Του Εκπαιδευτικού Ηλία Γάγαλη

 

Ανήμερα της εθνικής επετείου της 28^ης Οκτωβρίου 1940  έρχονται για συζήτηση πρόσωπα τα οποία διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο και κλήθηκαν να πάρουν αποφάσεις για το Έθνος μας σε δύσκολες στιγμές.

Ένα απ’ αυτά τα πρόσωπα αυτά είναι και ο πρωθυπουργός της Ελλάδος την …

περίοδο εκείνη Ιωάννης Μεταξάς.

 

Ποιος ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς;

 Πριν από καιρό είχε πέσει στα χέρια μου μια ομιλία ενός δασκάλου του 1938.Μέσα σ’ αυτή αναφέρονταν στοιχεία που θεώρησα αξιοσημείωτα για να τα αναφέρω στο κείμενο που συντάσσω. Ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν γιος του Παναγή Μεταξά και της Ελένης Τριγώνη που κατάγονταν από τα Γρεβενά και κατέφυγε στην Κεφαλλονιά το 1821.(Στην φωτογραφία που ακολουθεί διακρίνεται ο μικρός Ιωάννης με τους γονείς του).Το επώνυμο Τριγώνη υπάρχει σήμερα στο Πολύδενδρο Γρεβενών.

Ο Ιωάννης Μεταξάς Γεννήθηκε στην Ιθάκη στις 12 Απριλίου 1871, όπου ο πατέρας του ήταν έπαρχος. Ήταν γόνος του οικονομικά ξεπεσμένου Κεφαλληνιακού κλάδου των Αντζουλακάτων της παλαιάς Βυζαντινής οικογένειας των Μεταξάδων, ενώ η οικογένειά του διατηρούσε τον τίτλο του Κόμη. Είχε δύο αδέρφια, τον Κωνσταντίνο, ο οποίος σπούδασε νομικά, αλλά σχετικά νέος οδηγήθηκε στο ψυχιατρείο γι’ αυτό και ο Ιωάννης Μεταξάς του είχε ιδιαίτερη αδυναμία και τη Μαριάνθη. Τα παιδικά του χρόνια ήταν ευτυχισμένα παρ’ όλες τις οικονομικές δυσκολίες της οικογενείας του. Η κατάσταση επιδεινώθηκε το 1879, όταν ο πατέρας του έχασε την πολιτική θέση που κατείχε και αναγκάστηκε να μετακομίσει στην Κεφαλονιά. Εκεί ο Μεταξάς γράφτηκε στο γυμνάσιο της πόλης απ’ όπου και αποφοίτησε με επιτυχία. Από τη σχολή Ευελπίδων αποφοιτεί το 1890 ως ανθυπολοχαγός του Μηχανικού. Το 1897 παίρνει μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο και στέλνεται το 1899 από το διάδοχο Κωνσταντίνο για ανώτερες σπουδές. Το 1901 γίνεται υπολοχαγός, το 1906 λοχαγός και τοποθετείται στο Γενικό επιτελείο στρατού. Το 1910 γίνεται υπασπιστής του Ελευθερίου Βενιζέλου και αργότερα άσπονδος εχθρός του. Ο αείμνηστος Βενιζέλος εκτιμώντας τη στρατιωτική του ικανότητα τον στέλνει στη Σόφια και αργότερα στο Βελιγράδι ,για να διαπραγματευτεί με τη Βουλγαρία και τη Σερβία τη σύναψη στρατιωτικής σύμβασης κατά της Τουρκίας. Τον Δεκέμβριο του 1912 μετέβη με το Στέφανο Σκουλούδη στο Λονδίνο για να διαπραγματευτεί την ειρήνη με την Τουρκία. Το 1915 διορίζεται από το Βενιζέλο αρχηγός του Γενικού επιτελείου στρατού ,από αυτή τη στιγμή άρχισε η διαφωνία μεταξύ Βενιζέλου και Μεταξά. Ο Βενιζέλος ήθελε να βγει η Ελλάδα στον πόλεμο στην πλευρά της Αντάντ και να πάρει μέρος στην επιχείρηση των Δαρδανελλίων. Ο Μεταξάς προσπάθησε με κάθε τρόπο να αποτρέψει το Βενιζέλο από την επιχείρηση των Δαρδανελλίων και να μείνει ουδέτερη η Ελλάδα. Επειδή ο Βενιζέλος επέμεινε παραιτήθηκε από τη θέση του το 1917 και χαρακτηρίστηκε γερμανόφιλος από τις Δυνάμεις της Αντάντ, που τον εξόρισαν τέλος στην Κορσική. Όταν ρωτήθηκε για τη μικρασιατική εκστρατεία δίχως περιστροφές και επιφυλάξεις ,δήλωσε και απέδειξε ότι η μικρασιατική εκστρατεία θα είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του ελληνισμού της Ανατολής. Δεν υπέδειξε μόνο την καταστροφή ,αλλά αγωνίστηκε για να την αποτρέψει.

Στη συνέχεια τον συναντάμε σαν πολιτικό αρχηγό των Ελευθεροφρόνων. Σαν πολιτικός αγωνίστηκε για τη διάσωση της Μοναρχίας. Αγωνίστηκε να αποτρέψει τον Κωνσταντίνο να δεχθεί τους όρους των ξένων και να παραιτηθεί από τον ελληνικό θρόνο. Προσπάθησε να αποτρέψει τον εσωτερικό διχασμό. Στις 13 Απριλίου 1935 γίνεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός της Ελλάδας ,αντικαθιστώντας στην προεδρία τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Δεμερτζή.

Αναλαμβάνοντας τη διακυβέρνηση της χώρας είχε να επιλύσει ζητήματα εσωτερικά και εξωτερικά.

Στα εξωτερικά ζητήματα γίνονταν συζητήσεις στον τύπο για τις υποχρεώσεις της Ελλάδος σε περίπτωση εξωτερικής βαλκανικής επίθεσης. Ο Μεταξάς επαναβεβαίωσε τους Βαλκάνιους συμμάχους στα πλαίσια του Βαλκανικού Συμφώνου για τον ενεργό και ουσιαστικό ρόλο τον οποίο θα είχε η Ελλάδα σε μια τέτοια περίπτωση.

Στον εσωτερικό χώρο θεώρησε ο Μεταξάς ότι ο κίνδυνος προερχόταν από τους κουμουνιστές.

Πριν την δικτατορία της 4^ης Αυγούστου 1936 σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, μεταξύ των οποίων και ο Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Μελισσίων Κοζάνης Α. Οικονομίδης, το κείμενο του οποίοι παραθέτουμε, υποστηρίζει ότι στη χώρα επικρατούσε η αβεβαιότητα, ο εκφυλισμός του κοινοβουλίου, η διαφθορά των χαρακτήρων ,η έκπτωση των ηθικών και προσωπικών αξιών, οι συνεχείς εξεγέρσεις   και οι απεργίες των εργατών, οι αιματοχυσίες, οι συρράξεις και η πλήρης διαταραχή του ρυθμού της οικονομικής ζωής του τόπου, αυτά σύμφωνα με τους Μεταξικούς ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της κατάστασης ,την οποία βρήκαν να αντιμετωπίσουν. Από εργατική άποψη η κατάσταση ήταν τραγική. Κανένας δεν ενδιαφέρονταν για τη ζωή του εργάτη και της οικογένειάς του. Τα μεροκάματα και οι μισθοί ήταν εξευτελισμένα. Η ανεργία, η μεγάλη πληγή της κοινωνίας, πίεζε τα πλήθη χιλιάδων νέων, για τους οποίους το πρόβλημα του επαγγελματικού προσανατολισμού και της εξεύρεσης εργασίας ήταν άλυτο. Επίσης η αθρόα προσφορά εργατικών χεριών ,η οικονομική κρίση, τα εξευτελισμένα ημερομίσθια, είχαν δημιουργήσει μια αφόρητη κατάσταση. Μπροστά από τα εργοστάσια, από τα γραφεία άνδρες και γυναίκες, νέοι και γέροι μαζεύονταν και ζητούσαν δουλειά. Σε πολλές πόλεις γίνονταν πορείες πείνας. Υπήρχαν πολλοί άνεργοι καθώς και πολύ χαμηλά μεροκάματα την περίοδο αυτή στην Ελλάδα.

