Καθώς η έξοδος από τήν καραντίνα έχει ήδει ξεκινήσει, η προσοχή αρχίζει πλέον νά στρέφεται στά μαθήματα πού διδαχθήκαμε από τόν κορονοιό καί περισσότερο από τήν καραντίνα.

Νέα στοιχεία καί μελέτες καταλήγουν σε δύο κύρια συμπεράσματα. Πρώτον, ο κορονοιός δείχνει νά είναι τό ίδιο επικίνδυνος όπως καί προηγούμενες πανδημίες προκαλώντας θανάτους, καί δεύτερον, η επιβολή τής καραντίνας σάν λύση αντιμετώπισης τού κορονοιού απεδείχθει ότι είχε περισσότερο αρνητικές επιπτώσεις παρά θετικές.
Πρίν λίγες ημέρες πάνω από 600 γιατροί στίς ΗΠΑ,μέ κοινή επιστολή εξέφρασαν τούς κινδύνους καί τίς εκθετικά αυξανόμενες συνέπειες γιά τήν υγείαπού δημιουργεί ή καραντίνα. Οι γιατροί χαρακτηρίζουν τήν καραντίνα σαν μαζικό ατύχημα,υπεύθυνη γιά αυξηση αυτοκτονιών, ψυχικών διαταραχών, αλκοοολισμού, οικιακής βίαςκαί άλλων συμπτωμάτων καί καταλήγουν στό συμπέρασμα ότι η καραντίνα έχει δημιουργήσει πολλές άλλες ακούσιες συνέπειες πού υποδηλώνουν οτι η θεραπεία μπορεί νά είναι πολύ χειρότερη από τήν ασθένεια.
Επίσης ό διεθνούς φήμης αμερικανός επιδημιολόγος Δρ. Φάουτσι πού ήταν ό πρωτεργάτης τής πρότασης γιά τήν εφαρμογή καραντίνας, τώρα κάνει στροφή 180 μοιρών, προειδοποιώντας γιά τούς κινδύνους πού θα υπάρξουν αν θά συνεχισθεί ή καραντίνα.
Ο ιατρικός κλάδος δέν είναι ό μόνος πού αρχίζει να αναγνωρίζει πλέον τίς αρνητικές επιπτώσεις τής καραντίνας γιά τήν ανθρώπινη υγεία καί ότι θεωρείται ίσως πιό επικίνδυνη από τόν ίδιο τόν κορονοιό. Στό ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν καί πολλοι οικονομολόγοι καί κοινωνιολόγοι.
Η JPMorgan σέ μελέτη πού δημοσιευτηκε πρό ημερών, αναφέρει ότι η καραντίνα δέν έκανε καμμιά διαφορά στήν αντιμετώπιση τού κορονοιό. Η μελέτη περιγράφει χώρες πού από καιρού εχουν κάνει άρση τής καραντίνας καί έχουν ανοίξει τίς οικονομίες τους έχουν δεί τόν αριθμούς νά μειώνονονται, όπως καί χώρες πού συνεχίζουν τήν καραντίνα. Ομως σύμφωνα μέ τά συμπεράσματα τής μελέτης, εκατομμύρια ζωές έχουν καταστραφει λόγω καραντίνας καί ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί στό ότι η καραντίνα όχι μόνο προξένησε οικονομικές καταστροφές αλλά ενδεχομένως περισςότερους θανάτους από τόν κορονοιό.
Ανάλογα είναι καί τά συμπεράσματα άλλων έγκριτων οικονομικών πηγών όπως τού περιοδικού Economist. Επίσης, τόν περασμένο μήνα ο διευθυντής τού παγκόσμιου προγράμματος τροφίμων τού ΟΗΕ, προειδοποίησε ότι ‘υπάρχει αληθινός κίνδυνος, νά πεθάνουν περισσότερα άτομα από τήν πείνα παρά από τόν κορονοϊό.’ Ειδικοί τώρα προβλέπουν ότι αν συνεχισθεί τό λουκέτο στήν οικονομία καί η απομώνηση, καί τό ΑΕΠ μειωθεί κατά 5%, άλλα 147 εκατομύρια άτομα σύντομα θά αντιμετωπίσουν πείνα.
Στό ερώτημα γιατί επεβλήθη ή καραντίνα καί πόσο αναγκαία ήταν, η απάντηση μπορεί νά βρεθεί άν εξετάσομε τούς κύριους παράγοντες, πού είτε αποτέλεσαν την βάση γιά τήν καραντίνα ειτε αγνοηθηκαν.
Πρώτον,η καραντίνα θεωρήθηκε αναγκαία όχι σάν λύση αλλά κυρίως λόγω απουσίας λύσης γιά τήν νέα πανδημία, καί επίσης γιατί οί προβλεψειςέκαναν αναφορά γιά εκατομύρια θανάτους.Τό ίδιο συνέβη καί πρίν δέκα χρόνια μέ τήν προηγούμενη πανδημία όπου αρχικά οί επιδημιολόγοι δέν είχαν λύση αντιμετώπισης της, καί οί προβλεψεις πάλι έκαναν αναφορά γιά εκατομύρια θανάτων. Οπως συνέβη μέ τήν προηγούμενη πανδημία, έτσι καί τώρα μέ τόν κορονοϊό, οί προβλέψεις γιά εκατομύρια θανάτους απεδείχθησαν λάθος.
