Της Ελένη Γκόλια, καθηγήτρια Γερμανικής ΠΕ07 & του Ηλία Γάγαλη, δασκάλου ΠΕ70 Med.

 

Ο Γερμανός περιηγητής Heinrich Barth (16 Φεβρουαρίου 1821 – 25 Νοεμβρίου 1865) επισκεπτόμενος την Κοζάνη το 1857 αναφέρει γι αυτή:

 

………..Όπως φτάνουμε στο ύψωμα, κατεβαίνουμε πάλι κατά μήκος των αμπελώνων, απέναντι από το περήφανο ψηλό καμπαναριό της χριστιανικής Κοζάνης ή Κόζιανης[1]….

Τότε μπήκαμε στην πολυσύχναστη πόλη και χαρήκαμε με την ωραία όψη των όμορφων και στολισμένων σπιτιών, που ήταν εν μέρει περιτριγυρισμένα από κήπους· γιατί ως επί το πλείστον είναι ευρύχωρα και μπορεί κανείς να πει ότι μερικά είναι πραγματικά όμορφα. Έτσι, μέσα από την πλούσια και καλά εξοπλισμένη αγορά, κατευθυνθήκαμε προς το χάνι, όπου βρήκα ένα μέτριο δωμάτιο.

 

 

 

Ωστόσο, δεν άντεξα πολύ εκεί μέσα, αλλά αμέσως έκανα έναν περίπατο μέσα στην πόλη και με ιδιαίτερο κόπο ανέβηκα στο καμπαναριό, το οποίο υποσχόταν μία ενδιαφέρουσα γενική άποψη. Αυτό το καμπαναριό είναι το ομορφότερο κτίριο στο είδος του, το οποίο έχω δει στην Τουρκία, όμως κατασκευάστηκε μόλις πριν δύο χρόνια με κόστος 90.000 γρόσια και φτάνει με το πολύ σταθερό ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο φρεσκοβαμμένο κτίσμα του σε ύψος 46 πηχών· όμως ιδιαίτερα όμορφο και αξιοσημείωτο είναι το ότι από ψηλά προσφέρει  μία εντελώς απρόσκοπτη περιμετρική θέα, ενώ όλα τα υπόλοιπα καμπαναριά, στα οποία ανέβηκα, δεν προσφέρουν ούτε κατά διάνοια τέτοιου είδους θέα αλλά καταλήγουν σε μυτερή σκεπή. Όμως οι Έλληνες της Κοζάνης μπορούν βέβαια να είναι περήφανοι όχι μόνο για το καμπαναριό τους αλλά και για τη θέα που προσφέρει, γιατί πραγματικά δεν θα μπορούσαμε  να έχουμε εύκολα από κάποιο άλλο σημείο μια καλύτερη θέα του Ολύμπου, όπως αυτός  υψώνεται απόκρημνος πάνω από την πολύ ψηλή και μεγαλοπρεπή νοτιοανατολική βραχώδη πλευρά του φαραγγιού της κοιλάδας του Καρασού (Αλιάκμονα) και πάνω από την Βολουστάνα (το στενό πέρασμα ανάμεσα στα Σέρβια Κοζάνης και το χωριό Σαραντάπορο Ελασσόνας), την κυρίως πύλη προς τη Θεσσαλία, και γι΄αυτό το λόγο παραθέτω εδώ σε ξυλογραφία το άτεχνο αλλά πιστό σκίτσο, που σχεδιάστηκε από αυτό το σημείο (την κορυφή του καμπαναριού), το οποίο εννοείται ότι απεικονίζει μόνο την υλική πλευρά αυτής της πραγματικά σπουδαίας θέας. Μακάρι κάποτε κάποιος καλλιτέχνης να αποδώσει αυτόν τον εξαιρετικό, πραγματικά κλασσικό πίνακα με τη μεγαλοπρέπεια και το χρώμα που του αρμόζει, πράγμα για το οποίο βρίσκει την απαραίτητη ησυχία και άνεση εκεί ψηλά, στο όμορφο μπαλκόνι του επιβλητικού καμπαναριού.