Ο Μεταξάς αναλαμβάνοντας τη διακυβέρνηση με την έναρξη της δικτατορικής περιόδου λαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα:

1. Άμεση και απόλυτη εφαρμογή των νόμων περί συλλογικών διαφορών εργασίας και συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
2. Υπέγραψε και εφάρμοσε συμβάσεις τη 12^η Αυγούστου 1936 «περί κατωτάτων ορίων» μισθού ιδιωτικών υπαλλήλων» και ημερομισθίων στη βιομηχανία ως και των συλλογικών συμβάσεων καπνεργατών και τραπεζικών υπαλλήλων. Με τις συμβάσεις αυτές τέθηκαν κατώτατα όρια που προστάτευαν τους εργαζόμενους.
3. Υπογράφηκαν και παρακολουθήθηκαν ιδιαίτερες συλλογικές συμβάσεις για περισσότερα επαγγελματικά σωματεία ,περισσότερα των 100.
4. Εφαρμόστηκε υποχρεωτική διαιτησία μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτικών διαφορών.
5. «Απάλλαξε» και «απελευθέρωσε» τις εργατικές οργανώσεις από τα «ανατρεπτικά στοιχεία».
6. Καθόρισε το 8ωρο εργασίας από τη μια μεριά για να εξασφαλίσει και να διατηρήσει την υγεία και την ευρωστία των εργαζόμενων τάξεων, ενώ από την άλλη για την κατανομή της εργασίας.
7. Καθόρισε την Κυριακή ανάπαυση. Αυτό το μέτρο πάρθηκε όχι μόνο για κοινωνικούς λόγους και λόγους υγιεινής, αλλά για να τονώσει το θρησκευτικό συναίσθημα και το φρόνημα του λαού. Σε όσα από τα λοιπά  επαγγέλματα δεν ήταν δυνατή η διακοπή της εργασίας την Κυριακή και στις γιορτές δόθηκαν οδηγίες για να αναπαύονται οι εργάτες ένα 24ωρο μιας άλλης μέρας της εβδομάδος, επίσης θεσπίστηκε να χορηγείται ένα 15θήμερο άδειας με αποδοχές.
8. Καταπολέμησε την ανεργία.
9. Μερίμνησε για τους έφεδρους και παλιούς πολεμιστές, οι οποίοι έχυσαν το αίμα τους για την πατρίδα.
10. Έθεσε σε εφαρμογή το θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης (Ι.Κ.Α)
11. Μερίμνησε για τον έλεγχο των ασφαλιστικών ιδρυμάτων.
12. Μερίμνησε για την οριστική επίλυση του ζητήματος των χρεών του αγροτικού κόσμου.
13. Βελτίωσε τους υπάρχοντες συνεταιρισμούς.
14.  Διέθεσε στην εργατική εστία ποσό 10.400.000 δραχμών για τη στέγαση των επαγγελματικών οργανώσεων.
15. Φρόντισε για την ιατρική περίθαλψη του λαού και εξασφάλισε την άμυνα της χώρας[1].

Ο Ιωάννης Μεταξάς επέλεξε αν και ο ίδιος δικτάτορας να συγκρουστεί με το ναζισμό και το φασισμό για μια ελεύθερη και ευημερούσα  Ελλάδα.

Η άμυνα της χώρας έμελλε να δοκιμαστεί το διάστημα (Οκτωβρίου 1940-Απρίλιος 1941) σε όλο το βόρειο και δυτικό εύρος των συνόρων μας και έδωσε την απάντηση που έπρεπε στους φασίστες του Μουσολίνι και στους ναζιστές του Χίτλερ, την ώρα που όλος ο κόσμος παρακολουθούσε τη μια χώρα να καταλαμβάνεται μετά την άλλη σε μια Ευρώπη που κινδύνευε να καταρρεύσει.

 

Κοζάνη, 27 Οκτωβρίου 2013