Συνήθως λάθος προβλέψεις περνούν απαρατήρητες καί δέν έχουν επιπτώσεις ή κανείς δεν τίς θυμάται,όπως συνέβη μέ τήν προηγούμενη πανδημία. Οχι όμως με τόν κορονοιό, καθώς οί προβλέψεις απετέλεσαν τήν βάση γιά τήν επιβολή τής καραντίνας, ένα μέτρο πού ποτέ δέν εφαρμόσθηκε στό παρελθόν σέ ίδιες περιστάσεις.
Δεύτερον, η καραντίνα επεβλήθει αγνοώντας σενάρια πού ακούσιες επιπτώσεις θά είχαν στήν ζωή, τήν υγεία, τήν οικονομία και στίς κοινωνικές τάξεις. Τά συμπεράσματα καί οι εκτιμήσεις από πρόσφατες μελέτες, αποδεικνύουν ότι οποιαδήποτε νέα μέτρα γιά αντιμετώπιση μελλοντικών πανδημιών θά πρέπει νά περιλαμβάνουν αυτού τού είδους επιπτώσεων.
Τρίτον, η συνταγή ‘τό ίδιο χάπι γιά όλους’ πού επεβλήθη μέ τήν καθολική καραντίνα θά ήταν βάσιμη άν ό κορονοϊός προξενούσε θανάτους σέ όλα τά στάδια ηλικιών ήτι σέ βρέφη, μικρά παιδιά, νέους, καί ηλικιωμένους. Ομως πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι η συντριπτική πλειοψηφία θανάτων από τόν κορονοϊό συμβαίνει σέ γηροκομεία και κατοικίες ή συνοικίες μακροχρόνιας περίθαλψης όπου διαμένουν ηλιωκιωμένοι. Γιά παράδειγμα, τό 64% τών θανάτων στήν Νορβηγία, τό 57% στόν Καναδά καί σχεδόν οι μισοί θάνατοι στό Βελιο καί Γαλλία αντιστοιχούν σέ άτομα μεγάλης ηλικίας πού διέμειναν σέ γηροκομεία καί κατοικίες ή συνοικίες μακροχρόνιας περίθαλψης.
Στίς ΗΠΑ, όπου οί αποφάσεις γιά τήν καραντίνα κα άλλων περιοριστικών μέτρων λαμβάνονται από τους κυβερνήτες τών πολιτειών καί όχι από τήν ομοσπονδιακή κυβέρνηση, οί αριθμοί διαφέρουν σημαντικά ανάμεσα στίς πολιτείες. Γιά παράδειγμα στήν πολιτεία τής Μινεσότα τό 81% τού συνόλου θανάτων από τόν κορονοϊό συνέβη στά γηροκομείακαί κατοικίες μακροχρόνιας περίθαλψης. Τό ίδιο καί σέ άλλες πολιτείες όπως στήνΚονέκτικατ καί τό Νιού Χάμσαιρ όπου τά ποσοστά ξεπερνούν τό 70%.
Αντίθετα, τό ποσοστό θανάτων ήταν μικρότερο από 48% σέ πολιτείες όπως η Φλόριδα καί το Τεξας.Οι διαφορές οφείλονται κυρίως στά μέτρα αντιμετώπισης τού κορονοιού πού έλαβαν οί κυβερνήτες τών διαφόρων πολιτειών. Στήν Φλόριδα γιά παράδειγμα, τά μέτρα καραντίνας συγκεντρώθηκαν κυρίως στήν προστασία καί προφύλαξη των ηλικιωμένων πού ζούν σέ γηροκομεία καί κατοικίες μακροχρόνιας περίθαλψης, Αντίθετα πολιτείες όπως η Νέα Υόρκη, τό Μίτσιγκαν καί άλλες αγνόησαν τό πραγματικό πρόβλημα, επιτρέποντας ηλιωκιωμένους πού προσβλήθηκαν από τόν κορονοϊό νά εισέρχονται γιά διαμονή σέ αυτούς τούς χώρους. Ηταν μία ανεξήγητη πολιτική πού προξένησε τόν θάνατο χιλιάδων ηλικιωμένων.
Επίσης στήν Φλόριδα όπου πλέον τά μπαρς, εστιατόρια, κομμωτήρια, εκκλησίες, γυμναστήρια κλπ έχουν ανοίξει πρίν μερικές εβδομάδες, ό αριθμός προσβληθέντων έχει μειωθεί κατά 14% καί οί θάνατοι από τόν κορονοιό είναι κάτω από 2.000, ενώ στήν Νέα Υόρκη καί τό Μιτσιγκαν οπου συνεχίζεται η καραντίνα καί τό λουκέτο στήν οικονομία οί θάνατοι ξεπερνούν τίς 28.000 καί 5,000 αντιστοίχως.
Τά ανωτέρω αποδεικνύουν ότι συνετά μέτρα μέ συγκεκριμένους στόχους, είναι πιό αποτελεσματικά καί σώζουν περισσότερες ζωές από μέτρα πού λαμβάνονται δίχως πραγματικά στοιχεία καί συγκεκριμένους στόχους. Ας ελπίσομε ότι τά μαθήματα πού μάς δίδαξε η καραντίνα, νά αποτελέσουν τόν οδηγό αντιμετώπισης μελλοντικών πανδημιών.

Δρ. Νικόλαος Α. Στεργιούλας
Διεθνής οικονομολόγος. Έχει διετελέσει σύμβουλος σε δημόσιες υπηρεσίες και επιχειρήσεις στις ΗΠΑ και άλλες χώρες. Στο παρελθόν εχει εργασθεί στο Αμερικανικό Κονγκρέσσο και διετέλεσε ανώτατο στέλεχος του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ.