ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ

ΗΤΟΙ

Ιστορική,γεωγραφική, τοπογραφική και αρχαιολογική περιγραφή των νέων Ελλήνικών χωρών:Ηπείρου,θεσσαλίας,Μακεδονίας,νήσων και οδηγός σαφής και ακριβής των ταξιωδωτών και περιηγητών

 

ΚΑΤΑ

Το Γερμανικόν του Καρόλου Μπαίδεκερ και  Mayer και το Γαλλικόν του Guide Joanne-Isambet

ΥΠΟ

ΤΡΥΦΩΝΟΣ Ε.ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΟΥ

Δ.Φ. Καθηγητού του εν Βόλω Γυμνασίου,εκδότου της Ελλάδος κατά τον Μπαίδεκερ  (Αθ. 1901)

 

‘’Φύσεως νόμος άπασι κοινός,

ον ουδείς αναλώσει  χρόνος

‘αρχειν αεί των  ηττόνων τους

Κρείσωνας

{Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς}

 

 

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ 1913

 

ΕΚ  ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ  ΕΙΣ  ΓΡΕΒΕΝΑΝ  ΚΑΙ ΔΙΣΚΑΤΑΝ

    Εκ του Σιατιστινού η αμαξιτός διχαζόμενη άγει προς Μ αλλά μετά τινά χλμ. Ετ,α έχει και άλλη διάμεσον αμαξιτόν ήρεμα ανηφορικώς άγουσαν εις το χ. Πανάρετι παρά την διάβασιν επί γεφύρας του ποταμού Αλιακμωνός και εκείθεν διά Λάι  εις Ανασελίτσαν. Προς . άγουσα η οδός ολονέν τρέπεται είτα προς  ΜΔ παρά το Χ. Ντοβράτοβον  και είτα  λαμβάνει διεύθυνσιν προς Μ. και διερχόμενη επί γεφύρας τον Γρεβενίτικον άγει εις Γρεβενά. ( 5 ώραι εκ Σιατίστης)

  { Ξενοδοχείον ‘’Πατρίς’’ Ι. Σιόζιου – Εστιατόρια: Δ. Βρεντζιάδη, Ι. Δήμου, Τ. Περιβολιώτη. – Ιατροί: Α.Π. Αλεξίου, Γ.Γ. Βασιλόπουλος, Σ Σκουλίδης. – Φαρμακεία: Σ. Οικονόμου, Α Σελτσιώτη. – Ζαχαροπλάσται: Α. Γιάκος, Σ. Μάρκου. Κουρεία: Χ. Γεωργίτση, Α. Παπαγεωργίου, Γ. Μπόγκια.}

    Τα Γρεβενά είναι κωμόπολις έχουσα 3.000 κατοίκων, ων  οι ημίσεις Έλληνες 500 Τούρκοι 50 Ελληνόβλαχοι και οι λοιποί ρουμανίζοντες. Ήτο άλλοτε ΄εδρα αρματωλών και τα δημοτικά τραγούδια ψάλλουσιν τα κατορθωματά των. Επί τουρκοκρατίας ήτο πρωτεύουσα υποδιοικήσεως υπό την διοίκησιν των Σερβίων και περιελάμβανε  96 χωρία υπαγόμενα πνευματικώς υπό τον Μητροπολίτη Γρεβενών και τοιούτος είναι νυν ο σεβασμιώταος Αιμιλιανός, φερώνυμος του υπό των ρουμανιζόντων φονευθέντος αγρίως πρόπερσι Μητροπολίτου, πλην 4 υπό τον Άγιο Σισανίου. Τα Γρεβενά κατά τον γεωλόγο Φίλιπσον έχουσι και μεταλλεία χαλκού και ψευδαργύρου , ων ιδιοκτήτης είναι ο έμπορος Ι.Σιόζος. Εν Γρεβενοίς σχολεία ιδρύθησαν τω 1915 και ιδίως εν τη Μονή του Σπηλαίου εν η και βιβλιοθήκη  υπήρχεν αξιόλογος, έκτοτε υπάρχουσι σχολεία  αρρένων και Θηλεών και ο ελληνισμός θάλλει μεθ’ όλην την ρουμανικήν προπαγάνδαν ( Μ.Παρανίκας, Σχεδίασμα  σ. 56).

        Εκ  Γρεβενών η αμαξιτή  διχάζεται και η μέν προς ΜΔ βαίνει  μέχρι  που του χ. Πηγαδίτσας τοιαύτη, είτα είναι ημιονική και παρακολουθεί την α. όχθην του Βελονιά (Βενέτικου), διέρχεται αυτόν και εις χ. Κηπουριό (κατ.200) οπόθρν εις Κρανιάν (κατ.380), εκείθεν εις Μηλιάν και δια της γεφύρας Τζαν Κουρταράν (=Ψυχοσώστιδος) και της Μονής Αγίου Νικολάου εις Μέτσοβον περί ου εν τω οικείω τόπω. Η δε  προς Α. αμαξιτός εκ Γρεβενών προς την ΜΑ διερχόμενη τον Βενέτικο παραπόταμον του Αλιάκμονος, κάμπτεται είτα προς Α. και εκ του χ. Φελί στρεφομένη προς  Μ. μέχρι της θέσεως Πινιάρι λαμβάνει διεύθυνσιν προς  ΜΑ. Και άγει εις το χ. Δημηνίτσα. Παρέρχεται  είτα το χ. Αράπης και διαβένουσα ποτάμια τινά, κατά τας Δ. υπωρείας του όρους Βουνάσσα (1588 μ.) διχάζεται  και η μεν  προς τα Δ. άγει τον μεν πρώτον ΜΑ δια του χ. Παρασκεύη είτα δε ΒΑ καταλείπουσα Α. την Μ.Ευγγελιστρίας (Βουνάσσας) εις Δεσκάτην ( 42χλμ. Εκ Γρεβενών), ην κατέλαβεν ο στρατός ημών την 7 Οκτωβρίου 1912.