 

 

Αρκετοί μαθητές της πόλης με ακολούθησαν επάνω στο καμπαναριό, μου έδωσαν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα εν λόγω τα σημεία της θέας και δε μπορώ να 

περιγράψω τη χαρά τους, όταν με είδαν να γράφω και στα ελληνικά τα ονόματα που μου είχαν δώσει. Δυστυχώς, από αυτά τα ονόματα μόνο λίγα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη ακριβή αναγνώριση των υψωμάτων, που είχαν (υψο)μετρηθεί, γιατί λίγα από αυτά μπορούσα να διακρίνω και από άλλα σημεία· στην αβεβαιότητα αυτή οφείλεται το ερωτηματικό στα ονόματα επάνω στον χάρτη. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η αβεβαιότητα εξαιτίας της ακριβής χρήσης των κλασσικών ονομάτων των βουνών αυτής της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου του Βερμίου. Ήδη, πριν ανέβω στο καμπαναριό, είχα κοιτάξει στο σχολείο που βρίσκεται δίπλα και είχα συλλέξει πληροφορίες για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Διότι άκουσα τότε ότι τα έσοδά του ανέρχονται ετησίως στο ποσό των 30.000 με 50.000 γρόσια, τα οποία προορίζονταν για την αμοιβή τριών καθηγητών Ελληνικών και Λατινικών[2].Έτσι ξαφνικά είχα γίνει τώρα ένα αρκετά δημοφιλές πρόσωπο στην περιοχή και, καλά καλά δεν είχα κατεβεί από το καμπαναριό, όταν με κάλεσαν επειγόντως στον Μητροπολίτη. Κατοικεί σε ένα πραγματικά όμορφο κτίριο με ωραία διαρρύθμιση, με απρόσκοπτη γραφική θέα. Με υποδέχτηκε στη σκάλα και μόλις μπήκα στην πολυτελή αίθουσα, συγκεντρώθηκε γρήγορα μία ολόκληρη συντροφιά, η οποία με τις ερωτήσεις της έγινε βέβαια κάπως μονότονη, όμως και πάλι μέσα από την αρμονία της δημιουργούσε μία ευχάριστη ατμόσφαιρα· Διότι όλοι προσπαθούσαν να μου πουν, ως Γερμανός που ήμουν, κάτι κολακευτικό (ένα κομπλιμέντο, το οποίο, όπως και να το κάνουμε, στην ξενιτιά δεν μας κάνουν πολύ συχνά), και να καταφέρουν να πουν μερικές κουβέντες στα γερμανικά.

Ωστόσο, αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Κοζάνης και Γερμανίας, και ιδιαίτερα φυσικά Κοζάνης – Βιέννης, είναι σημαντικές, αν και ίσως όχι τόσο σημαντικές, όπως οι συναλλαγές της γειτονικής Σιάτιστας και μερικών άλλων πόλεων της γύρω περιοχής. Η εμπορική ζωή στην πόλη είναι πολύ έντονη και κάθε Δευτέρα, Πέμπτη και Σάββατο γίνεται αγορά. Τώρα ήμουν επίσης πολύ ικανοποιημένος που μπόρεσα εδώ, στην παρέα του Μητροπολίτη, να πάρω συγκεκριμένες πληροφορίες για τα δρομολόγια του ελληνικού ατμόπλοιου που εκτελούσε το δρομολόγιο από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα. Τις 

παραπάνω πληροφορίες μάταια είχα προσπαθήσει να πάρω στο Μοναστήρι από το ίδιο το ελληνικό προξενείο, κι έτσι ήμουν σίγουρος ότι στις 19 του μήνα θα έβρισκα εκεί ένα ατμόπλοιο και μπορούσα επομένως να διαμορφώσω μετά το ταξιδιωτικό μου πρόγραμμα, ώστε να φτάσω εκεί στις 18 του μήνα. Αφού έφυγα από τον Μητροπολίτη, ο οποίος ονομάζεται Ευγένιος[3], και, έχοντας επιστρέψει στο χάνι μου, κατανάλωσα το φτωχικό μου δείπνο, μου έφεραν δύο υπηρέτες του προαναφερθέντα ως δώρο σε φιλοξενούμενο δύο μεγάλα διπλά μπουκάλια εξαιρετικό λευκό κρασί, το φημισμένο ηλιουμένον (λιαστό), που παράγεται στη Σιάτιστα, κι ένα είδος πίτας. Έτσι, ήμουν πραγματικά ικανοποιημένος με την αποδοχή μου από τον ελληνικό πληθυσμό αυτής της πόλης. Παρεμπιπτόντως, η βάση αυτού του Μητροπολίτη είναι τα Σέρβια, όπου ήδη στο τέλος του 9ου αιώνα βρίσκουμε έναν επίσκοπο της επαρχίας της Θεσσαλονίκης.

 

Μετάφραση κειμένου από τη γερμανική γλώσσα: Ελένη Γκόλια, καθηγήτρια Γερμανικής ΠΕ07

Πρόσθετες φωτογραφίες & πληροφορίες στο αρχικό κείμενο: Ηλίας Γάγαλης, δάσκαλος ΠΕ70 Med

Κύρια πηγή: Barth (1864) Reise durch das Innere der Europaischen Turkei ,p.p.163-165,Berlin

 

Σημ: Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό των Κοζανιτών Θεσσαλονίκης «Ελιμειακά»,τ.71,σ.σ.253-256,Δεκέμβριος 2013