Έχουν Ψυχολογία τα Χριστούγεννα;
Τα Χριστούγεννα είναι μία γιορτή που πολλοί από εμάς την περιμένουμε με μεγάλη χαρά κάθε χρόνο. Ακόμη κι αν μας βγάζουν λίγη μελαγχολία, κατά κύριο λόγο μάς προκαλούν συναισθήματα ανθρωπιάς, αγάπης, χαράς και αισιοδοξίας για το νέο έτος που θα έρθει. Ωστόσο αποτελούν πράγματι, μία απαιτητική γιορτή…
Ζητούν περισσότερο συναίσθημα, περισσότερο χρόνο για τους δικούς μας ανθρώπους και ξεκούραση, περισσότερη πολυτέλεια, περισσότερα υλικά, περισσότερα γλυκά, περισσότερο αλκοόλ, περισσότερο φαγητό. Όλα λίγο «περισσότερο»!
Χριστούγεννα και τι προκαλεί τη μελαγχολία τους;
Μόνο και μόνο αυτή η υπερβολή που έχουν τα Χριστούγεννα προκαλεί μία μελαγχολική διάθεση κι ένα άγχος να προλάβεις να μπεις στο mood των ημερών. Η ίδια ομορφιά της λάμψης και της ατμόσφαιρας των γιορτών προκαλεί συχνά κάποιες από τις μελαγχολικές σκέψεις μας.
Η μελαγχολία των Χριστουγέννων είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη νοσταλγία. Θυμάσαι τα παιδικά σου χρόνια, σκέφτεσαι τους γονείς που μεγαλώνουν, τα παιδιά που μπήκαν στην εφηβεία, τη γιαγιά που ίσως είναι μόνη της σε μία άλλη περιοχή εκτός πόλης, τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη τόσο από υλικά όσο κι από παρέα.
Και ξέρεις αυτή η νοσταλγία και η συγκίνηση είναι που διαχωρίζει την αντίληψη των Χριστουγέννων από τους ενήλικες και την αντίστοιχη από τα παιδιά. Τα τελευταία έχουν συνδυάσει τις εορταστικές ημέρες με παιχνίδι, φίλους, χαρά, στολισμένο σπίτι, χριστουγεννιάτικο δέντρο, λιχουδιές, δώρα και γέλια.
Ο ενήλικας ίσως δεν το αισθάνεται πάντα έτσι, γιατί τον μπερδεύουν οι αναμνήσεις, οι σκέψεις περί επιτυχίας- αποτυχίας και τα γνωστά ως new year’s resolutions, που σε κάποιους προκαλούν άγχος.
Ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για χαρά τις γιορτές είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, η αυτοκριτική διάθεση, που συχνά μας πιάνει με αποτέλεσμα να γεμίζουμε ενοχές χωρίς λόγο.
Πως θα αποφύγεις τη μελαγχολία των γιορτών;
Λένε πως για να χαρείς τα Χριστούγεννα και να αποφύγεις τις μαύρες σκέψεις, πρέπει να κοιτάξεις γύρω από το δέντρο και όχι κάτω από αυτό.
Δηλαδή να συγκεντρώσεις τους αγαπημένους σου ανθρώπους κοντά σε αυτή την εορταστική ατμόσφαιρα, που συχνά αποτελεί και μία άριστη ευκαιρία- αφορμή, παρά να αφιερώσεις τον χρόνο και την ενέργειά σου στον καταναλωτισμό γεμίζοντας το δέντρο με στολίδια και πλούσια δώρα ή να βρίσκεσαι με ανθρώπους, που αποφέυγεις όλο το χρόνο, τους τοξικούς για σένα ανθρώπους, μόνο και μόνο για να δικαιολογήσεις το πνεύμα των Χριστουγέννων.
Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια, Amy Morin, «Όταν στολίζουμε το σπίτι μας γιορτινά, συνήθως φέρνουμε στο μυαλό μας μία ευτυχισμένη στιγμή με την οικογένεια ή τους φίλους μας από παλιά. Οι παλιές στιγμές ευτυχίας γεννούν πολύ ευχάριστα συναισθήματα στο παρόν».
Χριστούγεννα και συναισθηματικές αλλαγές: Last but not least
Τα Χριστούγεννα γινόμαστε, έστω και για λίγο, καλύτεροι άνθρωποι. Ο στόχος της βελτίωσης του χαρακτήρα μας θα πρέπει να είναι καθημερινός, ανεξαρτήτως ηλικίας. Ωστόσο τις γιορτές συμπονούμε περισσότερο όσους έχουν ανάγκη από αγάπη και τροφή και δυστυχώς τα στερούνται.
Η συγγραφέας του «13 Things Mentally Strong People Don’t Do», Amy Morin, που αναφέραμε και παραπάνω τονίζει: «Ο αλτρουισμός γίνεται πιο έντονος τον Δεκέμβρη. Οι άνθρωποι κάνουν περισσότερες δωρεές και γι’ αυτό νιώθουν πιο χαρούμενοι. Νιώθουν τόσο καλά μάλιστα, με το αίσθημα της προσφοράς που κάθε χρόνο θέλουν να ξεκινούν τις ετοιμασίες όλο και πιο νωρίς».
