 1992, έτος κατά το οποίο αποφασίστηκε η διακοπή της λειτουργίας της. Εν κατακλείδι, θα πρέπει να λεχθεί ότι η ιατρική προσφορά του Νικολάου Καρναβά, κατά τη σαραντάχρονη παρουσία του, ήταν σημαντικότατη, όπως και της συζύγου του Ελένης, που εκπαιδεύτηκε από τον ίδιο και υπήρξε αρωγός στο έργο του.

 

Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1950, καταφθάνει στην πόλη από την Αμερική επιτροπή των ΑΧΕΠΑΝΣ, με σκοπό να δημιουργήσει καινούργιο νοσοκομείο και να συνδράμει στην ανέγερση του κτιριακού συγκροτήματος. 

 

Τα περισσότερα μέλη των ΑΧΕΠΑΝΣ, που ανέλαβαν την πρωτοβουλία αυτή, κατάγονταν από τις κοινότητες Μοναχίτι και Τρίκωμο. Στο αίτημα της επιτροπής για την παραχώρηση οικοπέδου στην περιοχή του λόφου Κισλά, αντέδρασε ο Δήμος Γρεβενών. Το αδιέξοδο που δημιουργήθηκε λύθηκε με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Γρεβενών  Φιλίππου, ο οποίος ήταν και πρόεδρος του Εθνικού Οικοτροφείου Αρρένων της πόλης. Ο Μητροπολίτης παραχώρησε ένα τμήμα της νότιας πλευράς του οικοπέδου του οικοτροφείου, όπου και ανεγέρθηκε το πρώτο συγκρότημα του νοσοκομείου. Οι ΑΧΕΠΑΝΣ μάλιστα συνέδραμαν με το ποσό των 30.000 δολαρίων Αμερικής.

 

Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε το 1957, παρουσία του επιχώριου Μητροπολίτη, των αρχών της πόλης και πλήθους κόσμου. Η μετεγκατάσταση του Νοσοκομείου στο νέο κτιριακό συγκρότημα έγινε το 1958. Κατά την έναρξη της λειτουργίας του έφερε την επωνυμία Γενικό Νοσοκομείο Γρεβενών και διέθετε τρεις κλινικές, παθολογική, χειρουργική και μαιευτική-γυναικολογική, ανεπτυγμένες σε έναν όροφο, με 30 κλίνες συνολικά.

 

Πρώτος διευθυντής της χειρουργικής κλινικής ήταν ο Νικολαος Καρναβάς.

 

Τα πρώτα χρόνια υπηρετούντες γιατροί ήταν οι παθολόγοι Γεώργιος Βλαμίδης και Ηλίας Ηλίας, ο γυναικολόγος Αντώνιος Σκούλιος, ο υιοθετημένος γιος του ιατρού Προκόπη Διογένη, Σπύρος Παπαχαραλάμπους- Προκοπίου και ο παιδίατρος Γεώργιος Παπαναστασίου.  

 

Τον Ιούλιο του 1975, ο πρώην βουλευτής και υπουργός Κωνσταντίνος Ταλιαδούρης και η σύζυγός του Αλεξάνδρα, δώρισαν το ποσό του 1,5 εκατομμυρίου δραχμών, για την ανέγερση νέας πτέρυγας με χωρητικότητα 40 κλινών. Το τελικό ποσό της δωρεάς ανήλθε κατά την ημέρα τον εγκαινίων, τον Οκτώβριο του 1976, σε 3 εκατομμύρια δραχμές. Παρόντες στα εγκαίνια ήταν ο Υπουργός Βορείου Ελλάδος Νικόλαος Μάρτης, οι βουλευτές του νομού, οι αρχές της πόλης και πλήθος κόσμου.

 

Το 1985 δημιουργήθηκαν νέες κτιριακές εγκαταστάσεις, που στην ουσία αποτέλεσαν προσθήκες με σκοπό τον διαχωρισμό των κλινικών. Το 1992 ο αριθμός των κλινών αυξήθηκε στις 75, ενώ ταυτόχρονα  ιδρύθηκε η Μέση Τεχνική Επαγγελματική Νοσηλευτική Σχολή διετούς φοιτήσεως, η οποία αποτελεί Παράρτημα του Γ. Ν. Γρεβενών. Το 1995, μετά από δωρεές του Εργοστασίου Ζαχάρεως, της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Γρεβενών και του Συλλόγου Μηχανικών, αγοράζονται αντίστοιχα ο μαστογράφος του ακτινολογικού, ο έγχρωμος υπερηχογράφος του καρδιολογικού και ένα ασθενοφόρο.  

 

Ο θεμέλιος λίθος του νέου νοσοκομείου της πόλης τέθηκε πλησίον του στρατοπέδου, ελάχιστα έξω από την πόλη των Γρεβενών, στις 1 Ιουλίου 1997, και το κτήριο παραδόθηκε προς χρήση στις 31 Δεκεμβρίου 2001, παρότι η λειτουργία του ξεκίνησε το 2003.

 

Σήμερα στο υπάρχον νοσοκομείο λειτουργούν οι εξής κλινικές: χειρουργική, παθολογική, καρδιολογική, μαιευτική- γυναικολογική, παιδιατρική καθώς και μονάδα τεχνητού νεφρού.

 

Κυρίες και κύριοι στην σύντομη αυτή παρουσίαση επιχειρήσαμε να αναδείξουμε την ιατρική ιστορία της πόλης μας και των προσώπων που ενεπλάκησαν σε αυτήν. 

 

 

Σας ευχαριστώ πολύ.