           Η Δεσκάτη είναι κωμόπολις ορεινή (768 μ.) οι δε κάτοικοι αυτής εις 3.000 ανερχόμενοι είναι Έλληνες, ασχολούμενοι με την κτηνοτροφίαν. Άλλοτε εξήγετο και κρόκος πολύς. Κατά  Οκτώβριον του 1882, αποσπασθέντων  μερών τινών υπο της Ελλάδος εγένετο Αρχιεπισκοπή Δισκάτης (Διοκάτης) και πρώτος Αρχιεπίσκοπος εχειροτονήθη ο εκ Τριγλείας Ιωαννίκιος, αλλά εκείνου θανόντος κατηργήθη συγχωνευθείσα η μεν πόλις τη Μητροπόλει Ελλασώνος τα δε δ.χ τη Μητροπόλει Γρεβενών ως και η Πέτρας ης μέρος έλαβεν και ο Κίτρους και έτσι αποτελέσθη  η

 

μεγάλη περιφέρεια της Μητροπόλεως Ελλασώνος. Εκ των πέριξ αυτής βουνών πηγάζει και ο ποταμός της Δισκάτης, όστις συμβάλλει μετά του Ελλασωνίτικου εις το Τιταρήσιον (Ξηριάν) συμβάλοντα εις τον Πηνειόν.Εκ Δισκάτης η αμαξιτός (ατελής έτι) άγει εντός 25 χλμ. Δια Κεφαλοβρύσου εις Ελλασώνα.

            Η άλλη διακλάδωσις της αμαξιτου Γρεβενών Δισκάτης άγει εκ της παρά το χ.Ζημιάτσι διαχωρίσεως  προς τα ΒΑ. παραλλήλως του Αλιάκμονος και μεταξύ αυτού και και του όρους Βουνάσσας (Καμβούνια) διέρχεται διά Λαζαράδων όπου εγένετο μεγάλη μάχη  κατά την 9 Οκτωβρίου 1912  συνδέουσα και άλλα τινά  χ. Τρανόβαλτον, Μικρόβαλτον, Καλδάδες και ενουμένη προς την εξ Ελλασώνος ΒΔ. Αρχομένην παρά τα Στενά Πόρτας άγει προς Σέρβια. Η απόστασις είναι 24  χλμ.

         Εκ Δισκάτης τα παλαιά Ελλήνικά μεθόρια δεν απέχουσι το πολύ, περί τα 10 χλμ.Αλλά περί αυτών εκαμομεν λόγον εν τω Μπαιδεκερ της Ελλάδος το 1901, ώστε δεν είναι ανάγκη να γίνη ενταύθα ιδιαίτερος λόγος, άλλως τε και ουδέν άξιον λόγου παρουσιάζουσι  τα μέρη ταύτα  στερούνται δε και της ελαχίστης συγκοινωνίας. Πλήν των ημιονικών οδών δ. και α. της αμαξιτού δι ης συνδέοντα ο Άγιος Γεώργιος μετά του παλαιού  Συνοριακού Σταθμού Αγίου Αθανασίου, το χ.Περτσούγγια προς την Παληάν Τσούκαν και τον σταθμόν  Αγίου Ηλία  προς της Δισκάτης και μετ’ αυτών  η Μονή Καρυάς μεταξύ αμαξιτού και του ποταμιού Περτσούγγια λάκκος και είατ προς την Μονήν Αναλήψεως και χ.Συκιάν και τα λοιπά χ. της κοιλάδος του Ελλασωνίτικου οίον Παλαιόκαστρον, Κονίτσην, Περτόρι Αμούρι και Βερδικούσια και προς Β. της μη συντελεσθεισης αμαξιτού Δισκάτης Ελλασώνος και προς το χ. Κρανιά, Λουτρό, Βεσσαρίκα, Μονήν Αγίας Τριάδος, Γιανωτά, Βουβαλά, Κλεισούρα, Βαλονίτσα και Τσέρνιβο ουδεμία άλλη οδός υπάρχει.Τα κατά τα μέρη τούτα χωρία εκαλούντο επί τουρκοκρατίας Χάσια και κάτοικοι Χασιώται και τα δε όρη Χάσια η Χασιώτικα. Εν Δισκάτη διέμενεν ο αγάς άλλοτε των Χασίων (κεφαλοχωρίων).

 

Επιμέλεια: Σάκης Πέτρου