Ακόμη και οι πιο δύσκολοι γείτονες μοιάζουν να γίνονται πιο κοινωνικοί, ευδιάθετοι και φιλικοί. Προσφέρουν χριστουγεννιάτικες λιχουδιές, χαρίζουν απλόχερα ευχές και βοηθούν άτομα, ζωάκια ή οικογένειες της περιοχής που έχουν ανάγκη.
Τα Χριστούγεννα είναι η ιδανική περίοδος λοιπόν να «αναζητήσουμε» τα συναισθήματά μας, κοινωνώντας αυτά τα συναισθήματα και στα παιδιά και συσφίγγωντας έτσι τις σχέσεις μας με αυτά.
Μια ευκαιρία για εμάς, ένα σπουδαίο δώρο για τα παιδιά…
Υπάρχουν κάποια σημεία, στα οποία θα άξιζε να σταθούμε:
Α. Το νόημα του «δίνω» (η έννοια της προσφοράς)
Η «ανιδιοτελής» προσφορά αγάπης, έκδηλου ενδιαφέροντος και η παροχή υλικών αγαθών, αλλά κυρίως συναισθηματικής στήριξης προς τον συνάνθρωπο, είναι μια έννοια, που συχνά η πολυπλοκότητα των καθημερινών απαιτήσεων, δε μας επιτρέπουν να ακολουθούμε.
Μέσα όμως από την προσφορά στην κοινωνία, στα κοινά, μπορούμε να βελτιώσουμε πτυχές της προσωπικότητάς μας!
Μπορείτε, αν θέλετε, να μιλήσετε στα παιδιά, για το συναίσθημα του να «δίνω, χωρίς να περιμένω χειροπιαστό ή άλλο αντάλλαγμα», φέρνοντας ως παράδειγμα τη φροντίδα και το καταφύγιο που παρείχαν οι απλοί βοσκοί στο Χριστό, κατά τη γέννησή του μέσα στη φάτνη και εξηγώντας τους ότι ακόμη και μέσα από μια μικρή και απλή προσφορά, μπορεί να προκύψει κάτι πολύ σπουδαίο.
Β. Το νόημα του «παίρνω» (το δώρο)
Εκείνο στο οποίο θα πρέπει να δώσουμε σημασία είναι ο λόγος για τον οποίο το παιδί λαμβάνει δώρα.
Συνήθως, τα παιδιά συνδυάζουν τα δώρα ως ανταμοιβές για μια πράξη που έκαναν και ευχαρίστησαν τους γονείς τους.
Τα δώρα όμως των Χριστουγέννων δεν αντιστοιχούν σε κάποια «καλή πράξη», οπότε για ποιόν λόγο τα λαμβάνουν;
Τα παιδιά είναι ευκαιρία να κατανοήσουν ότι το δώρο δεν κρίνεται από την ανταλλακτική του αξία, αλλά προσφέρεται από καρδιάς και συμβολίζει την έμπρακτη αγάπη και έγνοια του ενός για τον άλλον.
Αν θέλετε, μπορείτε να συζητήσετε με τα παιδιά σχετικά με τα δώρα που έφεραν οι τρείς μάγοι στον μικρό Χριστό, με αφορμή τη γέννησή του.
Δεν περίμεναν κάποιο προσωπικό αντάλλαγμα….
Κανένα δώρο, όμως, δεν ικανοποιεί περισσότερο ένα παιδί, από την αγάπη των πιο δικών του ανθρώπων, που επιτρέπει στο παιδί να κάνει τις δικές του επιλογές, μέσα σε ένα πλαίσιο που διαμορφώνεται από τη ζεστή αγκαλιά, στοργικών και εκδηλωτικών γονιών, οι οποίοι όμως φροντίζουν να έρχονται τα παιδιά τους αντιμέτωπα με τις συνέπειες των πράξεών τους όταν παραβιάζουν τα απαραίτητα όρια, που κάθε ασφαλές περιβάλλον πρέπει να υιοθετεί και να εφαρμόζει.
Να θυμάσαι, όμως κάτι, μην επιτρέψεις ποτέ και σε κανέναν να σου επιβάλλει τα δικά του συναισθήματα, επειδή «πρέπει να αισθάνεσαι έτσι, γιατί είναι γιορτές»!!!! Οι περίοδος των Χριστουγεννιάτικων Εορτών είναι μοναδική εμπειρία για τον καθένα μας ξεχωριστά. Είναι αναμνήσεις, εμπειρίες, συναισθήματα, σκέψεις, που τις κουβαλάμε μαζί μας στην κάθε επόμενη ίδια περίοδο. Ο καθένας μας, λοιπόν, έχει το δικαίωμα να τις ζει όπως αυτός θέλει και χρειάζεται.
Πετρέντζιου Ευφροσύνη
Ψυχολόγος ΑΠΘ,
Ms Eκπαιδευτική Ψυχολογία
Εξειδ. σε Παιδοψυχολογία και Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία