Ίδρυση Σχολής ΑΕΙ στα Γρεβενά
γραφει ο Π. Χ. Λόλας
1. Ονομασία Σχολής
Περιβαλλοντικών και Οικονομικών Επιστημών Ορεινών Αγροτικών
και Φυσικών Πόρων
2. Φορέας- Έδρα:
2.1. Φορέας Σχολής : Παν. Δ. Μακεδονίας
2.2. Έδρα Σχολής: Γρεβενά
3. Τμήματα
3.1. Τμήματα ΑΕΙ
Προτείνεται η Σχολή να αρχίσει με δύο νέα Τμήματα,
1. Τμήμα Βιολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας
2. Τμήμα Δασοπονίας, Ορεινών Φυσικών Πόρων και Φυσικής Ιστορίας
3.2. Τμήματα ΤΕΙ
1. Υπάρχων Τμήμα : Διοίκησης Επιχειρήσεων
2. Νέο Τμήμα: Πρόταση ΤΕΙ
Στην πορεία του χρόνου να λειτουργήσουν και άλλα Τμήματα, ανταποκρινόμενα σε – και συναφή με – νέα γνωστικά αντικείμενα αιχμής κατά περίοδο.
4. Σκοπός
Θεραπεία γνωστικών αντικειμένων στην περιβαλλοντική, γεωπονική, βιολογική, γεωλογική, χημική και οικονομική επιστήμη για την ανάπτυξη τεχνικών και μεθοδολογιών διαχείρισης ορεινού αγροτικού και φυσικού περιβάλλοντος και μελέτης της φυσικής ιστορίας της περιοχής. Ειδικότερα, προαγωγή της έρευνας, κατάκτηση γνώσης και διασπορά της μέσω της εκπαίδευσης και της εφαρμογής στην βιολογική παραγωγή φυτικών και ζωικών αγροτικών προϊόντων, σε νέες εναλλακτικές καλλιέργειες, στην ολοκληρωμένη διαχείριση των ορεινών φυσικών πόρων με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον και την υγεία –ασφάλεια του καταναλωτή καθώς και στην ανάδειξη της φυσικής ιστορίας της περιοχής.
5. Λόγοι ίδρυσης της Σχολής
5.1. Ραγδαία παραγωγή και πολλαπλασιασμός γνώσεων σε πολλά-ποικίλα πεδία και επίπεδα των επιστημών με παράλληλη έτσι ανάπτυξη νέων γνωστικών αντικειμένων ως νέων επιστημών.
5.2. Επίκαιρα γνωστικά αντικείμενα-επιστήμες τα οποία δεν καλύπτονται αυτοδύναμα σε άλλο ΑΕΙ της χώρας και στην περιοχή των Βαλκανίων
(Ακαδημαϊκό κενό).
5.3. Μεγάλο ποσοστό σε επίπεδο χώρας ορεινού αγροτικού, δασικού, υδατικού περιβάλλοντος και ορεινών φυσικών πόρων στην περιοχή των Γρεβενών.
5.4. Ανάγκη ορθολογικής και αειφορικής διαχείρισης του ορεινού αγροτικού και φυσικού περιβάλλοντος και παράλληλα προστασία του από τους αυξανόμενους κινδύνοους υποβάθμισης –απώλειας των ορεινών φυσικών πόρων
5.5. Μεγάλη στροφή του αγοραστικού κοινού σε βιολογικά προϊόντα για λόγους υγείας και βιοτικού επιπέδου.
5.6. Στήριξη-ενίσχυση της βιολογικής παραγωγής (Γεωργίας, Κτηνοτροφίας), της προστασίας του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων από την Ε.Ε.
5.7. Υποστήριξη σε επίπεδο έρευνας και εφαρμογής βιολογικών και νέων-εναλλακτικών καλλιεργειών σε επίπεδο χώρας και Δ. Μακεδονίας (κρόκος, ρόδον, αρωματικά φυτά, μανιτάρια, ροδάκινα, μήλα, κεράσια, κάστανο, κ.α).
5.8. Συμπλήρωση του Παν/μίου Δ.Μακεδονίας με γνωστικά αντικείμενα αιχμής, συναφή με το περιβάλλον της Δ. Μακεδονίας και ενίσχυση της βιωσιμότητας και ανάπτυξης του Παν..Δ. Μακεδονίας.
6. Λόγοι ίδρυσης της Σχολής στα Γρεβενά
6.1. . Η περιοχή Γρεβενών προσφέρεται για την θεραπεία των επιστημών της Σχολής λόγω α. ορεινού γεωργικού ιστορικού (σημαντικές εκτάσεις με περιορισμένη ή μηδενική συμβατική γεωργία, παραδοσιακές μέθοδοι παραγωγής, μηδενική ή μικρή υποβάθμιση, απόσταση-φυσική απομόνωση από πηγές ρύπανσης), β. ποικιλίας-φύσης των οικοσυστημάτων (ορεινά αγροοικοσυστήματα, ιδιαιτερότητα φυσικού ορεινού όγκου με εναλλαγή δασών, βοσκοτόπων, υδατικών οικοσυστημάτων, πλούσιας και μοναδικής χλωρίδας-πανίδας, Εθνικοί Δρυμοί) και γ. φυσικής ιστορίας περιοχής με παλαιοντολογικά ευρήματα σημαντικών και μοναδικών παγκόσμια
6.2 Η περιοχή. Γρεβενών είναι ανάμεσα στις πρώτες σε αριθμό και παραγωγή βιολογικών προϊόντων φυτικής και ζωικής προέλευσης
6.3.. Ανάγκη ενίσχυσης της περιφερειακής ανάπτυξης και γεωγραφικής αποκέντρωσης στην περιοχή .Γρεβενών. η οποία περιλαμβάνεται ακόμα στις μη αναπτυγμένες περιοχές της Ελλάδας
6.4. Συγκράτηση του πληθυσμού και σε βάθος χρόνου αύξησης του στην ύπαιθρο-περιφέρεια με την οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας..
6.5. Επιστημονική –υγειονομική υποστήριξη της κτηνοτροφίας η οποία παλιότερα αποτελούσε βασικό οικονομικό κλάδο στην περιοχή αλλά και εθνικά. Έτσι πιστεύεται ότι όχι μόνο θα διατηρηθεί αλλά και θα αυξηθεί με το χρόνο.
6.6. Θέση .Γρεβενών επί της Εγνατίας οδού και έτσι σε απόσταση προσιτή από την Ηπείρου, Β. Ελλάδας και Θεσσαλίας αλλά και τις γειτονικές βαλκανικές χώρες για προσέλκυση και ξένων φοιτητών
6.7. Ισόρροπη κατανομή των τμημάτων του Παν. Δ. Μακεδονίας στην Περιφέρεια της Δ. Μακεδονίας (βλέπε σημείο 7.1).
6.8. Συμπληρωματική υποστήριξη -ολοκλήρωση του έργου των δύο Ινστιτούτων, Μελέτης Φυσικών Πόρων και Περιφερειακής Ανάπτυξης που προβλέπονται στον Στρατηγικό Σχεδιασμό του Παν.Δ.Μακεδονίας.
6.9. Είναι δεδομένη και εκφρασμένη η θετική τοποθέτηση των αρχών αλλά και της κοινής γνώμης και όλων των φορέων στα Γρεβενά για την πολύπλευρη υποστήριξη της Σχολής στην λειτουργίας της.
6.10. Διαθέσιμη κατάλληλη έκταση για την δημιουργία του Campus της Σχολής Επισημαίνεται να αποφευχθεί για λόγους οικονομικούς, ακαδημαϊκούς, κοινωνικούς η λειτουργία της Σχολής διάσπαρτη μέσα στην πόλη
7. Ενδιαφέροντα στοιχεία Γρεβενών και Δ. Μακεδονίας συναφή της Σχολής
7.1. Ακαδημαϊκή κατάσταση στη Δ.Μακεδονία.
Το Πόρισμα που είδε το φώς της δημοσιότητας εκτός από την έδρα του Ιδρύματος στην Κοζάνη, προβλέπει στην Κοζάνη: 4 Σχολές και 12 Τμήματα, στη Φλώρινα: 3 Σχολές και 7 Τμήματα, στην Καστοριά: 1 Σχολή και 3 Τμήματα, στα Γρεβενά: καμία Σχολή αλλά 2 Τμήματα και στην Πτολεμαΐδα : 1 Τμήμα (βλέπε άρθρο Ε. Τζιόλα, ιστοσελίδα Γρεβενιώτης).
. Η ίδρυση της Σχολής στα Γρεβενά θα εξισορροπήσει την κατανομή και θα αποσυμφορήσει τις άλλες περιοχές και ειδικά την Κοζάνη. Αυτό θα έχει ως συνέπεια να διασφαλίσει την ισόρροπη διάχυση των ωφελειών στις τοπικές κοινωνίες. Οι ειδικοί λόγοι της έδρας της Σχολής στα Γρεβενά εξηγήθηκαν παραπάνω στο κεφάλαιο 6.
7.2. Χρήση γης στα Γρεβενά
α. η ιδιαιτερότητα της αγροτικής γης ως προς τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, την μηδενική ή πολύ χαμηλή ρύπανση, την απομακρυσμένη και απομονωμένη από πηγές ρύπανσης, στοιχεία όλα που προσφέρονται για βιολογική παραγωγή φυτικών και ζωικών προϊόντων,
β. η γνώση και η εμπειρία που έχει αναπτυχθεί ήδη στην περιοχή.Γρεβενών. γύρω από την πλούσια μανιταροχλωρίδα χάρις στην οποία τα .Γρεβενά. χαρακτηρίζονται η περιοχή του μανιταριού,
γ. είναι το μεγάλο και ποικίλο ζωικό κεφάλαιο που χρησιμοποιεί ένα καθαρό και υγιεινό περιβάλλον, κατάλληλο-προσφερόμενο για βιολογική κτηνοτροφία,
δ. είναι ο πλούσιος ορεινός όγκος με τους δύο Εθνικούς Δρυμούς, το χιονοδρομικό, τα πολλά-ποικίλα χερσαία και υδατικά οικοσυστήματα, με την σπάνια χλωρίδα-πανίδα και τα τοπία. Αυτός ο φυσικός ορεινός όγκος επιβάλλεται να διαχειριστεί και να αξιοποιηθεί ολοκληρωμένα για μία βιώσιμη πράσινη ανάπτυξη της περιοχή; με παράλληλη διατήρηση και προστασία των φυσικών πόρων.
7.3. Το Περιβάλλον περιοχής Γρεβενών.
Η περιοχή Γρεβενών διαθέτει όπως αναφέρθηκε παραπάνω πλούσιο και με ιδιαιτερότητα φυσικό περιβάλλον (Εθνικοί Δρυμοί, σπάνια χλωρίδα, π.χ. μανιτάρια, πανίδα, π.χ. καφέ αρκούδα, κ.τ.λ.) το οποίο επιβάλλεται να προστατευτεί αλλά και να αξιοποιηθεί οικονομικά – ορθολογικά –ολοκληρωμένα για την ανάπτυξη της περιοχής .Γρεβενών και κατ’ επέκταση της χώρας. Όμως η περιοχή .Γρεβενών διαθέτει και αγροτικό (ορεινή γεωργία, κτηνοτροφία,) τεχνολογικό (επεξεργασία ξύλου-προϊόντων ξύλου), πολιτιστικό (έθιμα-παραδόσεις), πολιτικό (εθνικοί αγώνες) και κοινωνικό περιβάλλον.
Ιδιαίτερη αναφορά επιβάλλεται να γίνει στο γεωλογικό περιβάλλον με τα σπάνια και σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα στην περιοχή Γρεβενών μοναδικά παγκόσμια. Η ίδρυση-ολοκλήρωση – λειτουργία μουσείου με τα ευρήματα είναι σε εξέλιξη.
Η λειτουργία της Σχολής στα Γρεβενά θα αναδείξει, θα αναπτύξει και θα εξελίξει τα περιβάλλοντα αυτά σε ισορροπία μεταξύ τους για μία βιώσιμη οικονομία στην περιοχή.
7.4. Περιοχή Γρεβενών και Γεωργία – Οικονομία.
Η περιοχή Γρεβενών έχει ήδη υποστεί τον σημαντικό περιορισμό ή την πλήρη εγκατάλειψη ορισμένων προσοδοφόρων καλλιεργειών .
Όμως η Δ. Μακεδονία και η περιοχή Γρεβενών έχουν μοναδικότητα ως προς ορισμένες νέες εναλλακτικές καλλιέργειες, όπως κρόκος, ρόδον, μανιτάρια, κάστανο, όσπρια, κ.α. Η συνέχιση της οικονομικής εκμετάλευσης αυτών των καλλιεργειών χρειάζεται και συνεχή επιστημονική υποστήριξη η οποία πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμη και αυτό θα είναι εφικτό με την λειτουργία της προτεινόμενης Σχολής.
Η Βιολογική Παραγωγή και η προστασία των Φυσικών Πόρων είναι άλλες δύο πολιτικές υψηλής προτεραιότητας της χώρας καθώς και της Ε.Ε., επιδοτούμενες και προωθούμενες.
Η λειτουργία της Σχολής με την παραγωγή τεχνογνωσίας σε αυτήν την κατεύθυνση θα συμβάλλει καθοριστικά στην παραγωγή νέων και ανταγωνιστικών καλλιεργειών και προϊόντων (βιολογικά, ΠΟΠ, ΠΓΕ, παραδοσιακά), υγιεινών και με αξιόλογη ζήτηση στην αγορά σε τοπικό, εθνικό αλλά και σε επίπεδο Ε.Ε.
Η παραγωγή, με την λειτουργία της Σχολής, νέας γνώσης για το ορεινό αγροτικό και φυσικό περιβάλλον και την προστασία και αξιοποίηση των ορεινών φυσικών πόρων θα δημιουργήσει νέες δράσεις και οικονομίες τοπικά αλλά και σε επίπεδο χώρας.
7.5. Βιολογική Γεωργία –Κτηνοτροφία
Διατροφικά σκάνδαλα, ρύπανση, ερημοποίηση και κλιματικές αλλαγές είναι φαινόμενα τα οποία ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας τα καταλογίζει σε μεγάλο βαθμό στη συμβατική γεωργία
Σήμερα είναι πολλοί όσοι υποστηρίζουν ότι η διέξοδος στο πρόβλημα της Γεωργίας αλλά και την υγιεινή διατροφή –προστασία του ανθρώπου είναι τα βιολογικά προϊόντα, φυτικά και ζωικά. Σύμφωνα με έκθεση του FAO η βιολογική γεωργία επιβάλλεται και μπορεί να αυξηθεί σημαντικά σε τοπικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο για την προστασία της υγείας.
Στη Β. Ελλάδα η περιοχή Γρεβενών είναι ανάμεσα σε εκείνες με το μεγαλύτερο αριθμό βιολογικών κτηνοτρόφων και γι’ αυτό η περιοχή Γρεβενών είναι γνωστή και ως βιολογικός νομός.
Από τις έξι μεγαλύτερες βιολογικές παραγωγές στην Ελλάδα, ελιά, όσπρια, σιτηρά, μηδική, αμπέλι, εσπεριδοειδή και κτηνοτροφία, οι τέσσερις (όσπρια, σιτηρά, μηδική, αμπέλι και κτηνοτροφία) καλύπτουν κάθε χρόνο σημαντικό και αυξανόμενο ποσοστό στην περιοχή .Γρεβενών.
Η περιοχή Γρεβενών παρουσιάζει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας, λόγω των ευνοϊκών εδαφοκλιματικών συνθηκών, των πλούσιων φυσικών πόρων των ορεινών και ημιορεινών περιοχών και της εφαρμογής της εκτατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας η οποία μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε βιολογική.
Είναι αυτονόητο έτσι ότι η Σχολή πρέπει να λειτουργήσει στο Ν.Γ. όχι μόνο για να στηρίξει και να αναπτύξει με τη παραγωγή γνώσης την βιολογική παραγωγή τοπικά (βιολογικά σιτηρά, όσπρια, ζωοτροφές, μέλι, κτηνοτροφικά και γαλακτομικά, κ.τ.λ.) αλλά και σε επίπεδο χώρας και βαλκανίων.
Σήμερα δεν υπάρχουν δομές που να ασχολούνται σε επίπεδο ΑΕΙ με την έρευνα, την εκπαίδευση και την μεταφορά της τεχνογνωσίας στην βιολογική παραγωγή, το ορεινό αγροτικό περιβάλλον και τους ορεινούς φυσικού πόρους.
Γι’ αυτό και είναι απαραίτητο η βιολογική παραγωγή και οι ορεινοί φυσικοί πόροι να αποτελέσουν εξειδικευμένη επιστήμη σε επίπεδο ΑΕΙ – κάλυψη του ακαδημαϊκού κενού – για την δημιουργία νέας τεχνογνωσίας και επιστημόνων οι οποίοι θα κατέχουν τις αρχές και την ‘’φιλοσοφία’ της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας και της αειφορικής διαχείρισης των ορεινών φυσικών πόρων
8. Προηγούμενες προσπάθειες
8.1. Εισήγηση Π.Δ.Μ. (Α.Π. 2460/4-5-2006) Επιτροπή: Καθηγητές Π. Ευθυμίου, Ευφ. Τσαχαλίδης, Ε.-Ι.Κωνσταντινίδου και Τακτική Ερευνήτρια ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Κ. Ραδόγλου.
Πρόταση: Σχολή Δασοπονικών Επιστημών και Ορεινών Φυσικών Πόρων με δύο στην αρχή Τμήματα.
1. Τμήμα Δασοπονικής Επιστήμης και Αειφόρου Ορεινής Ανάπτυξης
2. Τμήμα Διαχείρισης Άγριας Ζωής , Ορεινής Κτηνοτροφίας και Ορεινού Τουρισμού.
και άλλα δύο σε δεύτερη φάση
3. Τμήμα Διαχείρισης Υδατικών Πόρων και Υδροτεχνικών Συστημάτων
4. Τμήμα Αστικής Δασοπονίας και Αρχιτεκτονικού Τοπίου
8.2. Να ιδρυθεί Ινστιτούτο Βιολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας στις Σέρρες
(Μπαντής Α., εφημερίδα <<ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ>>, 06.12.2006)
8.3. Επερώτηση: Ίδρυση Ινστιτούτο Βιολογικής Γεωργίας – Κτηνοτροφίας στις Σέρρες
9. Συμπεράσματα.
9.1.. Ακαδημαϊκή είναι η ανάγκη ίδρυσης Σχολής ΑΕΙ με το προτεινόμενο γνωστικό αντικείμενο (Ακαδημαϊκό κενό).
9.2. Υπάρχουν οι περισσότερες προϋποθέσεις για την ίδρυση της Σχολής στα Γρεβενά
9.3. Η ίδρυση της Σχολής στα Γρεβενά θα είναι βιώσιμη με την συνεχή ύπαρξη και αντικειμένων μελέτης.
9.4. Η Σχολή με την παραγόμενη τεχνογνωσία θα υποστηρίζει σε επίπεδο έρευνας και εφαρμογής επίκαιρα γνωστικά αντικείμενα και θα συμβάλλει στην διατήρηση, προστασία του ορεινού αγροτικού περιβάλλοντος και ορεινών πόρων για αειφορική ανάπτυξη τοπικά και εθνικά.
9.5. Οι ιθύνοντες στα Γρεβενά θα έχουν προσωπική ευθύνη σε περίπτωση μη ίδρυσης Σχολής ΑΕΙ στα Γρεβενά. Το μήνυμα που πρέπει να περάσουν είναι ότι ο Λαός των Γρεβενών δεν θα δεχτεί για το νέο Πανεπιστήμιο στην Δ. Μακεδονία ένα Σχέδιο που είναι άδικο, ανισομερές και προκλητικά μεροληπτικό σε βάρος των Γρεβενών.
Σχετικά άρθρα
- Καλαμάρας Γ. 2018. Τα Γρεβενά δικαιούνται Πανεπιστημιακή Σχολή. greveniotis.gr
- Λόλας Χ. Π. 2010. Ίδρυση Σχολής ΑΕΙ στα Γρεβενά. Συνέδριο Πανγρεβενιωτών 2009, Γρεβενά
- Ταταρίδης Κ. 2018. Η επόμενη μέρα, greveniotis.gr
- Τζιόλας Ε. 2018. Τα Γρεβενά και το νέο Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας greveniotis.gr
Π. Χ. Λόλας, σ. Καθηγητής Π. Θεσσαλίας
Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος
Τηλ. 6977233217, lolaspet@gmail.com